Każdy przedsiębiorca niezatrudniający pracowników - bez względu na przyczynę - ma prawo zawiesić swoją działalność gospodarczą. W takiej sytuacji pojawia się jednak pytanie - czy składki ZUS podczas zawieszenia działalności należy nadal opłacać? Czy konieczne jest ich opłacanie podczas zawieszenia działalności?
Składki ZUS - procedura wyrejestrowania
Procedura zawieszenia działalności gospodarczej opiera się na wypełnieniu wniosku CEIDG-1 - tego samego, który był składany w celu założenia firmy. Na tej podstawie urząd miasta przesyła zawiadomienie do ZUS, który sporządza właściwe dokumenty i dokonuje czasowego wyrejestrowania:
- płatnika składek - formularz ZUS ZWPA,
- z ubezpieczeń - formularz ZUS ZWUA,
- z ubezpieczeń osoby współpracującej z przedsiębiorcą - formularz ZUS ZWUA,
- członków rodziny przedsiębiorcy - formularz ZUS ZCNA,
- członków rodziny osoby współpracującej z przedsiębiorcą - formularz ZUS ZCNA.
Co ważne, o fakcie sporządzenia ww. dokumentów ZUS powiadamia płatnika składek (czyli zawieszającego swoją działalność przedsiębiorcę) za pomocą odrębnego pisma.
Przez wzgląd na fakt, iż przedsiębiorca zostaje wyrejestrowany ze składek ZUS, nie ma również obowiązku ich opłacania (dotyczy to składek na ubezpieczenia społeczne). Płatnik składek ZUS nie podlega ubezpieczeniu już od dnia zawieszenia działalności aż do dnia poprzedzającego dzień, kiedy zostanie ona wznowiona. W tym miejscu należy podkreślić, iż zawieszenie działalności skutkuje również brakiem obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne.
W trakcie zawieszenia działalności gospodarczej, jej właściciel nie ma również obowiązku składania do ZUS żadnych dokumentów rozliczeniowych (zgodnie z art. 36a ust. 3 ustawy o systemie zabezpieczeń społecznych).
Składki ZUS a zawieszenie działalności w trakcie miesiąca
W sytuacji, gdy przedsiębiorca zawiesi działalność w trakcie trwania miesiąca, wówczas składki na ubezpieczenia społeczne powinien obliczyć proporcjonalnie do dni prowadzenia działalności gospodarczej. Składki są odprowadzane wyłącznie od okresu, w którym działalność rzeczywiście była wykonywana.
W jaki sposób dokonać takich proporcjonalnych obliczeń? W tym celu w pierwszej kolejności należy podzielić obowiązującą kwotę minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przez liczbę dni kalendarzowych w miesiącu, w którym nastąpiło zawieszenie działalności gospodarczej. Następnym krokiem jest pomnożenie uzyskanej liczby przez liczbę dni, w czasie których przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniom społecznym w tym okresie czyli dni w których prowadził działalność (łącznie z sobotami i niedzielami).
Co ważne, zawieszenie działalności w trakcie miesiąca wiąże się również z koniecznością złożenia w ZUS odpowiednich deklaracji, w których przedsiębiorca przedstawi rozliczone proporcjonalnie składki na ubezpieczenia społeczne.
Składki ZUS podczas zawieszenia działalności w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych
W trakcie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego i tym samym opłacać składki na ww. ubezpieczenia. Możliwość taka istnieje, jeżeli nie ma on innego tytułu do tych ubezpieczeń (np. nie pracuje w innym zakładzie pracy).
W tym miejscu warto zaznaczyć, iż zawieszenie działalności wyklucza jednak możliwość opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe.
Do wcześniej wskazanych ubezpieczeń przedsiębiorca ma prawo przystąpić w każdym momencie zawieszenia działalności gospodarczej. Właściwego zgłoszenia dokonuje się za pomocą formularza ZUS ZUA. Co ważne, właściciel firmy zostanie objęty ww. ubezpieczeniem od dnia, który wskaże we wniosku, jednak nie wcześniej niż od momentu, w którym wniosek został przesłany do ZUS.
Sposób ustalania podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie różni się od tego, który obowiązywał przed zawieszeniem działalności. Uznaje się za nią:
- 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, pod warunkiem, że dotychczas przedsiębiorca opłacał składki społeczne na zasadach ogólnych,
- 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeżeli przed zawieszeniem działalności przedsiębiorca był uprawniony do opłacania niższych składek, ale tylko do okresu upływu 24 pełnych miesięcy kalendarzowych licząc od dnia rozpoczęcia działalności; po upływie tego okresu składki należy odprowadzać od podstawy wymiaru określonej w powyższym punkcie.
Jeżeli zawieszenie działalności trwa dłużej niż 30 dni, wówczas przedsiębiorca powinien rozważyć opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dlaczego? Prawo do tego ubezpieczenia wygasa bowiem właśnie po 30 dniach od wygaśnięcia obowiązku ubezpieczeniowego. Przedsiębiorca w okresie zawieszenia może skorzystać z trzech możliwości:
- zgłoszenie się do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny - np. z ubezpieczenia małżonki,
- zarejestrowanie się w urzędzie pracy i podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoba bezrobotna - składkę opłaca wówczas urząd pracy, a jeżeli przedsiębiorca pobiera zasiłek dla bezrobotnych, będzie ona potrącana z jego dochodu,
- przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie pisemnego wniosku złożonego w NFZ - składkę opłaca się od zdeklarowanej kwoty, która nie może być niższa niż kwota przeciętnego wynagrodzenia.
