Moment powstania obowiązku podatkowego na gruncie VAT regulują przepisy ustawy o podatku od towarów i usług. Ogólny sposób ustalenia momentu, w którym on powstaje, nie jest skomplikowany, lecz istnieje wiele wyjątków, o których należy pamiętać. Przeczytaj ten artykuł, aby dowiedzieć się, kiedy powstaje obowiązek podatkowy VAT!
Obowiązek podatkowy VAT - kiedy powstaje?
Według ogólnej zasady z art. 19a ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy VAT powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru, bądź wykonania usługi.
W przypadku częściowo wykonywanych usług, zgodnie z art. 19a ust. 2, obowiązek podatkowy VAT powstaje wraz z zakończeniem wykonywania części usług, jeżeli dla tej części została określona zapłata.
W sytuacji ustalenia następujących po sobie terminów płatności/rozliczeń dotyczących wykonywanej usługi, za moment wykonania usługi uznaje się datę upływu każdego okresu rozliczeniowego, do momentu zakończenia świadczeń danej usługi.
Istnieje także przypadek, w którym usługa wykonywana jest w sposób ciągły przez okres powyżej roku, a terminy jej rozliczeń nie upływają w danym roku podatkowym. W tej sytuacji według art. 19a ust.3 ustawy o VAT za moment powstania obowiązku podatkowego/moment zakończenia usługi, uznaje się moment upływu każdego roku podatkowego, do chwili zakończenia świadczenia tej usługi. Zasady tej nie stosuje się w przypadku wydania towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione.
Obowiązek podatkowy VAT – szczególne przypadki
Zgodnie z art. 19a ust. 8, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, lub lokalu o innym przeznaczeniu –obowiązek podatkowy VAT powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
W przypadku importu towarów, obowiązek podatkowy VAT powstaje z chwilą powstania długu celnego z zastrzeżeniem ust. 10a i 11 (art. 19a ust. 9).
1. Obowiązek podatkowy VAT powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty:
-
na podstawie umowy komisu z tytułu wydania towarów komisantowi przez komitenta;
-
w przypadku przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej, bądź podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie;
-
w sytuacji dokonania dostawy towarów w trybie egzekucji, o których mowa w art.18 (dotyczy zasad ustanawiania przedstawiciela podatkowego);
-
z tytułu świadczeń na zlecenie sądów (powszechnych, administracyjnych, wojskowych) lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym, lub przygotowawczym na podstawie odrębnych przepisów – wyjątek stanowią usługi, do których stosuje się art.28b, stanowiących import usług;
-
za świadczone usługi zwolnione od podatku, m. in. usługi ubezpieczeniowe, reasekuracyjne, udzielania kredytów lub pożyczek, w zakresie udzielania zabezpieczeń transakcji finansowych, pośrednictwa;
-
otrzymania całości lub części;
-
dotacji;
-
subwencji;
-
innych dopłat o podobnym charakterze o których mowa w art. 29a ust. 1 (mające bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika).
Przykład 1.
Przedsiębiorca X prowadzi komis samochodowy. W dniu 18. marca dokonał sprzedaży samochodu. Nabywca zgodnie z umową komisu dokonał zapłaty 20 marca.
W tym przypadku obowiązek podatkowy VAT powstał w dniu otrzymania zapłaty, tj. 20 marca.
2. Gdy podatnik nie wystawił faktury, bądź została ona wystawiona z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z momentem upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, natomiast gdy termin ten nie został określony, obowiązek podatkowy VAT powstaje z chwilą upływu terminu płatności.
Zasada ta obowiązuje w sytuacjach, w których obowiązek podatkowy VAT powstaje z chwilą:
- wystawienia faktury w przypadkach, o których mowa w art. 106b ust. 1, z tytułu:
- świadczenia usług budowlanych bądź budowlano-montażowych;
- dostawy książek drukowanych (z wyłączeniem map i ulotek) oraz gazet,czasopism, magazynów;
- drukowania książek (z wyłączeniem map i ulotek) oraz gazet,czasopism, magazynów, z wyjątkiem importu usług, o których mowa w art.28b;
- wystawienia faktury w usługach:
- dostawy energii (cieplnej, elektrycznej, chłodniczej) i gazu przewodowego;
- telekomunikacyjnych;
- wymienionych w poz. 140-153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy o VAT;
- najmu,dzierżawy, leasingu oraz usług o podobnym charakterze;
- ochrony osób, dozoru, przechowywania mienia;
- prawnych oraz biurowych (o charakterze stałym);
- z wyjątkiem importu usług, do których stosowany jest art.28b.
Przykład 2.
Podatnik zakończył usługę budowlaną dla firmy Y dnia 1. kwietnia. Faktura została wystawiona 10. maja. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?
Obowiązek podatkowy przypada na dzień wystawienia faktury, tj. dnia 1. marca.
Przykład 3.
Podatnik świadczy usługi księgowe na podstawie umowy, w której zawarta jest informacja, że usługi będą rozliczane w miesięcznych okresach rozliczeniowych. Faktura wystawiana jest do 10. dnia następnego miesiąca, natomiast termin płatności mija 15. dnia kolejnego miesiąca.
W tym przypadku obowiązek podatkowy VAT następuje w dacie upływu każdego okresu rozliczeniowego, tj. ostatniego dnia miesiąca, do momentu zakończenia świadczenia usług.
