Z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej nasz kraj zobowiązał się do dostosowania swoich instrumentów prawnych do unijnego prawa celnego. Ostatnie duże zmiany w tej kwestii miały miejsce w 2013 roku, kiedy Parlament Europejski przyjął Unijny Kodeks Celny (UKC). Postanowienia UKC weszły w życie 1 maja 2016 roku, natomiast 22 czerwca 2016 roku Polska dostosowała do niego swoje prawo, uchwalając ustawę o zmianie ustawy – Prawo celne oraz niektórych innych ustaw.
Pomimo iż Unijny Kodeks Celny obowiązuje już od 3 lat, państwa UE nadal prowadzą proces mający na celu ujednolicenie prawa celnego dla całej Wspólnoty. Różnice w zwyczajach i praktykach celnych oraz różny poziom technologiczny organów administracji celnej w krajach Unii uniemożliwiają wypracowanie jednolitego prawa celnego.
Dla przedsiębiorców okres od wejścia przepisów 1 maja 2016 roku do 30 kwietnia 2019 roku był tzw. okresem przejściowym. Musieli oni w tym czasie dostosować swoje firmy i systemy do zasad, jakie narzuca nowe prawo. Należy zaznaczyć, że Unijny Kodeks Celny wraz z pozostałymi aktami normatywnymi wprowadza szereg zmian, które głównie wpływają na dotychczasową działalność przedsiębiorców w zakresie handlu zagranicznego w obrębie zarówno Unii Europejskiej, jak i obszaru pozawspólnotowego.
Jakie cele i zadania stawia Unijny Kodeks Celny?
Celem UKC jest przyspieszenie procedur, uskutecznienie pobierania cła oraz w jak najwyższym stopniu zinformatyzowanie systemów celnych. Nowe przepisy w założeniu mają upraszczać przedsiębiorcom funkcjonowanie w obszarze eksportu i importu w krajach Unii Europejskiej oraz w państwach trzecich.
Nowe prawo celne zmodernizowało i uprościło już wiele kwestii. Kolejne zmiany mają dodatkowo przyspieszyć i ułatwić wszelkie procedury, z jakimi muszą borykać się przedsiębiorcy w czasie transferu swoich towarów i usług między państwami UE. W niniejszym artykule przedstawiamy zmiany, jakie zostały wprowadzone oraz wyjaśniamy, w jaki sposób należy się do nich przygotować.
Elektroniczna komunikacja
Unijny Kodeks Celny poprzez wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów zamierza docelowo skomputeryzować wszelkie operacje celne. Oznacza to, iż wszelka wymiana informacji między przedsiębiorcami a organami celnymi, jak również archiwizacja tej korespondencji odbywać się będzie za pomocą technik elektronicznego przetwarzania danych. Przepisy jakie Unijny Kodeks Celny wprowadza na terenie Polski doprecyzowują przepisy art. 10a i 10b pr. ustawy z dnia 19 marca 2004 roku – Prawo celne.
Polscy przedsiębiorcy mogą korzystać z elektronicznej komunikacji z organami celnymi dzięki Platformie Usług Elektronicznych Służby Celnej, tj. PUESC, udostępnionej przez Ministerstwo Finansów. PUESC zapewnia jeden punkt dostępu do wszystkich usług. Zgodnie z informacjami zawartymi na stronach Ministerstwa, PUESC ma wkrótce stać się jedynym punktem dostępu do usług Krajowej Administracji Skarbowej w obszarze obsługi i kontroli obrotu towarowego z państwami trzecimi i obrotu wyrobami akcyzowymi.
W ramach platformy przedsiębiorcy mogą już korzystać z takich systemów jak AIS, AES czy REX. Do 2020 roku wdrożonych ma zostać kolejnych 16 różnych systemów IT.
Samoobsługa celna
Kolejnym uproszczeniem dla przedsiębiorców jest tzw. samoobsługa celna. Korzystać z niej mogą importerzy i eksporterzy, którzy posiadają status AEO. Co istotne, samoobsługę celną mogą stosować wyłącznie przedsiębiorcy, którzy dokonują zgłoszeń celnych w swoim imieniu i na swoją rzecz.
W ramach samoobsługi celnej organy celne na wniosek upoważnionego przedsiębiorcy mogą wydać zezwolenie, aby pewne formalności, mające na celu określenie przez przedsiębiorcę należnej kwoty należności celnych przywozowych i wywozowych oraz przeprowadzenie kontroli pod dozorem celnym, były załatwiane samodzielnie przez wnioskodawcę.
Ułatwienia w procedurze TIR
Uproszczono także przepisy regulujące udzielanie w Polsce pozwoleń na procedurę TIR. Zgodnie z UKC i Prawem celnym organ celny może udzielić pozwolenia na uproszczenie przy obejmowaniu towarów procedurą TIR. Procedura ta umożliwia przedsiębiorcy samodzielne otwieranie procedury tranzytu TIR bez przedstawiania towaru i karnetu TIR organowi celnemu w urzędzie celnym wyjścia.
