Obecnie coraz więcej firm oferuje pracownikom świadczenia o charakterze pozapłacowym, czyli tzw. benefity. Mają one służyć lepszej motywacji pracowników oraz wzmacniać lojalność zatrudnionych osób wobec przedsiębiorstwa. Równie ważnym aspektem jest kwestia lepszego wizerunku firmy w przestrzeni publicznej. Z określonych benefitów mogą korzystać także osoby towarzyszące. Jakie są w takim przypadku zasady rozliczania podatku dochodowego oraz składek na ubezpieczenia społeczne? Więcej na ten temat jak rozliczać benefit osoby towarzyszącej poniżej.
Benefity pracownicze — czym są te świadczenia?
Pojęcie benefitów pracowniczych obecnie często pojawia się jako element oferty skierowanej do potencjalnych pracowników oraz do osób już pozostających w zatrudnieniu. Jednak co kryje się pod tym określeniem?
Benefity pracownicze mają charakter świadczeń pozapłacowych, a więc przyznawanych przez firmę niezależnie od przysługującego pracownikom wynagrodzenia za pracę.
Należy podkreślić, że nie istnieje zamknięty katalog benefitów, można natomiast wskazać najczęściej spotykane rodzaje tych świadczeń. Oznacza to, że pracownicy mogą zazwyczaj liczyć ze strony firmy na:
- karty wstępu do obiektów sportowych (pakiety sportowe, karnety sportowe);
- pakiety medyczne (usługi medyczne);
- dofinansowanie zakupu posiłków i napojów;
- ubezpieczenie grupowe pracowników;
- dopłaty za dojazdy do pracy;
- zniżki i bony zakupowe, karty upominkowe.
Benefity pracownicze w świetle przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wyroku Trybunału Konstytucyjnego
Właściwe rozliczenie benefitów na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) wymaga zastosowania określonych regulacji zawartych w Ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej „ustawą o PIT”.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
W świetle przytoczonego przepisu benefity pracownicze stanowią zatem przychód ze stosunku pracy.
Należy dodać, że wartość pieniężną świadczeń w naturze przysługujących pracownikom na podstawie odrębnych przepisów ustala się według przeciętnych cen stosowanych wobec innych odbiorców — jeżeli przedmiotem świadczenia są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności pracodawcy.
Do pojęcia „inne nieodpłatne świadczenia” odniósł się Trybunał Konstytucyjny (TK) podczas rozpoznawania wniosku dotyczącego kwestii opodatkowania świadczeń, które mogą być uzyskane przez pracownika w związku z pozostawaniem przez niego w stosunku pracy, a które są dodatkowo ściśle powiązane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez pracodawcę.
W wyroku z 8 lipca 2014 roku (sygn. akt K 7/13) TK dokonał cennej wykładni prawa podatkowego w omawianym zakresie przedmiotowym.
Kryterium wyodrębnienia określonego świadczenia podlegającego PIT to – w świetle wyroku TK — zobiektywizowana ocena, czy świadczenie leżało w interesie pracownika, a jest tak wówczas, gdy jest to świadczenie realnym przysporzeniem majątkowym (korzyścią). Aby świadczenia otrzymywane od pracodawcy podlegały opodatkowaniu, muszą zatem prowadzić do pojawienia się po stronie pracownika dochodu, a więc korzyści majątkowej, która może przejawiać się w dwóch formach: prowadzi do zwiększenia aktywów albo do powstania oszczędności w wydatkach (co może być następstwem świadczenia rzeczowego lub w formie usługi).
W podsumowaniu swego wywodu TK uznał, że za przychód pracownika mogą być uznane takie świadczenia, które:
- zostały spełnione za zgodą pracownika, co oznacza, że pracownik skorzystał z nich w pełni dobrowolnie;
- zostały spełnione w jego interesie, nie zaś w interesie pracodawcy oraz przysporzyły mu korzyść w formie zwiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby zostać poniesiony;
- stanowią wymierną korzyść, która jest przypisana indywidualnemu pracownikowi, czyli nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów.
