Podstawowym obowiązkiem przedsiębiorcy zawierającego umowy o pracę jest wypłacanie pensji pracownikom. Kwota wynagrodzenia zależna jest od obu stron stosunku pracy. Trzeba przy tym pamiętać, że nie może być ona niższa od określonego przepisami poziomu. Jednak co, jeżeli została błędnie określona? Czy wówczas trzeba zrobić wyrównanie pensji minimalnej?
Minimalne wynagrodzenie za pracę
Wynagrodzenie za pracę stanowi jedno z podstawowych świadczeń przysługujących pracownikowi z tytułu stosunku pracy. Ustalając jego wysokość, należy wziąć pod uwagę:
- rodzaj wykonywanych czynności,
- kwalifikacje wymagane na dane stanowisko,
- ilość i jakość nakładu pracy.
Innymi słowy, pensja pracownika powinna być adekwatna do jego wiedzy, doświadczenia, ale także do wymagań, jakie stawia przed nim przełożony.
Przepisy prawa jasno określają najniższy dopuszczalny poziom wynagrodzenia. Wysokość minimalnego wynagrodzenia ogłaszana jest w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów do 15 września każdego roku. W 2024 roku minimalne wynagrodzenie za pracę:
- od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 roku wynosi 4242,00 zł,
- od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku wynosi 4300,00 zł.
Minimalne wynagrodzenie w przypadku pracy na niepełny etat
Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy wygląda nieco inaczej. Tutaj pracownik nie musi otrzymywać 4242 zł lub 4300 zł w 2024 roku. Wynagrodzenie dla niepełnoetatowca może być naliczone proporcjonalnie.
Przykład 1.
Pan Maciej zatrudniony jest na ¼ etatu. W umowie o pracę widnieje zapis o pensji minimalnej naliczonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Oznacza to, że nie może on otrzymać mniej niż 1060,50 zł w pierwszym półroczu 2024 roku i mniej niż 1075,00 zł w drugim półroczu 2024 roku.
Jakie składniki uwzględniane są przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika?
Do wynagrodzenia minimalnego wchodzą takie składniki jak:
- podstawowe wynagrodzenie (godzinowe, prowizyjne lub miesięczne);
- dodatki funkcyjne;
- nagrody i premie zarówno uznaniowe, jak i regulaminowe;
- ekwiwalenty pieniężne za urlop wypoczynkowy;
- ewentualnie odszkodowanie za zmniejszenie okresu wypowiedzenia;
- dodatki wyrównawcze ze względu na wypadek przy pracy czy chorobę zawodową pracownika.
Do wynagrodzenia minimalnego nie wchodzi:
- nagroda jubileuszowa;
- odprawa pieniężna przysługująca pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
- wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych (normalne plus dodatki, względnie zastępujący je ryczałt);
- dodatek do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej (również w formie ryczałtu);
- dodatek za staż pracy.
Ponadto do wynagrodzenia minimalnego nie wchodzą należności i świadczenia, które w ogóle nie są kwalifikowane jako „wynagrodzenia”. Zalicza się do nich m.in.:
- świadczenia z zfśs i świadczenia urlopowe,
- zasiłki z ubezpieczenia społecznego,
- wynagrodzenia z dodatkowych umów zleceń,
- świadczenia z zakresu BHP,
- wartości polis na życie,
- świadczenia pozapłacowe np. pakiety medyczne,
- odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji.
Wyrównanie pensji minimalnej
W przypadku gdy wynagrodzenie w danym miesiącu nie osiągnie minimalnego poziomu, pracodawca musi je wyrównać. Przez wynagrodzenie należy rozumieć wszystkie składniki zaliczane do wynagrodzenia minimalnego, a nie tylko wynagrodzenie podstawowe.
Gdy pracownik otrzymuje wynagrodzenie składające się z kilku składników, a dopiero łączne ich zsumowanie daje płacę w wysokości minimalnej, to w sytuacji, gdy nie wypłaci się jednego ze składników, podmiot zatrudniający ma obowiązek dokonać wyrównania do poziomu minimalnego.
- Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika, obliczone zgodnie z art. 6 wysokość wynagrodzenia pracownika pełnoetatowego, pracownika w pierwszym roku pracy, ust. 4, jest niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia, następuje uzupełnienie wynagrodzenia do tej wysokości w postaci wyrównania.
- Wyrównanie wypłaca się za okres każdego miesiąca łącznie z wypłatą wynagrodzenia.
- Pracownikom wynagradzanym na podstawie godzinowych stawek wynagrodzenia wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, obliczoną zgodnie z art. 6 wysokość wynagrodzenia pracownika pełnoetatowego, pracownika w pierwszym roku pracy, ust. 4, przeliczoną na godzinę pracy.
- Pracownikom wynagradzanym na podstawie miesięcznych stawek wynagrodzeń, którym nie przysługuje wynagrodzenie za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, obliczoną zgodnie z art. 6 wysokość wynagrodzenia pracownika pełnoetatowego, pracownika w pierwszym roku pracy, ust. 4, przeliczoną na godzinę pracy.
Przykład 2.
Pan Jan otrzymuje pensje składającą się z kilku składników: wynagrodzenia zasadniczego 2500 zł, dodatku funkcyjnego 1000 zł, dodatku stanowiskowego 500 zł i dodatku za dojazdy 400 zł (razem 4400 zł). W sierpniu 2024 roku nie przysługiwał mu dodatek za dojazd. Czy otrzyma wyrównanie? Tak, otrzyma on wyrównanie do minimalnego wynagrodzenia w wysokości 300 zł. Wysokość pensji w sierpniu to 4000 zł, a wysokość pensji minimalnej to 4300 zł (4300 zł – 4000 zł= 300 zł).
Wyrównanie pensji minimalnej a choroba
Wiadomo, że pracownik, który dostarcza pracodawcy zwolnienie lekarskie orzekające niezdolność do pracy, otrzyma odpowiednio pomniejszone wynagrodzenie, gdyż ulega ono obniżeniu za każdy dzień choroby o 1/30. Czy jeżeli w umowie zastosowano minimalne wynagrodzenie i z powodu L4 jego poziom będzie niższy, dla pracodawcy oznacza to wyrównanie pensji minimalnej? Nie, przepisy nie nakładają takiego obowiązku. W tym przypadku wysokość wynagrodzenia wynikająca z obniżenia odpowiada bowiem poziomowi gwarantowanemu.
Wyrównanie pensji minimalnej z powodu niezapewnienia pracy
Jeżeli pracownik z przyczyn leżących po stronie pracodawcy nie przepracuje określonego w danym miesiącu wymiaru czasu pracy, to pracodawca również ma obowiązek wyrównania pensji minimalnej.
Przykład 3.
Pracodawca zapomniał zamówić części do budowy maszyn, przez co pracownicy nie mieli jak tych maszyn konstruować. W związku z tym w zakładzie pracy zarządzono przestój, gdyż pracownicy nie mogą wykonywać swoich obowiązków. W tej sytuacji pracownicy nie przepracują pełnej części miesiąca, ale przez to, że:
- przestój spowodowany był z winy pracodawcy,
- przestoju nie spowodowali pracownicy,
- pracownicy byli gotowi do wykonywania swoich obowiązków
– pracodawca powinien za ten czas wypłacić im wynagrodzenie przestojowe w wysokości 60%. Jednakże wynagrodzenie za ten miesiąc nie może być niższe od minimalnego.
Rozpoczęcie i zakończenie pracy w trakcie miesiąca a wyrównanie pensji minimalnej
W przypadku rozpoczęcia pracy w trakcie miesiąca wyrównanie pensji minimalnej nie ma zastosowania. Wówczas pracownik powinien otrzymać pensję wyłącznie za czas, w którym faktycznie pracował – nie ma przeszkód, aby była ona niższa od wynagrodzenia minimalnego.
Pracodawca powinien pamiętać, że wypłacenie minimalnego wynagrodzenia jest jego obowiązkiem. Jego niewypłacenie może spowodować różne konsekwencje.
