Zawieszenie spółki cywilnej - z czym się wiąże?

W dobie koronawirusa wielu przedsiębiorców decyduje się na zawieszenie prowadzonej działalności gospodarczej, co w pewnych sytuacjach podyktowane jest koniecznością spowodowaną względami ekonomicznymi. Co ważne, zawieszenie obejmuje nie tylko jednoosobowe działalności gospodarczej, lecz także spółki cywilne. W poniższym tekście przeanalizujemy szczególne rozwiązania obejmujące proces zawieszenia działalności spółki cywilnej.

Status prawny spółki cywilnej

Spółka cywilna ma charakter nietypowy i zdecydowanie wyróżnia się spośród innych spółek uregulowanych w przepisach prawa.

Należy bowiem zaznaczyć, że spółka cywilna jest umową zawieraną pomiędzy wspólnikami. Wynika to wprost z treści art. 860 Kodeksu cywilnego, w którym czytamy, że przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.

Kolejnym ważnym przepisem jest art. 863 kc. Stanowi on, że wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników.

W rezultacie majątek spółki cywilnej jest objęty współwłasnością łączną wspólników. To natomiast oznacza, że każdy wspólnik ma prawo do całego majątku spółki.

Podsumowując powyższe rozważania, należy wskazać, że spółka cywilna nie ma podmiotowości gospodarczej, ponieważ za przedsiębiorców uważa się jej wspólników. Potwierdza to również art. 4 ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców, gdzie wskazano, że przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Fakt ten wywołuje również określone skutki w zakresie zawieszenia działalności spółki cywilnej.

Zasady zawieszania działalności gospodarczej

Reguły odnoszące się do procedury zawieszania działalności gospodarczej są uregulowane w ustawie Prawo przedsiębiorców. 

Jak podaje art. 23 ww. ustawy, przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni.

Do zagadnienia zawieszenia działalności spółki cywilnej odnosi się art. 22 ust. 3–5 ustawy Prawo przedsiębiorców.

Przepisy te podają, że przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej oraz poza tą spółką może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej z tych form.

Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jako wspólnik w więcej niż jednej spółce cywilnej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej lub kilku takich spółkach. 

W przypadku wykonywania działalności gospodarczej w spółce cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników.

Musimy zatem wyraźnie podkreślić, że w przypadku wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników.

Przykład 1.

Spółka cywilna składa się z trzech wspólników. Aby uznać, że zawiesiła działalność, wniosek o zawieszenie musi być złożony przez każdego z nich.

Ponadto wskazać należy, że osoba fizyczna może jednocześnie prowadzić własną jednoosobową działalność gospodarczą oraz być wspólnikiem spółki cywilnej. Taki stan nie przeszkadza, aby zawiesić JDG przy dalszym wykonywaniu działalności w ramach spółki cywilnej.

Przykład 2.

Osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą i jednocześnie będąca wspólnikiem spółki cywilnej złożyła do CEIDG wniosek o zawieszenie JDG. Mimo to osoba fizyczna nadal może wykonywać działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej.

Co więcej, osoba fizyczna może być wspólnikiem w kilku spółkach cywilnych. W takim przypadku uprawniona jest do zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej w jednej lub kilku takich spółkach.

Skutki zawieszenia spółki cywilnej

Załóżmy, że zgodnie z wymogami prawa wszyscy wspólnicy spółki cywilnej złożyli wniosek do CEIDG o zawieszenie działalności gospodarczej. Jak stanowi art. 26 ustawy Prawo przedsiębiorców, z chwilą wykreślenia z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej przedsiębiorca będący osobą fizyczną nie może wykonywać działalności gospodarczej.

Odnośnie do kwestii dozwolonych działań spółki w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej spółki cywilnej należy sięgnąć do treści art. 25 ww. ustawy. W świetle tego przepisu w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

1. może wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów;

2. może przyjmować należności i jest obowiązany regulować zobowiązania powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

3. może zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;

4. ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

5. wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;

6. może osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

7. może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą;

8. może powołać albo odwołać zarządcę sukcesyjnego, o którym mowa w Ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw.

Jednym z uprawnień przedsiębiorców jest prawo do zawieszenia działalności gospodarczej. Na gruncie przepisów przedsiębiorcą jest wspólnik spółki cywilnej, a nie sama spółka. W konsekwencji, aby spółka cywilna została skutecznie zawieszona, każdy ze wspólników musi złożyć wniosek o zawieszenie działalności w tym zakresie.