Grupowe zwolnienie wszystkich pracowników – jakie obowiązki ma płatnik?

Bywają sytuacje kryzysowe, które zmuszają pracodawców do masowych zwolnień. Jakie konsekwencje niesie zwolnienie wszystkich pracowników? Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby móc mówić o grupowym zwolnieniu? W artykule wyjaśniamy, jak wygląda taka procedura i jakie obowiązki ma płatnik po rozstaniu się ze wszystkimi pracownikami.

Zwolnienia grupowe – czy zawsze?

Zwolnienia grupowe są szczególnym rodzajem rozwiązania umów z pracownikami. Ten tryb rozwiązania został gruntownie omówiony w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Warto mieć na uwadze, że nie wszystkie masowe zwolnienia są od razu zwolnieniami grupowymi. Aby uznać, że mamy do czynienia ze zwolnieniem grupowym, muszą być spełnione następujące warunki:

• pracodawca zatrudnia przynajmniej 20 osób;
• rozwiązanie umów w trybie wypowiedzenia lub porozumienia następuje z przyczyn niedotyczących pracowników.

Dodatkowo, aby mówić o zwolnieniu grupowym, w przeciągu 30 dni musi nastąpić zwolnienie:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników;
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników;
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Pracodawca nie może dokonać zwolnień grupowych z dnia na dzień. Aby proces ten został przeprowadzony prawidłowo, konieczne jest spełnienie kilku bardzo ważnych formalności.

Zwolnienie wszystkich pracowników – kogo powiadomić?

Proces zwolnień grupowych ze względu na jego wyjątkowość jest ściśle sformalizowany – nie można zwolnić całej załogi bez konsultacji i bez porozumienia. Aby prawidłowo przeprowadzić to działanie, pracodawca powinien:

1. Zawiadomić związki zawodowe lub przedstawicieli pracowników o konieczności przeprowadzenia zwolnień grupowych (przyczyny zwolnień, liczba osób objętych zwolnieniem).
2. Skonsultować zamiar przeprowadzenia grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi u tego pracodawcy.
3. Powiadomić urząd pracy o przyczynie zwolnień grupowych.
4. W terminie nie dłuższym niż 20 dni od dnia zawiadomienia związków pracodawca i zakładowe organizacje związkowe powinny zawrzeć porozumienie, które określi zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia. Jeśli nie dojdzie do porozumienia, zasady postępowania ustala pracodawca w regulaminie.
5. Po zawarciu porozumienia, a w razie niezawarcia porozumienia po spełnieniu obowiązku zawiadomić na piśmie właściwy powiatowy urząd pracy o przyjętych ustaleniach dotyczących grupowego zwolnienia.
6. Wręczyć pracownikom rozwiązania umów oraz wypłacić im odprawy.

Pracodawca, który rozwiązuje umowy w związku ze zwolnieniem grupowym, może tego dokonać poprzez rozwiązanie umowy za porozumieniem oraz za wypowiedzeniem. W przypadku zwolnień grupowych pracodawca nie zawsze może zwolnić całą załogę od razu, jeśli wśród pracowników znajdują się osoby objęte ochroną.

Kogo nie można zwolnić w trybie grupowym?

Pracodawca mający zamiar dokonać zwolnień grupowych powinien liczyć się z tym, że nie każdego pracownika jest w stanie zwolnić. Jeśli pracownik jest objęty szczególną ochroną, zwolnienie go jest niemożliwe. Dlatego przed rozpoczęciem procesu warto, aby przedsiębiorca zweryfikował, czy wśród jego zatrudnionych nie występuje pracownik:

• któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego;
• będący w ciąży;
• będący w okresie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego;
• który jest członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej;
• który jest członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej;
• który jest społecznym inspektorem pracy;
• który jest powołany do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej albo przeszkolenia wojskowego.

Pracodawca zatrudniający osobę objętą ochroną przed zwolnieniem może jednak obniżyć wynagrodzenie lub zmienić stanowisko, wręczając takiemu pracownikowi tzw. wypowiedzenie warunków pracy i płacy.

Jeżeli jednak wypowiedzenie warunków pracy i płacy powoduje obniżenie wynagrodzenia, wówczas takiemu pracownikowi przysługuje – do końca okresu, w którym korzystałby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy – dodatek wyrównawczy.

 Grupowe zwolnienie wszystkich pracowników a odprawy

Pracownikom objętym zwolnieniem grupowym przysługują odprawy. Kwoty odpraw są zależne od czasu, w jakim pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy. Odprawa pieniężna w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Kwotę odprawy wylicza się analogicznie do ekwiwalentu urlopowego, przy czym wysokość odprawy nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.

ZWPA – wyrejestrowanie z ubezpieczeń

Jeśli pracodawca postanawia zwolnić wszystkich pracowników – czy to w trybie grupowym, czy też indywidualnym – powinien pamiętać o ich wyrejestrowaniu z ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA oraz wyrejestrowaniu członków ich rodzin na formularzu ZCNA. To nie jedyny obowiązek względem ZUS. Pracodawca powinien także wyrejestrować firmę jako płatnika składek na formularzu ZUS ZWPA. Jeśli jednak płatnik składek jest osobą fizyczną i opłaca składki dla siebie, wówczas nawet po zwolnieniu wszystkich pracowników nie powinien składać ZWPA. Jeśli to zrobi, wtedy w przypadku zatrudnienia kolejnych pracowników powinien ponownie dokonać zgłoszenia płatnika składek (ZUS ZPA).

Grupowe zwolnienie wszystkich pracowników – podsumowanie

Pracodawca zamierzający zwolnić wszystkich pracowników powinien mieć na uwadze, że w przypadku grupowych zwolnień jest to złożony proces, który wymaga wykonania wielu czynności formalnych. Nie można zwolnić wszystkich pracowników bez uzgodnienia tego ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników. O całym procesie należy powiadomić urząd. Konieczna jest wypłata odpraw, wręczenie wypowiedzeń oraz sporządzenie wyrejestrowań zarówno pracowników, jak i firmy jako płatnika składek.