Czy można używać cudzego znaku towarowego? Okazuje się, że tak, choć od razu zaznaczmy, iż wymagana jest zgoda na używanie logo od właściciela. W jaki sposób otrzymać taki dokument i do czego tak naprawdę on uprawnia?
Znak towarowy
Zgodnie z treścią art. 120 Ustawy - Prawo własności przemysłowej znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.
Znakiem towarowym w rozumieniu przepisów ustawy może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
- znakach towarowych – rozumie się przez to także znaki usługowe;
- towarach – rozumie się przez to w szczególności wyroby przemysłowe, rzemieślnicze, płody rolne oraz produkty naturalne, zwłaszcza wody, minerały, surowce, a także z pewnymi zastrzeżeniami usługi;
- znakach towarowych podrobionych – rozumie się przez to użyte bezprawnie znaki identyczne lub takie, które nie mogą być odróżnione w zwykłych warunkach obrotu od znaków zarejestrowanych dla towarów objętych prawem ochronnym;
- znakach wcześniejszych – rozumie się przez to znaki zgłoszone lub zarejestrowane z wcześniejszym pierwszeństwem.
Znaki towarowe w obrocie prawno-gospodarczym przyjmują najczęściej postać różnego rodzaju logotypów, które pozwalają na identyfikację danego produktu lub firmy. Im bardziej rozpoznawalny znak, tym większa szansa na sprzedaż produktu konkretnego przedsiębiorstwa. Duże firmy zastrzegają swoje znaki towarowe po to, by w przypadku ich jakiegokolwiek naruszenia lub podrabiania przez konkurentów mogły żądać stosownego odszkodowania. Używanie cudzego znaku towarowego jest więc zakazane, pod warunkiem jednak, że taki znak został zarejestrowany np. w Urzędzie Patentowym RP lub Urzędzie UE.
Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. W szczególności znakiem towarowym może być wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk. Zatem tylko posiadacz znaku towarowego jest w stanie udzielić ważnej autoryzacji na daną markę.
Zgoda na używanie logo innej firmy
Korzystanie z cudzego znaku towarowego wymaga co do zasady uzyskania zgody jego właściciela. Powinna ona zostać wyrażona w formie tzw. licencji, która obowiązkowo jest wydawana na piśmie.
Art. 163 Prawa własności przemysłowej stanowi, że uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy może udzielić innej osobie upoważnienia do używania znaku, zawierając z nią umowę licencyjną. Licencjobiorca może udzielić sublicencji na używanie znaku towarowego w zakresie udzielonego mu upoważnienia. Licencjobiorca może wskazać, że korzysta z licencji na używanie znaku towarowego poprzez umieszczenie oznaczenia „lic.” w sąsiedztwie znaku towarowego. Licencja podlega na wniosek zainteresowanego wpisowi do rejestru znaków towarowych.
O ile umowa licencyjna nie stanowi inaczej, licencjobiorca może wystąpić z powództwem o naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy wyłącznie za zgodą uprawnionego z tego prawa. Licencjobiorca wyłączny może jednakże wystąpić z takim powództwem, jeżeli uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy, pomimo wezwania, nie wystąpi w stosownym terminie z powództwem o naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy. Licencjobiorca w celu uzyskania odszkodowania za poniesioną szkodę może wstąpić do sprawy o naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy wszczętej przez uprawnionego z tego prawa.
Umowa licencyjna może być sporządzona w zwykłej formie pisemnej, nie wymaga więc udziału notariusza ani prawnika. Ze względu jednak na znaczenie prawne znaku towarowego, który będzie przekazywany do używania osobie trzeciej, warto zadbać, aby stosowna umowa została przynajmniej sprawdzona przez doświadczonego prawnika. Zgoda na używanie logo innej firmy powinna zawierać:
- oznaczenie stron zobowiązania – licencjodawcę oraz licencjobiorcę;
- opisanie przedmiotu licencji, tj. znaku towarowego oddawanego w używanie innej osobie;
- wskazanie rodzaju licencji – wyłącznej lub niewyłącznej. Pierwszy rodzaj licencji polega na tym, że licencjodawca zobowiązuje się, że nie będzie udzielał licencji innym podmiotom na danym polu eksploatacji. W przypadku licencji niewyłącznej może zostać udzielona zgoda na używanie logo wielu różnym podmiotom;
- oznaczenie czasu trwania umowy licencyjnej;
- opisanie praw przysługujących licencjobiorcy do używania danego znaku towarowego – licencjodawca może udzielić zarówno ograniczonej, jak i nieograniczonej zgody na korzystanie z jego znaku;
- podpisy stron umowy.
