Osoby, które starały się o kredyt w banku doskonale wiedzą, iż nie jest to takie proste. Instytucje finansowe chcąc uniknąć sytuacji udzielenia kredytu osobie, która w przyszłości nie będzie w stanie uregulować zaciągniętych należności, przeprowadzają bardzo dokładną ocenę tzw. zdolności kredytowej potencjalnego klienta. Czym dokładnie jest zdolność kredytowa i jakie aspekty są analizowane w trakcie jej ustalania?
Zdolność kredytowa - co to takiego?
Zdolność kredytowa to nic innego, jak zdolność do spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi koniecznymi opłatami. Od oceny dokonanej przez bank zależy zarówno to, czy klient w ogóle otrzyma kredyt oraz jeżeli decyzja będzie pozytywna - jaka będzie jego wysokość. Im ocena wyższa, tym lepiej.
Brak zdolności kredytowej jest najczęściej równoznaczny z nieotrzymaniem pieniędzy od banku. Jednak nie można załamywać rąk, bowiem dany klient w różnych bankach będzie posiadał inną zdolność kredytową. Wynika to z faktu, iż przepisy nie regulują, co powinno zostać poddane ocenie przy sprawdzaniu potencjalnego kredytobiorcy. W związku z tym, każdy bank ustala własne kryteria badania zdolności kredytowej oraz rodzaj informacji, jakie będą poddawane ocenie.
Im wyższe zarobki, tym lepiej
Nikogo nie powinien dziwić fakt, iż banki przede wszystkim interesuje wysokość zarobków osoby ubiegającej się o kredyt. Ważna jest poza tym stabilność zatrudnienia. To pozwala instytucjom finansowym ustalić, jak dużo i na jak długi okres czasu będzie można udzielić kredytu.
Do oceny tego aspektu niektóre banki wymagają złożenia oświadczenia o dochodach, innym wystarczy przedłożenie wypełnionych deklaracji rocznych za ostatnich kilka lat. Poza wysokością zarobków na korzyść osoby ubiegającej się o kredyt zawsze przemawia stałość zatrudnienia w danym zakładzie pracy, najlepiej na podstawie umowy o pracę (umowy cywilnoprawne są traktowane mniej przychylnie).
Czym są koszty utrzymania?
Tym, co różni banki jest również sposób ustalania tzw. kosztów utrzymania. Jest to bardzo ważny element brany pod uwagę w trakcie oceny zdolności kredytowej oraz wysokości potencjalnego kredytu. Ważnym elementem branym tu pod uwagę jest minimum socjalne, a więc kwota, jaka przypada na jedną osobę w gospodarstwie domowym, która musi pozostać po spłacie wszystkich miesięcznych zobowiązań.
Różnice w kosztach obliczanych przez banki wynikają właśnie z różnych metod ustalania minimum socjalnego. Warto zaznaczyć, iż mogą być dość znaczące. Przedstawmy to na przykładzie.
W banku A koszty utrzymania to 500 zł na każdą osobę, co przy pięcioosobowej rodzinie daje kwotę 2500 zł. W banku B minimum socjalne ustalane jest zgodnie z zasadą, iż koszt utrzymania przy dwóch osobach to 1000 zł, a każdy następny członek rodziny to dodatkowe 200 zł. Przy pięcioosobowej rodzinie, koszt utrzymania wszystkich członków wynosi 1600 zł. Jak widać - różnica w obliczeniach banku wynosi aż 1200 zł!
Różnice występują również przy obliczeniach kosztów utrzymania nieruchomości. Część instytucji finansowych uzależnia ocenę tego aspektu od metrażu, inne przewidują wartość zryczałtowaną, niezależnie od wielkości nieruchomości. Co więcej, stawki mogą być również uzależnione od położenia nieruchomości - np. wobec województwa mazowieckiego stosuje się odmienne wskaźniki niż przy innych regionach.
