Płynność finansowa przedsiębiorstwa zależy w dużym stopniu od poziomu i struktury kapitału obrotowego. Czym jest kapitał obrotowy? Jak prawidłowo nim zarządzać? Radzimy w poniższym artykule.
Kapitał obrotowy - definicja
Kapitał obrotowy to wartość, którą otrzymamy, odejmując bieżące zobowiązania w stosunku do:
-
dostawców - z tytułu nieuregulowanych rachunków za zrealizowane dostawy,
-
pracowników - z tytułu wynagrodzeń,
-
banków - z tytułu kredytów krótkoterminowych,
-
systemu finansowania państwa - z tytułu podatków, składek na ubezpieczenia społeczne, opłat oraz inne bieżące zobowiązania
od wartości majątku obrotowego firmy.
Wartość brutto tego rodzaju kapitału stanowią bieżące aktywa firmy (majątek obrotowy), których używa się w aktualnej działalności. Natomiast wartość netto definiuje się jako różnicę między kapitałem stałym a majątkiem trwałym lub jako różnicę aktywów bieżących i zobowiązań krótkoterminowych.
| Pamiętaj! Kapitał obrotowy netto stanowi także tę część kapitałów stałych firmy, która finansuje aktywa obrotowe, ale nie finansuje aktywów trwałych. |
W składzie kapitału obrotowego przedsiębiorstwa mogą znaleźć się tylko te aktywa, które znajdują się w firmie krócej niż 12 miesięcy.
Przykładowo w skład kapitału obrotowego netto (zwanego również kapitałem pracującym) mogą wchodzić: zapasy (towary, produkty gotowe, materiały, półprodukty i produkty w toku, zaliczki na dostawy), należności krótkoterminowe (z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń, inne, z tytułu dostaw i usług, dochodzone na drodze sądowej, inne) inwestycje krótkoterminowe (środki pieniężne i inne aktywa pieniężne, inne inwestycje krótkoterminowe).
Dlaczego kapitał obrotowy jest ważny?
Kapitał obrotowy pomaga firmie zachowywać płynność finansową. Może się okazać szczególnie przydatny, gdy klienci będą zalegać z płatnościami lub gdy przedsiębiorca będzie miał problemy ze sprzedażą swoich towarów. Obecność kapitału pracującego sprawia, że można kontynuować prowadzenie swojej działalności bez konieczności brania kredytów. Ponadto jest on zabezpieczeniem przed konsekwencjami utraty finansowej, które mogą się okazać bardzo niebezpieczne dla przedsiębiorstwa.
Jeśli firma posiada dodatni kapitał obrotowy, świadczy to o tym, że ma ona pewien margines wypłacalności, dzięki któremu będzie mogła uregulować swoje zobowiązania, nawet w przypadku gorszej sytuacji finansowej.
Należy dbać o utrzymywanie odpowiedniego poziomu kapitału obrotowego netto w celu zachowania odpowiednich proporcji pomiędzy tempem wzrostu firmy, jej sprzedażą a poziomem majątku obrotowego.
| Ważne! Aby zwiększyć poziom kapitału obrotowego firmy, należy:
Aby zmniejszyć poziom kapitału obrotowego, należy:
|
Zapotrzebowanie przedsiębiorstwa na kapitał obrotowy - jak obliczyć?
Aby obliczyć zapotrzebowanie przedsiębiorstwa na kapitał obrotowy, należy odjąć od wartości kapitału obrotowego saldo netto środków pieniężnych.
Wysokość zapotrzebowania na kapitał obrotowy zależy od sytuacji rynkowej danej firmy.
Większe zapotrzebowanie może wystąpić, jeśli:
-
zostaną wydłużone terminy płatności przez klientów firmy,
-
ulegną skróceniu terminy regulowania zobowiązań,
-
wzrośnie sprzedaż towarów.
Zarządzania kapitałem obrotowym - składniki i strategie
Zajmując się zarządzaniem kapitałem obrotowym firmy, należy przede wszystkim dbać o równowagę pomiędzy jej płynnością finansową a zyskownością działalności. I tak w przypadku kierowania kapitałem pracującym trzeba szczególnie skupić się na:
-
środkach pieniężnych - tak, aby zachować taką ich ilość, która pozwoli na regulowanie zobowiązań w terminie;
-
zapasach - tak, aby ich poziom umożliwiał płynną produkcję i wystarczał na wytwarzanie nowych towarów; przy tym punkcie należy także pamiętać o dbaniu o jak najmniejsze koszty magazynowania, transportu i zamówień;
-
należnościach - poprzez regulowanie polityki kredytowej firmy; w tym przypadku warto namawiać klientów do zakupów, ale w tym samym czasie kontrolować wpływ wydłużonych terminów płatności, tak by był jak najmniejszy;
-
długu krótkoterminowym - poprzez wybór takiej struktury krótkoterminowych źródeł finansowania, która pozwoli na jak najmniejsze koszty obsługi długu.
Strategie, które można wykorzystywać do zarządzania kapitałem obrotowym firmy, stanowią kombinacje strategii gospodarowania aktywami bieżącymi i gospodarowania pasywami bieżącymi. Istnieją cztery tego typu koncepcje.
