Od 1 marca 2017 roku wraz z wejściem w życie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (dalej KAS), funkcjonują dwa rodzaje kontroli: kontrola podatkowa oraz kontrola celno-skarbowa (dalej kontrola KAS). Obie kontrole wykonywane są na podstawie przepisów podatkowych. Jednak inne organy uprawnione są do wykonywania kontroli podatkowej, a inne do kontroli celno-skarbowej. Ponadto każda z tych kontroli odbywa się na nieco innych warunkach. Spójrzmy zatem czym się różni kontrola celno-skarbowa i kontrola podatkowa.
Kogo kontroluje urząd celno-skarbowy, a kogo urząd skarbowy?
Wyróżniamy dwa rodzaje kontroli:
-
kontrola podatkowa – prowadzona przez pracowników urzędów skarbowych, głównie na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej oraz Konstytucji Biznesu;
-
kontrola celno-skarbowa – prowadzona przez naczelników urzędów celno-skarbowych, wykonywana zarówno przez pracowników KAS, jak i funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej.
Funkcjonująca do marca 2017 roku kontrola skarbowa, została zastąpiona kontrolą celno-skarbową. Kompetencje i zadania urzędów kontroli skarbowej przejęły urzędy skarbowe oraz urzędy celno-skarbowe.
Kontrola celno-skarbowa i kontrola podatkowa – zakres kontroli
Kontrola celno-skarbowa ma szersze uprawnienia. Jej głównym celem jest tropienie oszustw podatkowych o większym znaczeniu dla gospodarki, np. pranie brudnych pieniędzy, przestępczość, czy wyłudzanie VAT.
Kontrola podatkowa sprawdza natomiast przede wszystkim przestrzeganie prawa podatkowego pod względem płatności odpowiednich kwot podatku VAT oraz PIT.
Zarówno kontrolerzy celno-skarbowi, jak i kontrolerzy podatkowi, podczas przeprowadzania czynności kontrolnych mają prawo do:
-
wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego;
-
wstępu do lokali mieszkalnych w przypadku prowadzenia w nich działalności gospodarczej;
-
żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej;
-
zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą;
-
zabezpieczania zebranych dowodów;
-
legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli;
-
żądania przeprowadzenia spisu z natury;
-
przesłuchiwania świadków, kontrolowanego oraz innych wymienionych osób.
Dodatkowo na mocy art.45 ustawy o KAS kontrola celno-skarbowa ma prawo zbierać i wykorzystywać informacje, w tym dane osobowe, od osób prowadzących działalność gospodarczą, o wszelkich zdarzeniach mających bezpośredni wpływ na powstanie lub wysokość zobowiązania podatkowego, lub należności celnych.
Kontrola celno-skarbowa ma również prawo występować do powyższych podmiotów o udostępnienie dokumentów zawierających informacje, w tym dane osobowe, także bez wiedzy i zgody osoby, której dane te dotyczą.
Organ KAS nie może żądać dokumentów i informacji, do których ma dostęp.
Miejsce wykonywania kontroli celno-skarbowej oraz podatkowej
W obu przypadkach czynności kontrolne mogą być prowadzone w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną działalnością (również w lokalu mieszkalnym) i w godzinach jej prowadzenia oraz w przypadku kontroli celno-skarbowej – w siedzibie organu KAS, czyli w urzędzie celno-skarbowym.
Za zgodą przedsiębiorcy, kontrola podatkowa może być przeprowadzana w siedzibie organu podatkowego, czyli w urzędzie skarbowym.
Wszczęcie kontroli celno-skarbowej i kontroli podatkowej
Aby rozpocząć kontrolę podatkową, w większości przypadków niezbędne jest zawiadomienie podatnika o wszczęciu kontroli. Kontrola podatkowa powinna być wszczęta nie wcześniej niż 7 dni i nie później niż 30 dni po doręczeniu zawiadomienia.
Natomiast kontrola celno-skarbowa uruchamiana jest bez zawiadomienia o kontroli. Jej wszczęcie następuje z urzędu, na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. Datą wszczęcia kontroli, jest dzień doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.
W zakresie kontroli celno-skarbowej, która dotyczy przestrzegania prawa podatkowego, opłacania prawidłowych kwot podatku – kontrolowany może w ciągu 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia skorygować deklarację, której dotyczy kontrola. Korekta deklaracji złożona po upływie 14 dni, będzie nieskuteczna. Takie prawo nie obowiązuje natomiast w przypadku kontroli podatkowej – przy tym rodzaju kontroli podatnik nie może skorygować deklaracji, gdy kontrolę już rozpoczęto.
Zakończenie kontroli
Kontrola celno-skarbowa powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Kontrola kończy się sporządzeniem wyniku kontroli, co do którego nie można zgłaszać zastrzeżeń.
Kontrola podatkowa powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wyznaczonym w upoważnieniu. Kontrola powinna zakończyć się sporządzeniem protokołu.
O każdym przypadku przedłużeniu kontroli, organ kontrolujący ma obowiązek poinformować podatnika na piśmie, podając przyczyny przedłużenia kontroli oraz nowy termin jej zakończenia.
Dokumenty zgromadzone po upływie terminu wskazanym jako zakończenie kontroli, gdy nie podano nowego terminu zakończenia – nie stanowią dowodu w sprawie.
Liczba wykonywanych kontroli
Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Zasada ta ma jednak parę wyłączeń, przykładowo w sytuacji, gdy kontrola dotyczy zasadności zwrotu podatku, czy też ciężkich naruszeń podatkowych.
W przypadku kontroli podatkowej czas trwania wszystkich kontroli w roku nie może przekroczyć, w przypadku:
-
mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych,
-
małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych,
-
średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych,
-
pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.
Takiego ograniczenia nie ma natomiast kontrola celno-skarbowa. Oznacza to, że może ona trwać dłużej niż podane wyżej limity dniowe.
Kontrola celno-skarbowa i kontrola podatkowa – podsumowanie
Zarówno kontrola celno-skarbowa, jak i kontrola podatkowa, są narzędziami administracji podatkowej, które służą do wykrywania nieuczciwych podatników. Przy czym kontrola podatkowa dotyczy spraw mniejszej wagi jak np. wpłata nieprawidłowych kwot podatku lub jego nie zapłata. Natomiast kontrola celno-skarbowa ma wykrywać przede wszystkim sprawy „cięższego kalibru” – czyli takie, które znacząco uszczuplają budżet państwowy, np. wyłudzenia podatku, karuzele VAT, przestępczość zorganizowana itd. W związku z tym funkcjonariusze celno-skarbowi mają duże większe uprawnienia niż funkcjonariusze podatkowi.