Oczywistym jest, iż im koszty utrzymania są niższe, a więc im więcej pozostaje do rozdysponowania po uregulowaniu wszystkich miesięcznych należności, tym zdolność kredytowa jest wyższa.
Zdolność kredytowa a inne kredyty
Przy ocenie zdolności kredytowej brane są również pod uwagę inne kredyty, a raczej wysokość spłacanych zobowiązań oraz terminowość spłat.
Starając się o kredyt, warto uważać na posiadane karty kredytowe. Im więcej takich kart posiada osoba starająca się o kredyt, tym gorsza ocena banku, nawet jeżeli należności regulowane są terminowo. W związku z tym bardzo wielu kredytobiorców rezygnuje z posiadanych kart kredytowych przed rozpoczęciem procedury ubiegania się o kredyt.
Jakie inne kryteria są brane pod uwagę?
Tym, co silnie wpływa na zdolność kredytową, niezależnie od banku jest poręczenie kredytu. W sytuacji, gdy osoba starająca się o kredyt przedłoży zaświadczenie, iż raty poręczonego kredytu są spłacane terminowo, wówczas zdecydowanie może odciążyć swoją zdolność kredytową.
Innymi aspektami, które brane są pod uwagę w trakcie oceniania zdolności kredytowej, są m.in. zasądzone alimenty, fakt posiadania samochodu, czy też ubezpieczenia na życie. Wszystkie te elementy codziennego życia generują dodatkowe wydatki, które powodują, iż zdolność kredytowa obniża się.
Na to, czy i jaki kredyt zostanie udzielony wpływ ma również rodzaj wykonywanego zawodu. Coraz częściej słyszy się o preferencyjnych warunkach oferowanych np. przedstawicielom wolnych zawodów.
Ponadto znaczenie ma historia kredytowa danego klienta. Jeżeli wzorowo trzymał się on terminów, wówczas wzrastają szanse uzyskania kredytu, a dodatkowo przyznane mogą zostać niższe odsetki.
Jak oceniana jest zdolność kredytowa?
W praktyce banków stosowane są dwie metody oceny zdolności finansowej:
- indywidualna - oparta na analizie ww. kryteriów,
- zautomatyzowany system scoringowy - określający prawdopodobieństwo zaprzestania spłaty kredytu.
W zależności od tego, o jaki kredyt ubiega się dana osoba, znaczenie każdej z tych metod jest różne. Warto pamiętać, iż przy ocenie banki biorą pod uwagę nie tylko dokumenty dostarczone przez samego zainteresowanego, ale również zgłaszają się do różnych instytucji celem uzyskania dodatkowych informacji.
Czy można samemu sprawdzić swoją zdolność kredytową?
Można oczywiście szacować swoją zdolność finansową. Oczywistym jest, iż osoba, która uzyskuje niskie zarobki, ma zaciągnięte inne zobowiązania i stara się o kredyt na mieszkanie, nie musi wykonywać szczególnych zabiegów, żeby stwierdzić, że z jej zdolnością kredytową nie jest dobrze.
Metodą bardziej sformalizowaną, ale również pewniejszą jest zwrócenie się o ocenę zdolności kredytowej przez Biuro Informacji Kredytowej (BIK). Każdy ma prawo do darmowego uzyskania takiego raportu raz na sześć miesięcy. Konieczne jest wypełnienie wniosku o udostępnienie Rachunku Standard, dostępnego w biurze obsługi klienta lub na stronie internetowej BIK, a następnie złożenie go osobiście lub przesłanie listem poleconym.
Podsumowując, ta sama osoba ubiegająca się o kredyt może otrzymać różną ocenę zdolności kredytowej w różnych bankach. Przez wzgląd na fakt, iż kwestia ta nie została uregulowana przepisami prawa, instytucje finansowe mogą znacząco różnić się na tym polu. Dlatego starając się o kredyt warto się do tego odpowiednio przygotować i w przypadku odmowy nie zniechęcać się i zajrzeć do kilku innych banków.
