Właściciele, wnosząc do jednostki aktywa, nabywają prawo do uczestniczenia w podziale wypracowanego zysku, a w razie likwidacji jednostki - do zwrotu kapitału. Czym jest kapitał własny jednostki gospodarczej?
Czym jest kapitał własny jednostki gospodarczej?
Kapitał własny stanowi równowartość wniesionych przez właściciela (właścicieli) jednostki gospodarczej składników majątku (aktywów) w momencie jej tworzenia. W trakcie działalności jednostki wartość kapitału własnego jest równa różnicy wartości aktywów spółki i wartości jej zobowiązań.
Należy pamiętać, że kapitał własny nie jest natomiast tożsamy z konkretnymi składnikami majątku, a jedynie znajduje pokrycie w składnikach majątkowych. Nie można więc powiedzieć, że składnikami majątku własnego są środki pieniężne na rachunkach bankowych czy określone środki trwałe jednostki. Kapitał własny jest równowartością nieoznaczonego rzeczowo majątku jednostki gospodarczej.
Kapitał własny czy fundusz?
W zależności od formy organizacyjno-prawnej jednostki, kapitały mogą występować również pod nazwą funduszy. Nazwa ta odnosi się do własnych źródeł finansowania składników majątku występujących w przedsiębiorstwach państwowych, gdzie stanowią one własność Skarbu Państwa oraz w spółdzielniach, w których stanowią własność grupową.
Kapitał własny wniesiony a kapitał wypracowany
W obrębie kapitału (funduszu) własnego wyróżnia się:
Kapitał (fundusz) wniesiony (powierzony) - zarówno pieniężny, jak i rzeczowy wkład wnoszony przez właścicieli do jednostki w momencie jej założenia. Zgodnie z przepisami i w zależności od potrzeb finansowych jednostki kapitał wniesiony może być podwyższany i obniżany.
Kapitał (fundusz) wypracowany - powstaje z części zysku wypracowanego przez jednostkę i służy do uzupełniania kapitałów własnych jednostki.
Forma organizacyjno-prawna jednostki a postać kapitału własnego
Biorąc pod uwagę formę organizacyjno-prawną jednostki, kapitał własnywniesiony występuje pod różnymi nazwami, co prezentuje poniższa tabela:
Kapitał /Fundusz własny wniesiony(powierzony) | Forma organizacyjno-prawna |
Kapitał zakładowy |
|
Kapitał wspólników (właścicieli/la) |
|
Fundusz założycielski |
|
Fundusz udziałowy |
|
Co składa się na kapitał własny jednostki?
Zgodnie ze wzorem bilansu na kapitał własny składają się:
kapitał (fundusz) podstawowy - zależy od rodzaju spółki. Przepisy wymagają, aby w spółkach kapitałowych wysokość kapitału podstawowego została zawarta w umowie sporządzonej w formie aktu notarialnego lub w statucie spółki, które podlegają wpisowi do rejestru sądowego. Wymóg rejestracji nie dotyczy spółek osobowych prawa cywilnego, wystarczające jest określenie wysokości kapitału podstawowego w umowie wspólników.
należne wpłaty na kapitał podstawowy - zdeklarowane (należne), lecz niewniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego. Nie występuje w przypadku spółek z o.o.
udziały, akcje własne - zgodnie z Kodeksem spółek handlowych są to np. udziały lub akcje nabyte wskutek zaspokojenia roszczeń spółki względem wspólnika w drodze egzekucji.
kapitał (fundusz) zapasowy - w tym zakresie regulacje różnią się w zależności od prawno-organizacyjnej formy jednostki. W spółkach akcyjnych jest tworzony obowiązkowo i przeznacza się na niego 8% zysku netto za rok obrotowy aż do czasu osiągnięcia co najmniej wysokość ⅓ kapitału zakładowego. W spółkach z o.o. jest tworzony na podstawie umowy spółki, natomiast przepisy nie nakładają na spółki osobowe obowiązku utworzenia kapitału zapasowego.
kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny - występuje w tych jednostkach, które prowadzą ewidencję bilansową aktywów finansowych według cen rynkowych lub dokonały aktualizacji wyceny środków trwałych.
pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe - są tworzone z dopłat wspólników w sp. z o.o., w spółkach akcyjnych na pokrycie strat lub wydatków określonych w statucie. Przepisy nie wymagają tworzenia kapitału rezerwowego od pozostałych podmiotów.
zysk lub strata z lat ubiegłych - niepodzielony zysk netto lub nierozdzielona strata z lat ubiegłych.
zysk lub strata netto - przez spółki będące podatnikami CIT za bieżący rok obrotowy jest wykazywany po pomniejszeniu wyniku finansowego o podatek dochodowy. Pozostałe podmioty prawa handlowego i osoby prowadzące działalność na własny rachunek wykazują zysk (stratę) netto bez pomniejszenia o podatek dochodowy.
odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego - wypłacone w ciągu roku obrotowego zaliczki na poczet zysku.
