Pracownikowi, który był gotów do świadczenia pracy, a nie wykonywał jej z przyczyn dotyczących pracodawcy, należy się wynagrodzenie przestojowe. Jak obliczyć stawkę wynagrodzenia przestojowego? Przeczytaj w niniejszym artykule.
Definicja przestoju w pracy
Przestój to czas niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był gotowy do jej świadczenia, a pojawiły się nieprzewidziane zdarzenia, które uniemożliwiły jej wykonywanie. Te zdarzenia mogą być wywołane np. przyczynami technicznymi, awariami czy działaniem osób trzecich. Za czas przestoju pracownikowi należy się wynagrodzenie w stawce wynikającej z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeśli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony w momencie omawiania warunków pracy, to wynagrodzenie za przestój wynosi 60% wynagrodzenia. Co ważne, wynagrodzenie to nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 81 § 1 Kodeksu pracy).
Wynagrodzenie przestojowe należy się za czas przestoju wynikający z przeszkód dotyczących pracodawcy. Jeśli przestój ma miejsce z winy pracownika, nie przysługuje mu wynagrodzenie (art. 81 § 2 Kodeksu pracy). Jeżeli jednak przestój jest winą pracownika, a pracodawca powierzy mu inną pracę, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę.
Powierzenie innej pracy na czas przestoju
Na czas przestoju pracownikowi może zostać powierzona inna praca. Za jej wykonanie przysługuje wynagrodzenie, które nie może być niższe niż wynagrodzenie za czas przestoju. Jeżeli natomiast przestój jest winą pracownika, przysługuje mu wynagrodzenie jedynie za wykonaną pracę (art. 81 § 3 Kodeksu pracy).
Przestój w pracy może być również spowodowany warunkami atmosferycznymi, jeżeli praca uzależniona jest od tych warunków. Dotyczy to m.in. rolnictwa, budownictwa czy turystyki. Wówczas pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas przestoju, chyba że przepisy prawa pracy stanowią inaczej (np. regulaminy wynagradzania czy układy zbiorowe pracy). W takiej sytuacji pracodawca może również powierzyć pracownikowi inną pracę (art. 81 § 4 Kodeksu pracy). Za powierzoną pracę pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, o ile zakładowe przepisy nie przewidują za tę pracę wynagrodzenia przestojowego.
Jak obliczyć wynagrodzenie przestojowe?
Jak już wcześniej wspomniano, za czas przestoju pracownikowi należy się wynagrodzenie, które wynika z jego osobistego zaszeregowania. Co to oznacza? Wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika to wynagrodzenie zasadnicze określone w umowie o pracę, bez żadnych dodatków czy dopłat. Wyjątek stanowi dodatek funkcyjny przysługujący pracownikom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych. Wówczas jest on wliczany do wynagrodzenia za czas przestoju. Jeżeli jednak wynagrodzenie za czas przestoju nie zostało wyodrębnione w umowie, pracownikowi przysługuje 60% wynagrodzenia.
Wynagrodzenie określone w stawce miesięcznej
Jeżeli wynagrodzenie za pracę określone jest w stawce miesięcznej, to wówczas, aby obliczyć wynagrodzenie przestojowe, należy:
- w pierwszej kolejności podzielić to wynagrodzenie przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu,
- a następnie pomnożyć przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w ramach obowiązującego go czasu pracy, gdyby nie było przestoju.
Przykład 1.
Pani Halina zatrudniona jest jako księgowa w firmie X. Jej wynagrodzenie wynosi 5000 zł miesięcznie. Oprócz tego raz na kwartał otrzymuje premię w wysokości 50% wynagrodzenia. W sierpniu 2024 roku jednego dnia wystąpiła awaria, przez co pani Halina nie mogła pracować przez 3 godziny. Jakie wynagrodzenie za te 3 godziny powinna otrzymać pracownica?
- w sierpniu 2024 r. do przepracowania było 168 godzin.
- 5 000 zł : 168 godzin = 29,76 zł / godzinę
- 29,76 zł / godzinę x 3 godziny = 89,28 zł
Pani Halina za 3 godziny przestoju otrzyma 89,28 zł. W jej wynagrodzeniu przestojowym nie należy brać pod uwagę składnika zmiennego, jakim jest premia kwartalna.
Przykład 2.
Pan Michał jest kierownikiem magazynu. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 8 500 zł otrzymuje dodatek funkcyjny 1 500 zł. W lipcu 2024 r. z winy innego pracownika wystąpiła awaria powodująca 7-godzinny przestój. Jakie wynagrodzenie za czas przestoju powinien otrzymać pan Michał?
- 8 500 zł + 1 500 zł = 10 000 zł
- 10 000 zł : 184 godzin (godziny do przepracowania w lipcu 2024 r.) = 54,35 zł / godzinę
- 54,35 zł / godzinę x 7 godzin = 380,45 zł
Pan Michał za 7-godzinny czas przestoju spowodowany awarią otrzyma wynagrodzenie przestojowe w wysokości 380,45 zł.