Benefity pracownicze a składki ZUS
Benefity pracownicze finansowane przez pracodawcę, udostępniane pracownikowi nieodpłatnie, stanowią przychód pracownika, a w konsekwencji podlegają oskładkowaniu.
Wystarczy jednak częściowy udział pracownika w kosztach zakupu określonego świadczenia, aby można było skorzystać ze zwolnienia ze składek ZUS. To jednak nie wszystko, muszą bowiem być spełnione inne warunki wskazane w przepisach dotyczących obowiązku składkowego.
W tym zakresie mają zastosowanie regulacje Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Oznacza to, że benefity nie podlegają oskładkowaniu, jeżeli są spełnione następujące warunki:
- pracownik częściowo partycypuje w kosztach zakupu danego świadczenia niepieniężnego;
- pracownik odnosi korzyść materialną z danego świadczenia w ten sposób, że otrzymuje usługi w cenie niższej od kwoty, którą musiałby uiścić, dokonując zakupu indywidualnie;
- możliwość skorzystania z konkretnego świadczenia wynika z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu obowiązujących u danego pracodawcy.
Benefit osoby towarzyszącej - rozliczenie
Dość popularną praktyką jest korzystanie z niektórych benefitów pracowniczych przez osoby towarzyszące, z reguły są to członkowie rodziny pracownika. Jakie są zasady postępowania w takim przypadku?
Przykład 1.
Pracodawca udostępnia swoim pracownikom karty wstępu do obiektów sportowych, których koszt jest częściowo finansowany przez firmę. Z tego świadczenia mogą również korzystać członkowie rodziny osoby zatrudnionej. Czy w takich okolicznościach przychód z tego tytułu dolicza się do przychodu pracownika? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Z kolei przy zakupie karty wstępu pracownik częściowo partycypuje w kosztach, nie ma zatem konieczności opłacania składek ZUS.
Z analogiczną sytuacją będziemy mieć do czynienia w przypadku udostępnienia przez pracodawcę pakietów medycznych członkom rodzin pracowników.
Przykład 2.
Pracodawca współfinansuje pakiety medyczne nie tylko dla pracowników, ale także dla członków ich rodzin. W takich okolicznościach świadczenie w ramach usług medycznych (benefit medyczny) jest kwalifikowane jako przychód ze stosunku pracy pracownika. Oznacza to, że do przychodu zatrudnionego wlicza się różnicę między wartością pakietu ustaloną według ceny zakupu a odpłatnością ponoszoną przez pracownika.
Potwierdzeniem takiego stanu rzeczy jest treść pisma Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) z 17 sierpnia 2017 roku (0114-KDIP3-3.4011.313.2017.1.AK).
Z dokumentu tego wynika, że w przypadku gdy firma zapewnia członkom rodzin pracowników korzystanie z częściowo odpłatnych pakietów medycznych, należy zauważyć, że podstawą świadczenia współfinansowanego przez pracownika w formie opieki medycznej przeznaczonej dla członków jego rodziny jest łączący pracownika z pracodawcą stosunek pracy. W konsekwencji, gdyby nie powyższy stosunek prawny, członkowie rodziny pracownika nie byliby objęci opieką medyczną w granicach wyznaczonych abonamentem i współfinansowanych przez pracodawcę.
Przychodem pracownika będzie świadczenie faktycznie poniesione przez pracodawcę na rzecz członków jego rodziny, a więc takie, które spowodowało „ubytek” w majątku pracodawcy, albo zostało dokonane kosztem majątku pracodawcy.
Benefit osoby towarzyszącej z PIT i ZUS — podsumowanie
Benefity pracownicze należą do świadczeń pozapłacowych, czyli przyznawanych przez firmę niezależnie od przysługującego pracownikom wynagrodzenia za pracę. Często spotykaną praktyką jest korzystanie z niektórych benefitów przez osoby towarzyszące, najczęściej tymi osobami są członkowie rodziny pracownika. W takim przypadku przychód z tego tytułu uwzględnia się w ramach przychodu pracownika. Częściowa partycypacja pracownika przy zakupie usług powoduje brak oskładkowania.
