Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. 2010 Nr 7, poz. 44, tj. Dz.U. z 2020 roku poz. 446) przewiduje szczególną procedurę cywilną umożliwiającą dochodzenie określonych roszczeń przez grupę podmiotów. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się kiedy, kto i na jakich zasadach może wszcząć dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym.
Kto i kiedy może wszcząć sprawę w trybie postępowania grupowego?
Postępowanie grupowe to szczególny rodzaj postępowania cywilnego w sprawach, w których:
- są dochodzone roszczenia 1 rodzaju,
- roszczeń dochodzi co najmniej 10 osób,
- roszczenia są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.
Ustawa dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ma zastosowanie w sprawach:
- o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny,
- z tytułu czynów niedozwolonych,
- z tytułu odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego,
- z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia,
- w odniesieniu do roszczeń o ochronę konsumentów – także w innych sprawach.
Wszczęcie postępowania grupowego nie wyłącza możliwości dochodzenia swych roszczeń przez osoby, które nie przystąpiły do grupy lub z niej wystąpiły.
W postępowaniu grupowym jest wyłączone dochodzenie roszczeń o ochronę dóbr osobistych, z wyjątkiem roszczeń wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, w tym roszczeń przysługujących najbliższym członkom rodziny poszkodowanego, zmarłego wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.
Ujednolicenie wysokości roszczeń w postępowaniu
Postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona poprzez zrównanie wysokości roszczenia dochodzonego przez członków grupy lub podgrupy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby.
Uprawnienie do żądania kaucji
Na żądanie pozwanego sąd może postanowieniem zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, jeżeli pozwany uprawdopodobni, że powództwo jest bezzasadne oraz że brak kaucji uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania w razie oddalenia powództwa.
Pozwany może zgłosić żądanie zabezpieczenia kosztów najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej. Pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, jeżeli uznana przez niego część roszczenia wystarcza na zabezpieczenie kosztów. O żądaniu pozwanego sąd rozstrzyga po uprawomocnieniu się postanowienia w przedmiocie składu grupy.
Sąd wyznacza termin złożenia kaucji, nie krótszy niż miesiąc, oraz jej wysokość, mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie pozwany. Kaucję składa się w gotówce.
Warto mieć też na uwadze, że jeśli w toku sprawy okaże się, że kaucja nie wystarcza na zabezpieczenie kosztów procesu, pozwany może żądać dodatkowego zabezpieczenia.
Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym a procedura
Postępowanie grupowe należy do właściwości sądu okręgowego. Sąd ten rozpoznaje sprawę w składzie 3 sędziów zawodowych.
W postępowaniu grupowym obowiązuje zastępstwo powoda przez adwokata lub radcę prawnego, chyba że powód jest adwokatem lub radcą prawnym.
W pierwszej kolejności sąd rozpatruje dopuszczalność rozpoznania danej sprawy w postępowaniu grupowym. Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego.
Publikacja ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego następuje w sposób najbardziej odpowiedni dla danej sprawy, tak aby umożliwiało ono poinformowanie o postępowaniu wszystkich potencjalnie zainteresowanych przystąpieniem do grupy, w szczególności ogłoszenie może zostać zamieszczone na stronach Biuletynu Informacji Publicznej właściwego sądu, na stronach internetowych stron lub ich pełnomocników bądź w prasie o zasięgu ogólnokrajowym albo lokalnym.
W sprawach o świadczenia niepieniężne egzekucję zasądzonego świadczenia wszczyna się na wniosek reprezentanta grupy. Jeżeli zasądzone świadczenie niepieniężne nie zostanie spełnione w terminie 6 miesięcy, liczonym od dnia uprawomocnienia się wyroku, a w tym czasie reprezentant grupy nie wystąpi z wnioskiem o wszczęcie egzekucji, z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności, a także o wszczęcie egzekucji, może wystąpić każdy z członków grupy.
