Darowizna środka trwałego dla udziałowca spółki z o.o. a podatki

Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przekazują różnego rodzaju darowizny dla organizacji pożytku publicznego na cele edukacyjne, religijne, charytatywne i wiele innych. Zdarza się także, że występuje darowizna środka trwałego dla udziałowca. Powstaje wówczas wątpliwość, czy wystąpi podatek od spadków i darowizn po stronie obdarowanego. Od czego to zależy? Jak ustalić pokrewieństwo ze spółką – przecież jest to osoba prawna. Na te i wiele innych wątpliwości odpowiedziano w niniejszej publikacji.

Czym jest darowizna?

Pojęcie darowizny reguluje art. 888, 889 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny, zwanej dalej kc, który mówi, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Prawodawca podkreśla też, że darowiznami nie będą bezpłatne przysporzenia, gdy ktoś zrzeka się prawa:

• którego jeszcze nie nabył, albo 
• które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nienabyte. 

Darowizną nie będzie także bezpłatne przysporzenie, jeżeli zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kc.

Darowizna to nieodpłatne przysporzenie względem obdarowanego. Oznacza to, że nabywca darowizny otrzymuje w sposób jednostronny rzecz, ruchomość, nieruchomość, prawo majątkowe, środki pieniężne bez zapłaty za darowiznę. 

Nie występuje tutaj więc wzajemność świadczeń, a wyłącznie przysporzenie po jednej ze stron, czyli po stronie obdarowanego.

Warto podkreślić także, że w sytuacji, gdy darowizna ma wady, a darczyńca miał wiedzę na temat istnienia tych wad, wówczas jest on zobligowany do naprawienia szkód wynikłych z owych wad.

Co obejmuje opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn?

Zgodnie z art. 1 Ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn, zwanej dalej ustawą o POSD, opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie (otrzymanie) przez osoby fizyczne:

• własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub 
• praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP.

Podatek od spadków i darowizn jest specyficznym rodzajem podatku z uwagi na to, kto jest zobowiązany do jego rozliczenia i zapłaty.

Do zakresu opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn należą takie zdarzenia jak:

1. dziedziczenie, zapis zwykły, dalszy zapis, zapis windykacyjny, polecenie testamentowe;
2. darowizna, polecenie darczyńcy;
3. zasiedzenie;
4. nieodpłatne zniesienie współwłasności;
5. zachowek, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatne renta, użytkowanie oraz służebność;
7. nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Trzeba zaznaczyć, że występują sytuacje, w których podatnik podatku spadku i darowizn ma uprawnienie do skorzystania z niektórych zwolnień od tego podatku, jakie przewidział ustawodawca.

Czym jest środek trwały?

Środek trwały to składnik majątku, który:

1. stanowi własność lub współwłasność przedsiębiorcy,
2. został zakupiony albo wytworzony we własnym zakresie,
3. jest zdatny i kompletny do używania w działalności,
4. został nabyty na cele działalności,
5. będzie użytkowany w działalności powyżej 12 miesięcy.

Darowizna środka trwałego dla udziałowca spółki z o.o. a opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn

Patrząc na zasięg podatku od spadków i darowizn, widać wyraźnie, że opodatkowaniu tym podatkiem podlega darowizna.

Należy jednak podkreślić, że aby podlegała ona opodatkowaniu, muszą być spełnione podstawowe przesłanki:

• obdarowanym, a więc tym, który otrzyma darowiznę, musi być osoba fizyczna;
• przedmiot darowizny musi się znajdować na terytorium RP.

Jeżeli spółka z o.o. przekazuje udziałowcowi darowiznę składnika majątku będącego środkiem trwałym, wówczas u tego udziałowca powstanie obowiązek podatkowy.

Oznacza to, że udziałowiec będzie zobligowany do złożenia deklaracji i zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Darowizna środka trwałego dla udziałowca spółki z o.o. a opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy

W przypadku otrzymania darowizny obowiązek opodatkowania jej u udziałowca powstanie z chwilą:

• złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, 
• spełnienia przyrzeczonego świadczenia w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy.

Należy jednak zaznaczyć, że gdy z uwagi na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstanie wtedy z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Darowizna środka trwałego dla udziałowca spółki z o.o. a opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn – podstawa opodatkowania

Otrzymanie darowizny w postaci środka trwałego wymaga od udziałowca ustalenia podstawy opodatkowania tego środka.

W tym miejscu należy się posiłkować art. 7 ust. 1 ustawy o POSD, który mówi, że podstawa opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych:

1. po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), oraz 
2. wartość ta musi być ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. 