Używanie cudzego znaku towarowego bez zgody właściciela
Okazuje się, że zgoda na korzystanie z cudzego znaku towarowego nie zawsze jest wymagana do tego, aby można było się nim legalnie posługiwać. Ustawodawca pozwala bowiem w niektórych przypadkach na wykorzystywanie cudzego znaku bez posiadania licencji.
Prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu prawa zakazywania używania w obrocie przez inne osoby:
- ich nazwisk lub adresów, w przypadku gdy osoby te są osobami fizycznymi;
- oznaczeń, które nie mają odróżniającego charakteru lub które dotyczą rodzaju, jakości, ilości, zamierzonego przeznaczenia, wartości, pochodzenia geograficznego, daty produkcji lub innych właściwości towarów;
- zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla wskazania przeznaczenia towaru, zwłaszcza gdy chodzi o oferowane części zamienne, akcesoria lub usługi;
- zarejestrowanego oznaczenia geograficznego, jeżeli prawo do jego używania przez te osoby wynika z innych przepisów ustawy.
Używanie oznaczeń wskazanych powyżej jest dozwolone tylko wówczas, gdy jest zgodne z uczciwymi praktykami w przemyśle i handlu. Prawo do używania cudzych znaków towarowych bez zezwolenia właściciela jest szczególnie widoczne w przypadku wszelkiego rodzaju sklepów.
Przykład 1.
Pan Piotr prowadzi sklep internetowy ze słodyczami różnych znanych marek. Swoje towary kupuje legalnie albo w hurtowniach spożywczych, albo też od oficjalnych dystrybutorów, nigdy jednak nie zawarł żadnej licencji do tego, aby posługiwać się znakami towarowymi (logotypami) sprzedawanych przez siebie wyrobów. W takim przypadku nie narusza on jednak prawa i nie musi posiadać żadnej licencji na korzystanie ze znaków towarowych innych firm, ponieważ jego działanie jest zgodne z uczciwymi praktykami w handlu. Mężczyzna może więc pokazywać opakowania sprzedawanych produktów zarówno w sklepie stacjonarnym, jak i internetowym, ponieważ nie narusza w ten sposób praw właścicieli znaków towarowych.
Przykład 2.
Pan Piotr prowadzi sklep internetowy ze słodyczami – sprzedaje zarówno wyroby znanych producentów, jak i własnoręcznie robione produkty. Mężczyzna nie posiada żadnej umowy licencyjnej z dostawcami słodyczy, postanowił jednak zwiększyć atrakcyjność własnych wyrobów i reklamuje je w internecie, posługując się marką znanych towarów (bardzo często umieszcza i sprzedaje swoje produkty w opakowaniach znanych firm, a także umieszcza zdjęcia logo innych producentów przy własnych wyrobach cukierniczych). W tym przypadku doszło do naruszenia praw właścicieli znaków towarowych, ponieważ pan Piotr wykorzystuje je bezprawnie do promocji własnych wyrobów i robi to bez żadnej zgody prawowitych właścicieli znaków.
Podsumowując, używanie znaku towarowego innej firmy wymaga co do zasady posiadania licencji w formie pisemnej. Ustawodawca pozwala jednak na to, by w niektórych przypadkach taka zgoda nie była obowiązkowa – wiąże się to wówczas z tzw. dobrymi praktykami handlowymi lub przemysłowymi. W przypadku bezprawnego korzystania z cudzego logo sprawca może odpowiadać odszkodowawczo wobec właściciela danego znaku towarowego.
