Wszystkie firmy chcące się prężnie rozwijać i zaistnieć w świadomości szerszego grona konsumentów powinny, w mniejszym lub większym stopniu, działać w sieci. Marketing powinien być prowadzony nie tylko na portalach społecznościowych. Duże znaczenie ma również witryna internetowa przedsiębiorstwa. Nie tak rzadko przecież dana firma na tyle dobrze prowadzi kampanię reklamową, że jej nazwa jest wymieniana na równi z domeną, pod jaką działa. Za przykład niech posłuży chociażby Pyszne.pl czy Booking.com. Warto zatem zawczasu zadbać o swój adres w sieci. Zastrzeżenie domeny jako znaku towarowego jest jak najbardziej możliwe, chociaż nie w każdej sytuacji tak jednoznaczne, jak w przypadku logo czy nazwy firmy. W jaki sposób zatem skutecznie chronić swoją stronę w sieci oraz jakie korzyści daje rejestracja domeny w Urzędzie Patentowym?
Czym właściwie jest domena internetowa?
Najprościej rzecz ujmując, domena internetowa stanowi adres WWW, pod jakim użytkownik sieci może odnaleźć dany serwis. Nie należy jej jednak mylić z samą stroną internetową. Właściciel witryny ma bowiem pełne prawo do wszystkich plików, jakie się na nią składają (typu zdjęcia, teksty, grafiki), domena z kolei nie może być przedmiotem własności. Jej „właściciel” ją wyłącznie podnajmuje. Z chwilą, kiedy przestanie on płacić za jej użytkowanie, wróci ona na giełdę domen, z której może zostać wykupiona przez inny podmiot.
Każda strona internetowa ma swój unikalny adres IP, czyli ciąg cyfr oddzielonych kropkami, np. „200.58.211.12”. Domena internetowa pozwala przetłumaczyć ten adres IP na bardziej zrozumiałą formę – formę słowną. Domena składa się z nazwy i rozszerzenia, tzw. TLD. Przykładowo w adresie www.domena.pl nazwą jest słowo „domena”, a rozszerzeniem „.pl”. Oczywiście w sieci możemy znaleźć wiele rozszerzeń jak .com, .com.pl czy .org. Może zatem dojść do sytuacji, kiedy domeny teoretycznie będą miały tę samą nazwę, a mimo to będą odsyłały do różnych stron internetowych, np. domena.pl i domena.com.pl.
Nazwa firmy a rejestracja domeny
Posiadanie prawa do firmy nie daje z automatu prawa do posługiwania się domeną internetową o tej samej nazwie. Należy ją zarejestrować. System domen internetowych w Polsce zarządzany jest przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową (NASK). Rejestracji domeny można dokonać albo bezpośrednio w kontakcie z NASK, albo zawierając umowę z akredytowanym przez NASK partnerem.
Nie jest jednak powiedziane, że każdy podmiot, wybierając nazwę domeny, będzie mógł ją zarejestrować. Może być ona bowiem już zajęta. W Internecie działa zasada „kto pierwszy, ten lepszy”. Domeny nie są zarezerwowane dla konkretnych podmiotów tylko dlatego, że nazwy ich przedsiębiorstw się z nimi pokrywają. Oczywiście rozszerzeń domen jest bardzo dużo, dlatego jeżeli zajęte będzie .pl czy com.pl., firma ma możliwość skorzystać z innego, mniej popularnego rozszerzenia. To może nie być jednak zbyt dobrym rozwiązaniem – pozostałe domeny nie cieszą się bowiem takim zaufaniem. W ostateczności można zatem spróbować skontaktować się z „właścicielem” domeny i spróbować ją odkupić. Niekiedy może być to naprawdę kosztowne, gdyż jej niepowtarzalność wpływa na wzrost ceny.
Warto przy tym pamiętać, że zarejestrowanie domeny nie oznacza, że przedsiębiorca staje się jej właścicielem. Jest on jedynie jej użytkownikiem z prawem do posługiwania się nią przez określony czas – najczęściej przez okres 12 miesięcy. Rejestrację domeny należy terminowo odnawiać, aby nie wygasła. W innym wypadku ktoś inny może zacząć z niej korzystać, blokując do niej dostęp.
