Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej mogą dofinansowywać spółkę poprzez dopłaty pieniężne. W związku z przekazaniem spółce dodatkowych środków pieniężnych pojawia się pytanie o kwestie podatkowe. W poniższym artykule przyjrzymy się, czy dopłata do spółki cywilnej podlega opodatkowaniu PCC.
Umowa spółki cywilnej oraz jej zmiana jako przedmiot opodatkowania PCC
Spółka cywilna jest umową uregulowaną przepisami Kodeksu cywilnego. Co istotne, spółka cywilna nie ma osobowości prawnej, ponieważ jest umową zawieraną przez wspólników w określonym celu gospodarczym. Spółka ta nie ma też własnego majątku, ponieważ z konstrukcji przepisów wynika, że majątek spółki cywilnej to de facto majątek wspólników tyle, że objęty współwłasnością łączną (bezudziałową).
Przedmiotem opodatkowania podatkiem PCC są umowy spółki, co oznacza, że zawarcie umowy spółki cywilnej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne.
Stosownie do art. 1 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy – w przypadku umowy spółki za zmianę umowy przy spółce osobowej, uważa się:
- wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki;
- pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika;
- dopłaty;
- oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.
Dopłata do spółki cywilnej podlega opodatkowaniu podatkiem PCC
Z powyższego przepisu wynika, że oddanie spółce pieniędzy do nieodpłatnego używania może zostać dokonane przez wspólnika spółki poprzez dopłaty, użyczenie lub ustanowienie użytkowania.
W świetle art. 710 kc przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
Zgodnie zaś z art. 252 kc – rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie).
Z kolei w myśl art. 264 kc – jeżeli użytkowanie obejmuje pieniądze lub inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, użytkownik staje się z chwilą wydania mu tych przedmiotów ich właścicielem. Po wygaśnięciu użytkowania obowiązany jest do zwrotu według przepisów o zwrocie pożyczki (użytkowanie nieprawidłowe).
Problematyka dofinansowania spółki cywilnej przez wspólników była przedmiotem analizy interpretacji Dyrektora KIS z 14 stycznia 2019 roku (nr 0111-KDIB2-2.4014.274.2018.1.SK), w której organ rozpatrywał przypadek wspólników, którzy zamierzają z majątków prywatnych (osobistych) dokonywać przelewów lub wpłat środków finansowych na rachunek bankowy prowadzony dla spółki cywilnej celem wykorzystania ich w prowadzonej działalności. Po zaspokojeniu bieżących potrzeb lub po zgromadzeniu odpowiedniej kwoty przez spółkę kwota odpowiadająca wcześniejszemu przelewowi od wspólnika miałaby być mu zwracana na prywatny rachunek bankowy wspólnika. Takie działanie nie będzie mieć na celu zarówno zwiększenia wkładu wspólnika do spółki i zmiany umowy spółki, jak i udzielenia spółce pożyczki. Czynności te będą jedynie przesunięciem prywatnych środków finansowych do działalności gospodarczej.
W odpowiedzi na tak przedstawione zdarzenie przyszłe Dyrektor KIS wskazał, że niewątpliwie będziemy mieli do czynienia z oddaniem spółce przez wspólników pieniędzy do nieodpłatnego używania. W świetle art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych czynność taka – tj. oddanie przez wspólnika spółce pieniędzy do nieodpłatnego używania – stanowi zmianę umowy spółki, czyli de facto będzie to czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem PCC.
W powyższej sprawie organ podatkowy nie potraktował takiego transferu pieniężnego jako dopłaty, ponieważ środki przekazane przez wspólników miały mieć charakter zwrotny. Nie ulega wątpliwości, że również dopłaty o bezzwrotnym charakterze będą podlegać opodatkowaniu podatkiem PCC.
Sposób rozliczenia podatku PCC od dopłat do spółki
W świetle przedstawionych wyjaśnień należy stwierdzić, że zarówno dopłaty do spółki o charakterze zwrotnym, jak i bezzwrotnym (niezależnie od tego, w jaki sposób zostaną zdefiniowane) generują obowiązek w podatku PCC. Obowiązek podatkowy z tego tytułu powstanie z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy).
Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy – podstawę opodatkowania przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania stanowić będzie roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania. W przypadku dopłaty podstawę opodatkowania będzie stanowić kwota dopłat. Stawka podatku w myśl art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy wynosi 0,5%.
Zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy PCC obowiązek podatkowy ciąży na wspólnikach spółki. Dodatkowo wskażmy, że zgodnie z art. 5 ust. 2 ww. ustawy, jeżeli obowiązek podatkowy ciąży na kilku podmiotach albo na stronach umowy zamiany, albo wspólnikach spółki cywilnej, zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są odpowiednio te podmioty, strony umowy zamiany albo wspólnicy spółki cywilnej.
Przykład 1.
Pan Bartosz będący wspólnikiem 3-osobowej spółki cywilnej wniósł do niej dopłatę w gotówce w kwocie 10 000 zł celem jej dofinansowania i zapewnienia jej środków na bieżącą działalność gospodarczą. W jaki sposób należy rozliczyć podatek PCC od takiej czynności?
Dopłata do spółki cywilnej stanowi zmianę umowy spółki podlegającą opodatkowaniu podatkiem PCC według stawki 0,5%. Podatnikami są wszyscy wspólnicy spółki, jednak z uwagi na zasadę solidarnej odpowiedzialności zapłata podatku przez jednego zwalnia z długu pozostałych wspólników. W konsekwencji, jeżeli pan Bartosz w terminie 14 dni od dnia dokonania dopłaty złoży deklarację PCC-3 oraz zapłaci podatek, to zobowiązanie podatkowe w całości wygasa.
Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że dofinansowanie spółki cywilnej przez jej wspólników na gruncie podatku PCC oznacza zmianę umowy spółki, co wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego i koniecznością zapłaty przez wspólników podatku od czynności cywilnoprawnych według stawki 0,5%.