Trzeba wspomnieć o tym, że niekiedy przed ustaleniem wysokości podatku może nastąpić ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą.

W takiej sytuacji wartością darowizny będzie stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru podatku, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Darowizna środka trwałego dla udziałowca spółki z o.o. a opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn – podatek od spadków i darowizn

Wysokość podatku od spadków i darowizn zależy od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. 

Grupy podatkowe w podatku od spadków i darowizn kształtują się następująco:

Udziałowiec względem spółki z o.o. jako obdarowany będzie należał do III grupy podatkowej – pozostali nabywcy.

W przypadku III grupy podatkowej udziałowiec może skorzystać z kwoty wolnej od podatku wynoszącej 5733 zł.

Udziałowiec musi ustalić wartość rynkową nabytego środka trwałego z dnia umowy (przeważnie) darowizny. Oznacza to, że weryfikuje on samodzielnie, jaka jest wartość rynkowa otrzymanego środka trwałego na dzień nabycia darowizny (powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn).

Jeżeli ustalona wartość jest zbieżna z wartością widniejącą w umowie darowizny, wówczas od tej wartości oblicza się podatek od spadków i darowizn.

Umowa darowizny może przybrać formę aktu notarialnego albo zwyczajowej (standardowej) umowy darowizny.

Jeżeli wartość ta różni się od umowy darowizny, to od wartości rynkowej, którą ustalił udziałowiec, oblicza się podatek od spadków i darowizn.

Po obliczeniu podatku udziałowcowi pozostaje:

1. złożyć deklarację SD-3 w terminie miesiąca od nabycia tytułem darowizny środka trwałego od spółki z o.o.,
2. zapłacić obliczony podatek od wartości rynkowej ustalonej samodzielnie (udziałowiec może oczywiście zlecić ustalenie wartości np. rzeczoznawcy majątkowemu)

– do właściwego urzędu skarbowego ze względu na jego miejsce zamieszkania w dniu nabycia środka trwałego, a jeżeli nie ma takiego miejsca, to ze względu na miejsce jego ostatniego pobytu.

Mimo złożenia deklaracji SD-3 przez udziałowca, w którym ujął podstawę opodatkowania oraz podatek od spadków i darowizn do zapłaty, nie opłaca on tego podatku.

Dzieje się tak z uwagi na to, że to urząd skarbowy po otrzymaniu deklaracji SD-3 ustali wysokość podatku od spadków i darowizn. Po ustaleniu wyśle on udziałowcowi decyzję o wysokości podatku od spadków i darowizn. 

Następnie udziałowiec ma obowiązek uregulowania podatku od spadków i darowizn wynikającego z otrzymanej decyzji w terminie 14 dni od dnia otrzymania tej decyzji.

Przykład 1.

Na mocy darowizny udziałowiec otrzymał od spółki z o.o. środek trwały – samochód osobowy. Z umowy darowizny z 27 maja 2024 roku wynika, że wartość ta opiewała na kwotę 45 000 zł. Udziałowiec, ustalając średnią wartość, przyjął, że jest to 42 000 zł. W ciągu miesiąca od 27 maja 2024 roku ma on obowiązek złożyć deklarację SD-3, w której wprowadza podstawę opodatkowania otrzymanej darowizny w kwocie 42 000 zł.

Obliczenia dla podatku od spadków i darowizn:

• 42 000 zł − 5733 zł = 36 267 zł

Podatek od spadków i darowizn od nabywców z III grupy podatkowej wynosi:

• do kwoty 23 665 zł podatek wynosi: 3313,20 zł
• 36 267 zł − 23 665 zł = 12 602 zł,
• 12 602 zł × 20% = 2520,40 zł,
• 3313,20 zł + 2520,40 zł = 5833,60 zł.

Udziałowiec obliczył podatek od spadków i darowizn od darowizny otrzymanej od spółki z o.o. w kwocie 5833,60 zł. Ujmie on tę wartość w deklaracji SD-3, którą złoży w ciągu miesiąca od 27 maja 2024 roku do właściwego urzędu skarbowego ze względu na swoje miejsca zamieszkania w dniu nabycia środka trwałego, a jeżeli nie ma takiego miejsca, to ze względu na miejsce swojego ostatniego pobytu. Następnie poczeka na decyzję organu podatkowego. Po jej otrzymaniu ma 14 dni na zapłatę podatku od spadków i darowizn w wysokości wynikającej z decyzji organu podatkowego, jaką otrzymał.