Zastrzeżenie domeny – czy możliwe?
W przypadku, gdy domena strony internetowej staje się niemalże jej „logotypem”, jak to ma miejsce na przykład w przypadku home.pl czy nazwa.pl, warto zastanowić się nad jej zastrzeżeniem jako znaku towarowego. Aktualnie wiele domen służy już nie tylko jako adres pozwalający odnaleźć daną stronę WWW w sieci, lecz także jako oznaczenie pozwalające zidentyfikować daną firmę i odróżnić jej towary od towarów konkurentów.
Jak podkreśla się w doktrynie, konstrukcja domeny, która przybiera postać słowną, pozwala na jej bardzo łatwe odróżnienie od pozostałych funkcjonujących na rynku domen, a co za tym idzie, nie jest aż tak problematyczna w zarejestrowaniu jej jako znak towarowy, w odróżnieniu np. do zapachu czy kompozycji kolorów.
To, że możliwe jest zarejestrowanie domeny, nie oznacza, że każda z nich będzie mogła zostać przedmiotem ochrony. Ustawa – Prawo własności przemysłowej przyjmuje, że nie można dokonać rejestracji określeń opisowych. Oznacza to, że nie da się zastrzec nazwy strony internetowej, która składa się wyłącznie ze słów jednoznacznie informujących, co przedsiębiorca ma do zaoferowania. Dla przykładu można wskazać domeny: www.chemiazniemiec.pl czy www.domydrewniane.com.pl.
Aby uzyskać ochronę przemysłową, domena (nazwa) musi mieć zdolność odróżniającą. Ma ona miejsce wtedy, gdy dana domena będzie pozwalała na rozróżnienie jej w obrocie towarów i usług. W sytuacji, gdy adres domeny pozbawiony będzie omawianej zdolności odróżniającej, jego rejestracja w charakterze znaku będzie również możliwa, ale tylko pod warunkiem, że przedsiębiorca wykaże nabycie przez domenę wtórnej zdolności odróżniającej, tj. zostanie uznana za oznaczenie odróżniające, które identyfikuje na rynku zgłoszone towary lub usługi. Konieczne będzie zatem wykazanie wykorzystywania domeny do sprzedaży bądź promocji towarów lub świadczenia usług, dla których zgłoszony jest znak towarowy.
Co może dać zastrzeżenie domeny w Urzędzie Patentowym?
Rejestracja znaku towarowego przede wszystkim ma na celu potwierdzenie, że podmiot, który zastrzegł daną markę, jest jej jedynym właścicielem. Pozwala to na wyłączne i samodzielne korzystanie z zastrzeżonej marki w sposób zarobkowy lub zawodowy.
W przypadku domeny rejestruje się ją jako oznaczenie słowne w charakterze znaku towarowego. Taka forma ochrony własności intelektualnej daje wiele korzyści. Przede wszystkim jest to ochrona formalna potwierdzona decyzją administracyjną wydana przez organ państwowy – Urząd Patentowy. Uzyskując prawo do znaku towarowego, jego właściciel nie musi udowadniać w sądzie, że to on jest właścicielem danej marki i wyłącznie do niego należy dane oznaczanie. Wystarczy, że wykaże uzyskanie prawa do znaku towarowego i już może żądać od podmiotu posługującego się jego własnością intelektualną zaprzestania dalszych naruszeń i ewentualną wypłatę odszkodowania.
Zastrzeżenie domeny jako znaku towarowego daje zatem właścicielowi prawną wyłączność do korzystania z zarejestrowanego oznaczenia na terenie całego Europejskiego Obszaru Gospodarczego dla swoich towarów oraz usług. Posiadacz znaku ma również możliwość zakazywania podmiotom trzecim używania dla identycznych lub podobnych towarów i usług jego oznaczeń – w tym wypadku domeny, i czerpania korzyści z renomy łączonej z tym oznaczeniem.
Warto również pamiętać, że zastrzeżenie domeny zwiększa wartość samego przedsiębiorstwa o nowy składnik majątku w postaci wyłącznego prawa majątkowego do znaku towarowego. Firma będąca w posiadaniu zastrzeżonej domy ma możliwość jej komercjalizacji, np. licencjonowania.