Strategia agresywna
Jest to taktyka zarządzania aktywami bieżącymi i pasywami bieżącymi, w której chodzi o zachowanie niskiego stanu aktywów obrotowych w stosunku do zobowiązań bieżących. Jej cechę charakterystyczną stanowi możliwość uzyskania dużych zysków, ale przy wysokim poziomie ryzyka. Skutkiem stosowania tej strategii jest obniżenie płynności finansowej i zwiększenie rentowności firmy.
Korzystając z tej koncepcji w stosunku do aktywów, dąży się do ograniczania płynnych aktywów (poniżej poziom 50% aktywów). Podstawą wydajności czynności podejmowanych w ramach tej strategii jest wysoka rentowność aktywów trwałych, których wykorzystaniu nie sprzyjałoby duże zamrożenie środków obrotowych. Zachowanie niskiego udziału gotówki w aktywach przyczynia się do otrzymania wyższego poziomu zwrotu z kapitału.
Natomiast w przypadku agresywnej strategii pasywów, celem jest maksymalizacja okresowych środków finansowych kosztem kapitału stałego. Wiąże się to z zachowaniem zobowiązań krótkoterminowych na poziomie powyżej 50% wartości pasywów. Zastosowanie takiej taktyki wiąże się z niebezpieczeństwem utraty płynności finansowej i podrożeniem kapitału obecnego, ze względu na zwiększenie krańcowego kosztu kapitału. Ta ostatnia czynność spowodowana jest koniecznością osiągania odpowiedniej stopy zwrotu z kapitału, jaka może wynagrodzić ryzyko utraty płynności finansowej.
Strategia konserwatywna
Ten rodzaj zarządzanie aktywami bieżącymi i pasywami bieżącymi polega na zachowywaniu wysokiego stanu aktywów obrotowych, przy jednoczesnej niskiej wartości zobowiązań bieżących. Typowa jest dla niego szansa zdobycia małego zysku przy niewielkim poziomie ryzyka. Skutkiem stosowania strategii konserwatywnej jest uzyskania wysokiej płynności finansowej, jednak wiąże się to ze spadkiem rentowności firmy.
W przypadku aktywów ta strategia polega na utrzymywaniu dużej ilości (ponad 50%) najbardziej płynnych aktywów - krótkoterminowych papierów wartościowych i gotówki. Pozostałą nadwyżkę wykorzystuje się do likwidacji niespodziewanych zobowiązań (jednak tylko w przypadku nie posiadania odpowiedniej kwoty z wpływów operacyjnych). Utrwalanie takiej nadwyżki oznacza mniejszy możliwy zysk. Co więcej, mogą się pojawić dodatkowe koszty pochodzące od zapasów, utrzymywanych na wypadek niespodziewanego popytu.
Natomiast korzystanie ze strategii konserwatywnej w przypadku pasywów zmierza w kierunku zminimalizowania zobowiązań krótkoterminowych w strukturze zadłużenia firmy (poziom poniżej 50% wartości pasywów). Polega to na minimalizowaniu kredytu krótkoterminowego albo zrezygnowaniu z kredytu długoterminowego na rzecz kapitału własnego. Niestety, taka taktyka powoduje, że należy osiągać wysoką stopę zwrotu, która wystarczyłaby na pokrycie straty spowodowanej zaangażowaniem drogiego kapitału własnego. Jednak jest też pozytywna strona - zmniejsza się ryzyko braku wypłacalności.
Strategia umiarkowana
Pomiędzy opisanymi powyżej taktykami plasuje się strategia umiarkowana. Może ona zakładać konserwatywną strategię aktywów i agresywną strategię pasywów - lub odwrotnie: agresywną strategię aktywów i konserwatywną strategię pasywów. Wpływa to na wyważony charakter i bezpieczeństwo tej taktyki - wymaga przeciętnych kosztów finansowania obcego, daje minimalną płynność finansową i umiarkowane efekty dźwigni finansowej. Zatem w efekcie minimalizuje ryzyko i umożliwia ponoszenie racjonalnych kosztów używania aktywów obrotowych.
Wybór określonej strategii finansowej do zarządzania kapitałem obrotowym firmy zależy od wielu czynników. Przede wszystkim ważna jest aktualna koniunktura gospodarcza kraju, która kształtuje popyt i podaż w danym okresie. Poza tym istotny jest profil prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności - jeden model nie sprawdzi się we wszystkich przypadkach. Zarządzający muszą też zdecydować się na stopę zwrotu z kapitału, która najbardziej im odpowiada, i związane z nią ryzyko.
Dla firm, które dopiero zaczynają działalność albo przeżywają kryzys finansowy, dobrym rozwiązaniem może okazać się stosowanie strategii konserwatywnej (zapewniającej małe zyski przy małym ryzyku). Natomiast firmy posiadające kadrę zaznajomioną z rynkiem, klientami i dostawcami mogą korzystać ze strategii agresywnej (zakładającej duży zysk i duże ryzyko).
