Przedmiotem naszej analizy będzie szczególny przypadek, jakim jest umowa o pomocy przy zbiorach. Zastanowimy się, w jaki sposób należy rozliczyć podatek dochodowy PIT z tego rodzaju umowy.
Umowa o pomocy przy zbiorach – regulacje cywilne
Umowa o pomocy przy zbiorach została opisana w art. 91a–91f ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. W zakresie nieuregulowanym w tych przepisach stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego.
Zgodnie z treścią ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników przez umowę o pomocy przy zbiorach pomocnik rolnika zobowiązuje się do świadczenia pomocy przy zbiorach produktów rolnych (chmiel, owoce i warzywa, tytoń), a także pozostałych ziół i roślin zielarskich w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez określony czas, a rolnik do zapłaty umówionego wynagrodzenia za świadczoną pomoc.
Pomoc przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich obejmuje następujące czynności:
- zbieranie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich;
- usuwanie zbędnych części roślin;
- klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych: chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich, lub wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.
W umowie o pomocy przy zbiorach określa się zakres czynności wykonywanych na jej podstawie przez pomocnika rolnika oraz dzień rozpoczęcia świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich, jeżeli jest on inny niż dzień zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach.
Umowę o pomocy przy zbiorach zawiera się na piśmie przed rozpoczęciem świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich. Nie stanowi ona zatrudnienia w rozumieniu Kodeksu pracy.
Każdej ze stron umowy o pomocy przy zbiorach przysługuje prawo wypowiedzenia umowy. Ulega ona rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana, chyba że strony postanowiły w niej inaczej.
Rolnik jest obowiązany do zapewnienia swojemu pomocnikowi odpowiednich narzędzi niezbędnych do świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich Natomiast pomocnik rolnika jest obowiązany do osobistego świadczenia pomocy przy tych zbiorach.
Rozliczenie podatku od umowy o świadczenie pomocy przy zbiorach
Jak wynika z treści art. 20 ust. 1 ustawy PIT, przychody uzyskane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach stanowią na gruncie ustawy o podatku przychody z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT).
W konsekwencji przychody z tego tytułu podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, czyli z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku oraz według stawki podstawowej 12%.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 24 ust. 21 ustawy PIT dochodem z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach jest przychód z tego tytułu bez pomniejszania o koszty jego uzyskania. To zatem oznacza, że opodatkowaniu podlega kwota uzyskanego wynagrodzenia i nie występują tu żadne koszty podatkowe (ani w formie zryczałtowanej, ani procentowej).
Pomocnik rolnika dokonuje samodzielnego rozliczenia podatku w zeznaniu PIT-36 składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 42a ust. 2 ustawy PIT do rolnika, który dokonuje wypłaty wynagrodzenia z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, ma zastosowanie przepis wskazujący, że jest on podmiotem obowiązanym do sporządzenia informacji PIT-11 w zakresie wypłat należności, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy PIT.
W konsekwencji rolnik zawierający umowy o pomocy przy zbiorach nie pełni funkcji płatnika (nie pobiera zaliczek na podatek i nie wpłaca ich do US), ale ma obowiązek sporządzić informację PIT-11 i przesłać ją pomocnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy którego pomocy naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania.
W informacji PIT-11 należy uzupełnić część F poz. 98 Wynagrodzenie z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach. Rolnik wpisuje wyłącznie kwotę przychodu.
Choć rolnik nie pełni w tym przypadku funkcji płatnika, to jednak przepisy dopuszczają możliwość samodzielnego wpłacania zaliczek w trakcie roku przez pomocnika. Jak bowiem wynika z treści art. 44 ust. 1g ustawy PIT, podatnik uzyskujący przychody z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach może w ciągu roku podatkowego wpłacać zaliczki miesięczne, stosując do uzyskanego dochodu najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. Przy obliczaniu zaliczki podatnik może stosować wyższą stawkę podatkową określoną w skali podatkowej.
Przykład 1.
Pan Andrzej zawarł z lokalnym rolnikiem umowę o pomocy przy zbiorach truskawek na okres wakacyjny. Kwota uzyskanego wynagrodzenia to 5000 zł. W jaki sposób pan Andrzej powinien rozliczyć podatek?
Uzyskane wynagrodzenie bez uwzględnienia kosztów podatkowych podlega opodatkowaniu według 12-procentowej stawki podatku PIT jako przychód z innych źródeł. W terminie do końca lutego roku następującego pan Andrzej powinien otrzymać od rolnika informacje PIT-11 i na tej podstawie dokonać rozliczenia podatku w PIT-36. Mógł również dobrowolnie opłacać zaliczki na podatek w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu uzyskania wynagrodzenia.
Rozliczenie PIT umowy o pomocy przy zbiorach z nierezydentami
Do częstych przypadków należy również zawieranie umów o pomoc przy zbiorach z nierezydentami, czyli z osobami, które mają miejsce zamieszkania poza terytorium Polski lub też nie przebywają w RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
W pierwszej kolejności należy odnieść się do właściwej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Przykładowo w przypadku osób mieszkających w Ukrainie zastosowanie znajdzie art. 21 umowy międzynarodowej, który podaje, że do tzw. innych dochodów (gdzie należy umieścić dochody z umowy o pomocy przy zbiorach) opodatkowanie występuje wyłącznie w kraju miejsca zamieszkania.
W rezultacie w przypadku zawarcia umowy o pomoc przy zbiorach z nierezydentami rolnik nie wystawia informacji PIT-11. Nierezydenci wykonujący tego rodzaju prace nie odprowadzają podatku w Polsce, lecz w swoim kraju zamieszkania.
Jak zatem wynika z powyższych rozważań, kwestia poprawnego rozliczenia podatku od wynagrodzenia z tytułu umowy o świadczenie pomocy przy zbiorach uzależniona jest od rezydencji podatkowej pomocnika.