Zastrzeżenie domeny - jak to zrobić?
W sytuacji, gdy przedsiębiorca jest pewny co do chęci zastrzeżenia swojej domeny, powinien w pierwszej kolejności wybrać ścieżkę rejestracji. Zgłoszenia można dokonać w krajowym lub regionalnym urzędzie patentowym. Jeżeli domena ma obejmować swym obszarem jedynie teren RP, wystarczy, że zgłosi się do Urzędu Patentowego RP. Prócz tego możliwe jest również uzyskanie szerszej terytorialnie ochrony obejmującej terytorium całego EOG. W tym celu wniosek należy złożyć w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej. Ta druga ścieżka rejestracji jest rekomendowana szczególnie dla firm, które planują importować swoje towary na pozostałe kraje Unii Europejskiej.
Procedura rejestracyjna jest wysoko sformalizowana. Dla jej wszczęcia wymagane jest złożenie w urzędzie patentowym wniosku o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy. Dokonuje się tego na właściwym formularzu zgłoszeniowym. Zgłoszenie powinno zawierać w szczególności opis znaku i jego wizerunek (graficzne przedstawienie) oraz wskazanie klas towarów i usług, dla których znak ma być zarejestrowany. Wybór klas towarów i usług determinuje zakres przyszłej ochrony. Zgłoszenie może być dokonane drogą elektroniczną lub drogą tradycyjną – listownie.
Wniosek należy również właściwie opłacić. Koszt zgłoszenia zależny jest od liczby klas towarów i rozciąga się od 890 zł (przy zgłoszeniu jednej klasy) do 2 450 zł. Ochrona jest utrzymywana przez okres 10 lat.
Zastrzeżenie domeny a przesłanki negatywne uzyskania ochrony przemysłowej
Oprócz możliwości uznania przez urząd patentowy braku istnienia zdolności odróżniającej mogą zaistnieć również negatywne przesłanki zastrzeżenia domeny jako znak towarowy. Są to tzw. bezwzględne przeszkody rejestracji. Ich zaistnienie zawsze skutkuje odmową udzielenia prawa ochronnego.
Urząd Patentowy odrzuci zastrzeżenie domeny jako znaku towarowego w sytuacji, gdy uzna, że:
- domena zgłoszona została w złej wierze – wniosek rejestracyjny został złożony z innych powodów niż chęć uzyskania ochrony znaku i jego używania dla identyfikacji własnych towarów, a np. z chęci zablokowania zgłoszenia lub używania oznaczenia przez inny, konkurencyjny podmiot czy w celach spekulacyjnych bez zamiaru używania znaku;
- nazwa domeny jest sprzeczna z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, np. w przypadku: www.uwielbiamrasizm.pl lub www.narkotykidlakażdego.com;
- domena odpowiada nazwom zastrzeżonych organizacji administracji państwowej lub organizacji międzynarodowych, np. onz.org;
- domena koresponduje z zarejestrowanymi nazwami pochodzenia, np. nadmorskioscypek.pl.
Zastrzeżenie domeny w Urzędzie Patentowym – czy warto?
Zastrzeżenie domeny w Urzędzie Patentowym jest jak najbardziej możliwe, nie zawsze jednak warto to robić. Należy bowiem pamiętać, że osoba rejestrująca daną domenę nigdy nie stanie się jej właścicielem. Jest ona wyłącznie jej „najemcą”. Co więcej, każda nazwa domeny może mieć wiele rozszerzeń, trudno przy tym zarejestrować je wszystkie (odświeżanie tak dużej liczby domen może okazać się bardzo drogie). Dodatkowo lepszym i pewniejszym sposobem jest rejestracja słownego znaku towarowego pokrywającego się z nazwą przedsiębiorstwa. W takim wypadku chroniona będzie firma (jej nazwa), niezależnie od domeny i jej rozszerzenia. Jedyną sytuacją, kiedy rejestracja pełnego adresu domeny będzie z całą pewnością opłacalna, to taka, gdy nazwa domeny stanowi markę samą w sobie.
