Ustawa deregulacyjna (Ustawa z dnia 21 maja 2025 roku o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego) przynosi istotne zmiany w zakresie obowiązków administracyjnych ciążących na przedsiębiorcach. Nowelizacja ma na celu ograniczenie biurokracji i uproszczenie procedur, które dotychczas spowalniały prowadzenie działalności gospodarczej. Sprawdź poniższy artykuł i dowiedz się więcej o uproszczeniach i zmianach w sferze prawa administracyjnego!
Zmiany w doręczeniach w postępowaniu przed organami administracji
Zgodnie z ustawą deregulacyjną w przypadku braku możliwości doręczenia pisma jednostkom organizacyjnym lub organizacjom społecznym w sposób wskazany w ich lokalu do rąk osób uprawnionych do odbioru pism – z tego powodu, że podany przez jednostkę organizacyjną lub organizację społeczną adres jej siedziby nie istnieje, został wykreślony z rejestru lub jest niezgodny z odpowiednim rejestrem i nie można ustalić adresu siedziby – pismo doręcza się osobie fizycznej upoważnionej do reprezentowania adresata.
W przypadku, gdy reprezentacja ma charakter łączny z innymi osobami fizycznymi, pismo doręcza się wszystkim osobom upoważnionym do reprezentowania adresata. Doręczenie uważa się za dokonane z chwilą najwcześniejszego doręczenia pisma osobie fizycznej upoważnionej do jego reprezentowania.
Jeżeli w przypadkach określonym powyżej nie jest możliwe ustalenie adresu osoby fizycznej upoważnionej do reprezentowania adresata, pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.
Uznanie doręczenia, o którym mowa w poprzednim akapicie, za dokonane następuje z dniem sporządzenia przez organ administracji publicznej adnotacji o niemożności ustalenia adresu osoby fizycznej upoważnionej do reprezentowania adresata.
Mediacje w postępowaniu administracyjnym – co zmienia ustawa deregulacyjna 2025?
Organy administracji publicznej w sprawach, których charakter na to pozwala, dążą do polubownego rozstrzygania kwestii spornych oraz ustalania praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania w należących do ich właściwości sprawach.
Ustawa deregulacyjna doprecyzowała, kiedy mamy do czynienia ze sprawą, której charakter pozwala na przeprowadzenie mediacji. Będzie nią w szczególności sprawa rozstrzygana w ramach uznania administracyjnego lub dotycząca:
- koncesji albo zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej, albo wpisu do rejestru działalności regulowanej;
- budownictwa i architektury;
- zagospodarowania przestrzennego;
- ochrony środowiska i przyrody;
- nieruchomości;
- rolnictwa;
- leśnictwa;
- rybołówstwa;
- własności przemysłowej.
Organ administracji publicznej odstępuje od zawiadomienia o możliwości przeprowadzenia mediacji, jeżeli z okoliczności faktycznych i prawnych wynika, że sprawa powinna być załatwiona niezwłocznie, w tym jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, lub przeprowadzenie mediacji zmierzałoby jedynie do przedłużenia postępowania.
Zmiany w odniesieniu do decyzji autokontrolnych organu
Ustawa deregulacyjna wprowadziła zasadę, że jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli tę zaskarżoną – w całości albo w części – i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy, albo uchyli tę decyzję i umorzy postępowanie w całości albo w części.
Organ może zatem po zmianach odnieść się tylko do części decyzji, a także – co istotne dla szybkości postępowania – powinien w takim wypadku rozstrzygnąć merytorycznie sprawę lub umorzyć postępowanie.
Nowy instrument w postępowaniu przed organami
W przypadkach, o których mowa w art. 138 § 2 i 2a Kodeksu postępowania administracyjnego, przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organ pierwszej instancji jest obowiązany wziąć pod uwagę okoliczności wskazane przez organ odwoławczy oraz jest związany wytycznymi tego organu określonymi w decyzji uchylającej zaskarżoną decyzję w całości i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia, chyba że przy ponownym rozpatrzeniu sprawy przepisy prawa, na podstawie których organ pierwszej instancji rozstrzygnął sprawę, uległy zmianie.
Zastosowanie się do instrukcji organu odwoławczego staje się zatem obligatoryjne – wytyczne są w pełni wiążące dla organu pierwszej instancji.
Organ odwoławczy przy rozpatrywaniu odwołania wniesionego od decyzji organu pierwszej instancji wydanej po ponownym rozpatrzeniu sprawy może zarządzić wyjaśnienie przez organ pierwszej instancji przyczyn naruszenia tego obowiązku, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszeniu tego obowiązku w przyszłości – w przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązku przestrzegania wytycznych przez organ pierwszej instancji polegającego na odstąpieniu od:
- wskazanych przez organ odwoławczy okoliczności, które należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy, lub
- określonych przez organ odwoławczy wytycznych w zakresie wykładni przepisów prawa, które mogą znaleźć zastosowanie w sprawie.
Ulgi w przypadku kar pieniężnych
Nowelizacja deregulacyjna wprowadziła zasadę, że organ administracji publicznej, który nałożył administracyjną karę pieniężną, może z urzędu udzielić ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej, w postaci umorzenia kary lub odsetek, jeżeli:
- zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że egzekucja zaległej administracyjnej kary pieniężnej będzie bezskuteczna z powodu braku majątku lub źródła dochodu zobowiązanego, z których jest możliwe wyegzekwowanie środków pieniężnych przewyższających koszty egzekucyjne;
- zaległa administracyjna kara pieniężna nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym;
- wysokość zaległej administracyjnej kary pieniężnej nie przekracza pięciokrotnej wysokości kosztów upomnienia, o którym mowa w Ustawie z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Przykład 1.
Przedsiębiorstwo X Sp. z o.o. zostało ukarane administracyjną karą pieniężną przez organ administracji. W toku postępowania okazało się, że spółka nie posiada majątku ani źródeł dochodu, z których możliwe byłoby wyegzekwowanie należności przewyższającej koszty egzekucji. Organ ustalił również, że wcześniej zakończone postępowanie likwidacyjne nie doprowadziło do zaspokojenia tej kary. Ponadto jej wartość była niższa niż pięciokrotność kosztów upomnienia.
W związku z tym organ administracji publicznej, działając z urzędu, umorzył całość zaległej kary na podstawie przepisów wprowadzonych ustawą deregulacyjną.
Ustawa deregulacyjna a zmiany w administracyjnym postępowaniu sądowym
Ustawa deregulacyjna uzupełniła prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi o możliwość wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego bez składania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy także postanowień.
Zgodnie z ustawą deregulacyjną od postanowienia, do którego odpowiednie zastosowanie ma przepis art. 138 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, skarga nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z jego treści może wnieść od niego sprzeciw.
Ma to na celu objęcie regulacją umożliwiającą wniesienie sprzeciwu nie tylko od decyzji kasatoryjnych, lecz także od postanowień wydanych przez odpowiednie zastosowanie art. 138 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, w związku z art. 144 tej ustawy. Dotychczas przepisy dotyczące sprzeciwu miały zastosowanie wyłącznie do decyzji.
