Weksel to rodzaj papieru wartościowego. Stanowi zabezpieczenie umowy zawartej pomiędzy stronami. Najczęściej używa się go dla podwyższenia bezpieczeństwa profesjonalnych umów. Daje gwarancję terminowej spłaty zobowiązania przez wystawcę dokumentu lub osobę przez niego wskazaną. Czym dokładnie jest weksel i jak go wykorzystywać? Omawiamy!
Weksel - kiedy go używamy?
Weksel może być używany jako środek płatniczy (kredytowy), zabezpieczający lub obiegowy. Płatnicza funkcja weksla oznacza możliwość wzięcia za jego pośrednictwem kredytu lub pożyczki. Funkcja zabezpieczająca wiąże się z koniecznością uregulowania zaciągniętego zobowiązania w ustalonej wcześniej kwocie i terminie. Funkcja obiegowa daje natomiast możliwość zapłacenia należności względem kolejnej osoby właśnie posiadanym wekslem i - tym samym - przeniesienia na nią dotychczasowych zobowiązań własnego dłużnika. Warto wiedzieć, że weksel zdecydowanie ułatwia egzekucję sądową należności, jednak może okazać się bezwartościowy, jeśli dłużnik okaże się niewypłacalny.
Weksel - jakie wyróżniamy rodzaje?
W zależności od osoby dłużnika wyróżnia się weksel własny (sola) lub trasowany (ciągniony). W pierwszym rodzaju to wystawca weksla zobowiązuje się do zapłaty określonej w dokumencie kwoty. Weksel trasowany charakteryzuje się wskazaniem przez wystawcę osoby (trasanta), która ma uregulować jego należność na rzecz wskazanego kontrahenta (remitenta).
Ponadto prawo dopuszcza wystawienie weksla in blanco. Papier wartościowy z nie wpisaną kwotą transakcji lub datą jej uregulowania stanowi zabezpieczenie interesów udzielającego pożyczki lub kredytu. Jego zaletą jest to, że w przeciwieństwie do kaucji nie zamraża żadnych środków pieniężnych. W interesie wystawcy weksla in blanco znajduje się przygotowanie deklaracji wekslowej, w której strony wspólnie ustalają jakie czynniki mogą spowodować wezwanie dłużnika do zapłaty i maksymalną wysokość kwoty, która może zostać na nim umieszczona. Właściciel weksla może co prawda wypełnić weksel niezgodnie z umową, jednak z pewnością w najbliższej przyszłości przegra sprawę w sądzie i będzie musiał oddać byłemu dłużnikowi nienależnie pobrane pieniądze wraz z odsetkami.
Jakie dane zawiera weksel własny?
Aby weksel własny był ważny w świetle prawa, musi być sporządzony na piśmie i zawierać nazwę (słowo weksel napisane w tym samym języku, co cały dokument), termin płatności, miejsce płatności, bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniędzy, nazwisko osoby, na rzecz której zapłata ma być dokonana oraz datę i miejsce wystawienia. Obowiązkowo weksel podpisać musi własnoręcznie jego wystawca.
Zgodnie z art. 101 ustawy Prawo Wekslowe, aby weksel własny był ważny w świetle prawa musi zawierać:
- nazwę "weksel", w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;
- przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej - czyli tzw. zobowiązanie wekslowe, które powinno zostać wyrażone kwotowo wraz z podaniem waluty zobowiązania. Przyrzeczenie to musi mieć charakter bezwarunkowy i zostać wyrażone słowami „zapłacę” – jeżeli wystawcą jest jedna osoba, albo „zapłacimy” – jeżeli weksel wystawia kilka osób lub osoba prawna np. spółka z o.o.;
- oznaczenie terminu płatności - czyli wskazanie dnia, w którym ma nastąpić zapłata sumy wekslowej;
- oznaczenie miejsca płatności - czyli wskazanie miejscowości, w którym zostanie zapłacona suma wekslowa;
- nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
- oznaczenie daty wystawienia wekslu - jest to data, w której powstało zobowiązanie wekslowe;
- oznaczenie miejsca wystawienia wekslu - czyli miejscowość, w której został wystawiony;
- podpis wystawcy wekslu - musi być on własnoręczny i składać się przynajmniej z nazwiska (w przypadku osoby fizycznej) lub pełnej nazwy firmy i podpisów osób uprawnionych do reprezentacji firmy (w przypadku osób prywatnych i innych podmiotów).
Niedopełnienie któregoś z powyższych elementów może skutkować tym, że wystawiony weksel własny może być potraktowany jako nieważny.
Kto podpisuje weksel własny?
Weksel wystawiony przez osobę prawną podpisuje upoważniony przez nią reprezentant, na przykład prezes zarządu. Dodatkowo na takim papierze wartościowym musi zostać umieszczona pieczątka firmy. W przypadku spółki cywilnej weksel podpisują wszyscy wspólnicy, jeśli razem mają spłacać zobowiązania lub tylko konkretne osoby, jeśli zobowiązanie nie dotyczy wszystkich wspólników. Pomimo, że w spółce cywilnej wszyscy członkowie odpowiadają za jej zobowiązania, to w kwestii podpisanego weksla odpowiedzialność za niego biorą tylko osoby, które się na nim podpisały.
Podsumowując, weksle nie gwarantują wypłacalności dłużnika. W przypadku niewypłacalności dłużnika prawa wierzyciela mogą być lepiej chronione przez gwarancje materialne. Warto mieć na uwadze, że weksel może posiadać dodatkowe poręczenie za jego spłatę. Weksel, który został dodatkowo zabezpieczony gwarancją innej osoby, jest najbezpieczniejszym rozwiązaniem dla wierzyciela. Takie rozwiązanie wykorzystują powszechnie banki celem uzyskania gwarancji spłaty kredytów.