Wolne obszary celne
Kolejną ważną zmianą jest uproszczenie przepisów dotyczących wolnych obszarów celnych (WOC). Co więcej, z dniem wejścia w życie Kodeksu Celnego dotychczasowe składy wolnocłowe przekształcone zostały w WOC. Dodatkowo wolny obszar celny stał się procedurą specjalną zakwalifikowaną.
Sama procedura dotycząca wolnych obszarów celnych została złagodzona i odformalizowana. Przedsiębiorcy, którzy posiadali zgodę na tę procedurę przed wprowadzeniem UKC, zachowują ją również po 1 maja 2016 roku. Należy jednak pamiętać, że zgoda na prowadzenie działalności w WOC mimo zachowania swojej ważności, będzie podlegała ponownej ocenie w późniejszym okresie. Jeżeli nowe warunki określone w UKC zostaną spełnione, wtedy wydana zostanie nowa zgoda.
Jakie zmiany zaszły w 2018 roku?
Okres przejściowy wejścia w życie UKC charakteryzuje się ciągłymi zmianami, modyfikacjami obecnych przepisów oraz systematycznym dostosowywaniem procedur celnych. Przyjrzyjmy się więc, jakie zmiany zaszły wraz z wprowadzeniem Unijnego Kodeksu Celnego.
AEO
Status AEO zastąpił dawniejszy unijny certyfikat „upoważnionego przedsiębiorcy”. Przedsiębiorca posiadający taki status uprawniony zostaje do korzystania z różnorodnych ułatwień podczas kontroli celnej.
Nowy Unijny Kodeks Celny stanowi, iż przedsiębiorca, który dotychczas posiadał unijny certyfikat „upoważnionego przedsiębiorcy”, chcąc przekształcić go w status AEO, będzie podlegał ponownej weryfikacji. Trzeba pamiętać, iż dotychczasowy certyfikat utracił moc 30 kwietnia 2019 roku. Po okresie przejściowym importerzy i eksporterzy utracili status „upoważnionego przedsiębiorcy”.
Aby otrzymać status AEO, zgodnie z UKC, przedsiębiorca musi w szczególności:
-
przestrzegać wszelkich wymogów celnych;
-
posiadać odpowiedni system zarządzania ewidencjami – musi wykazać, iż posiada wysoki poziom kontroli swoich operacji i przepływu towarów zapewniony poprzez system zarządzania ewidencją handlową oraz transportową;
-
być wypłacalny finansowo;
-
spełniać standardy kompetencji lub kwalifikacji zawodowych;
-
spełniać standardy bezpieczeństwa i ochrony.
CUDO
Najistotniejszą zmianą wprowadzoną pod koniec 2018 roku, jest rozszerzenie instytucji Centrum Urzędowego Dokonywania Odpraw (CUDO). CUDO polega na rozdzieleniu faktycznego miejsca przedstawienia towaru do odprawy od miejsca elektronicznej obsługi zgłoszenia celnego. System ten od początku 2018 roku obejmuje wszystkie wewnętrzne oddziały celne, które powstały w każdym urzędzie celno-skarbowym.
Aby móc korzystać z CUDO, przedsiębiorcy muszą dokonać zmian w posiadanych pozwoleniach. Przy czym, jeżeli zmiany będą dotyczyły jedynie numerów oddziałów celnych, na których adres należy przesyłać elektroniczne komunikaty i nie dotyczą zmian w realizacji samych pozwoleń, to zmiany te nie pociągają za sobą konieczności przeprowadzenia ponownej oceny pozwoleń.
Usługa e-Eksport
Usługa e-Eksport umożliwia elektroniczną obsługę operacji wywozowych. Dzięki niej przesyłanie zgłoszeń i deklaracji oraz wymiana informacji pomiędzy poszczególnymi urzędami na terenie całej Unii Europejskiej może odbywać się drogą elektroniczną. Usługa ta jest bezpłatna. Przedsiębiorcy mogą z niej korzystać za pośrednictwem platformy PUESC.
Nowe prawo celne – jak przedsiębiorca może się do niego przygotować?
Unijny Kodeks Celny oraz dostosowujące go akty prawne państw członkowskich wprowadzają szereg modyfikacji oraz aktualizacji wcześniejszego, nie zawsze doskonale działającego systemu celnego. Unijny Kodeks Celny ma za zadanie zmodyfikować i przystosować przepisy celne do obecnych potrzeb i wymagań unijnych przedsiębiorców. Co więcej, UKC ma pomóc w zakresie handlu zagranicznego zarówno w obrębie UE, jak i poza nią. Nowelizacja Kodeksu cywilnego wprowadza możliwość przeprowadzania wszelkich procedur celnych i handlowych za pomocą w pełni skomputeryzowanych systemów. Dodatkowo unifikuje wspomniane systemy, dzięki czemu przedsiębiorcy będą mogli korzystać z takich samych procedur we wszystkich państwach Wspólnoty. Aby jak najlepiej przygotować się do obecnych wymogów, przedsiębiorcom zaleca się dokonanie szczegółowego sprawdzenia wszelkich realizowanych w firmie operacji handlowych, posiadanych pozwoleń oraz systematyczne śledzenie nowych ciągle zachodzących zmian w procedurze celnej.
