Sprzedaż środka trwałego przez ryczałtowca – jak rozliczyć?

Sprzedaż środka trwałego stanowiących środek trwały w działalności gospodarczej stanowi częstą transakcję gospodarczą realizowaną przez przedsiębiorców. Sprzedaż środka trwałego przez ryczałtowca może sprawić wiele problemów, ponieważ ryczałt przewiduje różne stawki dla sprzedaży ruchomych środków trwałych, a stanowiących nieruchomości w działalności.

Składniki majątku stanowiące środki trwałe

Środek trwały to składnik majątku, który musi wypełniać określone poniżej cechy:

• być sfinansowany ze środków podatnika;
• stanowić własność lub współwłasność podatnika;
• być kompletny i zdatny do użytku w miesiącu przyjęcia go do używania w działalności;
• być używany w działalności dłużej niż 12 miesięcy;
• być używany w działalności gospodarczej bez użytku prywatnego (wyjątek stanowią samochody osobowe używane w sposób mieszany – prywatnie i w działalności);
• może być oddany w używanie na podstawie umowy leasingu, najmu, dzierżawy lub umowy o podobnym charakterze.

Przedsiębiorca, który nabywa składniki majątku spełniające cechy środków trwałych, prędzej czy później zmierzy się z sytuacją, w której konieczne będzie ich zbycie. W takiej sytuacji powinien mieć wiedzę, jaką stawkę ryczałtu trzeba zastosować w odniesieniu do przychodów ze zbycia środków trwałych.

Przychody z działalności gospodarczej opodatkowane ryczałtem

Ryczałt to szczególna forma opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej, ale i przychodów z najmu prywatnego. Opodatkowaniu podlegają uzyskiwane przychody netto u czynnego podatnika VAT albo brutto u podatnika zwolnionego z VAT.

Ryczałt nie uwzględnia poniesionych wydatków, a zatem opodatkowaniu podlega cena sprzedaży towarów lub usług.

W przypadku przychodów z działalności gospodarczej przedsiębiorca ma prawo odliczenia od tych przychodów:

• zapłaconych za siebie składek ZUS społecznych,
• zapłaconych za siebie 50% składek ZUS zdrowotnych,
• zapłaconych za osobę współpracującą składek ZUS społecznych,
• strat podatkowych z ostatnich 5 lat podatkowych (kiedy to przedsiębiorca stosował skalę podatkową albo podatek liniowy).

Należy zaznaczyć, że przedsiębiorca stosujący ryczałt ma jeszcze możliwość odliczenia od przychodów z działalności wielu ulg podatkowych, ale dopiero na etapie rocznego rozliczenia, czyli składania zeznania rocznego PIT-28.

Ryczałt ewidencjonowany cechuje się też tym, że do opodatkowania przychodów stosuje różne stawki podatkowe, tj.:

• 2%,
• 3%,
• 5,5%
• 8,5%,
• 10%,
• 12%,
• 12,5%
• 14%,
• 15%,
• 17%.

To, jaką stawkę ryczałtu trzeba zastosować, zależy od rodzaju sprzedawanych składników majątku, towarów lub usług.

Sprzedaż środka trwałego przez ryczałtowca - rozliczenie przychodu

Przychód ze sprzedaży środka trwałego u ryczałtowca należy doliczyć do przychodów z działalności gospodarczej. Niemniej w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (zwanej dalej ustawą o ryczałcie) prawodawca wskazał różne stawki ryczałtu na zbycie środków trwałych.

Sprzedaż składników majątku stanowiących (niekiedy niestanowiących) środków trwałych może być opodatkowana stawką ryczałtu 3% albo 10%. Zależności te przedstawiono w poniższej tabeli.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. f ustawy o ryczałcie w przypadku sprzedaży ruchomych środków trwałych (składników majątku) w działalności gospodarczej albo przedsiębiorstwa w spadku stawka ryczałtu wynosi 3% od takiego przychodu i dotyczy ona przychodu ze zbycia:

• środków trwałych podlegających ujęciu w wykazie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 zł z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1500 zł;
• składników majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy rokowi lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych

– nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności, i dniem jego zbycia nie upłynęło 6 lat.