Wynagrodzenie określone w stawce godzinowej
Jeżeli pracownik wynagradzany jest stawką godzinową, wówczas jedną godzinę wynagrodzenia za czas przestoju stanowi stawka godzinowa wynikająca z zawartej umowy o pracę. W przypadku większej liczby godzin przestoju, stawkę godzinową z umowy o pracę należy pomnożyć przez liczbę godzin przestoju.
Przykład 3.
Pan Janusz zatrudniony jest jako pracownik transportowy w pełnym wymiarze czasu pracy. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 20 zł za godzinę, otrzymuję stałą premię miesięczną w wysokości 10% wynagrodzenia. W sierpniu 2024 r. pan Janusz miał do przepracowania 168 godzin, jednak ze względu na awarię w dostawie prądu jednego dnia nie wykonywał pracy. Wynagrodzenie za 8-godzinny czas przestoju ustalone będzie 20 zł x 8 godzin = 160 zł.
Wyliczając wynagrodzenie przestojowe, należy w tym przypadku brać pod uwagę jedynie wynagrodzenie zasadnicze.
Wynagrodzenie przestojowe w wysokości 60% wynagrodzenia
Jeżeli w umowie o pracę nie wyodrębniono ani stawki miesięcznej ani godzinowej, pracownikowi za czas przestoju przysługuje 60% wynagrodzenia liczonego tak, jak wynagrodzenie urlopowe. Taka sytuacja może mieć miejsce u pracowników wynagradzanych akordowo czy prowizyjnie.
- Najpierw należy ustalić podstawę wynagrodzenia. Jeśli pracownik oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymuje również składniki zmienne, to w wyliczaniu podstawy wynagrodzenia należy również uwzględnić składniki zmienne wypłacone w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym wystąpił przestój lub 12 miesięcy (w przypadku dużych różnic w wysokości składników zmiennych).
- Tak wyliczoną podstawę wynagrodzenia należy pomnożyć przez 60%.
- Następnie wyliczone 60% wynagrodzenia należy podzielić przez liczbę godzin przepracowanych w okresie, z którego została przyjęta.
- Wyliczoną wcześniej stawkę godzinową należy przemnożyć przez liczbę godzin przestoju.
Przykład 4.
Pan Wojciech pracuje w fabryce z meblami. Zatrudniony jest w systemie akordowym, a stawka jego wynagrodzenia wynosi od 30 zł do 80 zł. Jakie wynagrodzenie przestojowe otrzyma pan Wojciech za przestój przez prawie cały sierpień 2024 r. (168 godzin)?
- wynagrodzenie wypłacone w:
- maju 5 560 zł przepracowane 160 godz.
- czerwcu 6 000 zł przepracowane 160 godz.
- lipcu 9 040 zł przepracowane 184 godz.
- Łącznie 20 600 zł przepracowane 504 godz.
- 20 600 zł x 60% = 12 360 zł
- 12 360 zł : 504 godzin = 24,52 zł
- 24,52 zł to mniej niż minimalne wynagrodzenie za godzinę pracy w sierpniu 2024 roku (4300 zł : 168 godziny = 25,59 zł)
Pan Wojciech za 168-godzinny przestój otrzyma 4 300,00 zł. Wynagrodzenie przestojowe nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Przykład 5.
Pani Monika pracuje w fabryce czekolady w systemie akordowym. Jej stawka wynagrodzenia wynosi od 40 zł do 60 zł. Pani Monika otrzymuje również premię zależną od wyników (od 5 do 10%). Ile będzie wynosiło jej wynagrodzenie przestojowe, jeśli przestój w sierpniu 2024 r. trwał 88 godzin?
- wynagrodzenie wypłacone w
- maju 4 698 zł przepracowane 160 godz.
- czerwcu 4 816 zł przepracowane 160 godz.
- lipcu 4 951 zł przepracowane 184 godz.
- Łącznie: 14 465 zł przepracowane 504 godz.
- 14 465 zł x 60% = 8 679 zł
- 8 679 zł : 504 godz. = 17,22 zł / godz.
- 17,22 zł / godz. x 88 godz. = 1 515,36 zł
Pani Monika za czas przestoju otrzyma 1 515,36 zł.
Wynagrodzenie za czas przestoju z winy pracownika
Jeżeli przestój spowodowany jest winą pracownika, nie przysługuje mu za czas przestoju wynagrodzenie. Oznacza to, że pracodawca może za czas przestoju pomniejszyć pracownikowi wynagrodzenie.
Przykład 6.
Pan Grzegorz zatrudniony na stanowisku aparatowego urządzeń produkcyjnych omyłkowo spowodował awarię maszyny, przez co nie mogła być kontynuowana produkcja. Wynikiem tego był 6-godzinny przestój. O ile zostanie pomniejszone wynagrodzenie pana Grzegorza, jeśli otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 5000 zł miesięcznie, a przestój wystąpił w sierpniu 2024 r.?
- 5 000 zł : 168 godzin = 29,76 zł / godzinę
- 29,76 zł / godzinę x 6 godzin = 178,56 zł
Pracodawca będzie miał prawo pomniejszyć wynagrodzenie pana Grzegorza za kwiecień o 178,56 zł. Wówczas otrzyma on wynagrodzenie w wysokości 4 821,44 zł.