Z kolei w myśl art. 12 ust. 10 ustawy o ryczałcie w przypadku sprzedaży praw majątkowych lub nieruchomości stawka ryczałtu wynosi 10% i dotyczy przychodu ze zbycia:

• środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w wykazie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• składnikami majątku, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 zł z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1500 zł;
• składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych;
• składnikami majątku stanowiącymi spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, które nie podlegają ujęciu w wykazie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• składnikami majątku przedsiębiorstwa w spadku

– bez względu na okres ich nabycia – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 10% uzyskanego przychodu, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z pozarolniczej działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności, i dniem jego zbycia nie upłynęło 6 lat.

Nierzadkim zjawiskiem jest sytuacja, w której podatnik stosujący ryczałt w momencie sprzedaży środka trwałego musi zastosować inną stawkę niż tę, którą stosuje do pozostałych przychodów z działalności. W tym wypadku musi on ustalić proporcję procentową obu przychodów dla prawidłowego odliczenia składek ZUS, strat podatkowych i w efekcie do prawidłowego obliczenia zryczałtowanego podatku dochodowego.

Przykład 1.

Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT świadczy usługi serwisu sprzętu komputerowego, a osiągane przychody z działalności opodatkowuje ryczałtem ewidencjonowanym według stawki 8,5%. Podatnik aktualnie stosuje ulgę na start, a więc opłaca tylko składkę zdrowotną z działalności. W czerwcu 2025 roku podatnik sprzedał motocykl stanowiący środek trwały w firmie za kwotę netto wynoszącą 42 000 zł. Poza tym osiągnął przychody z działalności 12 000 zł netto. W jaki sposób ustalić opodatkowanie sprzedaży środka trwałego i pozostałych przychodów z działalności?

Skoro przychód ze sprzedaży środka trwałego to przychód z działalności, to taki przychód może spowodować wzrost składki zdrowotnej.

Sprzedaż środka trwałego przez ryczałtowca - składka zdrowotna

Podatnik, który sprzedaje środek trwały, musi zweryfikować, czy ta sprzedaż będzie miała wpływ na składkę zdrowotną.

W sytuacji zbycia środka trwałego przychód z tej sprzedaży podatnik dolicza do pozostałych przychodów z działalności gospodarczej. Zatem sprzedaż środka trwałego ma wpływ na składkę zdrowotną i może ją powiększyć już w miesiącu sprzedaży środka trwałego lub w miesiącach następnych (w zależności od miesiąca przekroczenia poniższych limitów przychodu).

Od kwoty przychodów z działalności i ze zbycia środka trwałego podatnik może jeszcze odliczyć zarówno straty podatkowe z lat ubiegłych, jak i zapłacone składki ZUS społeczne i 50% zdrowotnych opłacanych za siebie.

Łączny przychód z działalności (także ze zbycia środka trwałego) podatnik porównuje do ww. limitów. Zanim jednak porówna, to powinien odliczyć od uzyskanego przychodu zapłacone za siebie składki ZUS społeczne i poniesione w ubiegłych 5 latach straty podatkowe (jeżeli takie wystąpiły).

Podsumowując, sprzedaż środka trwałego powiększa przychód z działalności gospodarczej. Większy przychód z działalności wpływa z kolei na wysokość składki zdrowotnej. Jeżeli przedsiębiorca stosuje różne stawki ryczałtu w działalności i w stosunku do sprzedaży środka trwałego, wówczas musi ustalić proporcjonalnie (w %) przypadający przychód na przychód sprzedaży środka trwałego oraz z działalności i dwutorowo (w rozbiciu o różne stawki ryczałtu) ustalać należny ryczałt do zapłaty za miesiąc sprzedaży środka trwałego.