Downsizing, inaczej shrinkflacja, oznacza mniej za tę samą cenę. Z takim zjawiskiem mamy do czynienia, gdy opakowanie pozornie wygląda tak samo, jak zwykle, ale zawiera mniej produktu niż dotychczas za tę samą cenę. UOKiK w mediach społecznościowych informuje, że zmiana wielkości opakowania, gramatury lub zakresu usługi, do której przyzwyczajony jest konsument, może wprowadzić go w błąd. Konsument powinien być prawidłowo poinformowany o cenach, w tym cenach jednostkowych – sprawdź, jakie obowiązki w tym zakresie ma sprzedawca.
Downsizing - sprawdź cenę
W miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się:
- cenę,
- cenę jednostkową towaru lub usługi.
W miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się ceny w sposób:
- jednoznaczny,
- niebudzący wątpliwości,
- umożliwiający porównanie cen.
Zgodnie z nowelizacją w cenie obowiązkowo uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru lub usługi podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym.
Cena zgodnie z przepisami to wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę. Nowe przepisy wdrażające dyrektywę Omnibus doprecyzowały definicję ceny jednostkowej.
Cena jednostkowa dotyczy odpowiednio ceny za:
- litr lub metr sześcienny – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według objętości,
- kilogram lub tonę – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według masy,
- metr – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według długości,
- metr kwadratowy – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według powierzchni,
- sztukę – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży na sztuki.
Cenę, cenę jednostkową lub informację o obniżonej cenie uwidacznia się na danym towarze, bezpośrednio przy towarze lub w bliskości towaru, którego dotyczy cena, cena jednostkowa lub informacja o obniżonej cenie, w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów.
Przykład 1.
Czy obowiązki dotyczące prawidłowego informowania o cenie, w tym cenie jednostkowej dotyczą także sprzedaży paliw? Paliwa nie zostały wyłączone spod ustawy o cenach towarów i usług. Ponadto zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług na stacjach benzynowych ceny paliw uwidacznia się w taki sposób, aby były one czytelne dla kierowców pojazdów zbliżających się do stacji, poruszających się po drogach publicznych.
Cenę, cenę jednostkową lub informację o obniżonej cenie uwidacznia się w szczególności:
- na wywieszce, która może mieć formę wyświetlacza elektronicznego;
- w cenniku;
- w katalogu;
- na obwolucie;
- w postaci nadruku lub napisu na towarze lub opakowaniu.
Informowanie o cenach za usługi
Downsizing może dotyczyć także usług, dlatego warto zwracać uwagę na zakres kupowanej usługi, za którą płacimy.
Ceny za usługi podaje się wraz z dokładnym określeniem rodzaju i zakresu usług. Jeżeli jest to zgodne z praktyką obrotu, ze względu na rodzaj świadczonej usługi, zamiast cen za usługę można podawać cenę jednostkową.
Przy uwidacznianiu cen za usługi mogą być podawane stawki godzinowe, stawki procentowe, ceny za kilometr i inne stawki przeliczeniowe, które powinny zawierać wszystkie elementy składowe ceny.
W przypadku obniżenia ceny usługi obok ceny i ceny jednostkowej usługi uwidacznia się informację o obniżonej cenie.
Ceny za przejazd od lub do odbiorcy usługi zestawia się i wycenia niezależnie od wyceny usługi.
W miejscu świadczenia usług udostępnia się cennik tak, żeby był on ogólnodostępny i dobrze widoczny dla konsumentów.
W przypadku świadczenia usług wyłącznie u konsumenta przedstawia mu się cennik w formie pisemnej lub elektronicznej przed wykonaniem usługi.
Informowanie o obniżce ceny
Po wdrożeniu dyrektywy Omnibus sprzedawcy rygorystycznie muszą podchodzić także do informowania o obniżkach cen.
W każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.
Jeżeli dany towar lub dana usługa są oferowane do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni, obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie od dnia rozpoczęcia oferowania tego towaru lub tej usługi do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki.
W przypadku towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności, obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się informację o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki, z zastrzeżeniem, że powyższe terminy nie mają zastosowania.
Sankcje za nieprzestrzeganie zasad informowania o cenach
Jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje obowiązków związanych z prawidłowym, zgodnym z przepisami informowaniem o cenach, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może nałożyć na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20 000 zł.
W przypadku gdy przedsiębiorca nie wykonał takich obowiązków co najmniej 3-krotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nałoży na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 40 000 zł.
Zgodnie z orzecznictwem: „Nawet jednorazowe naruszenie obowiązków, określonych w art. 4 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług stanowi delikt administracyjny. Natomiast z mocy art. 6 ust. 1 tej ustawy każdy przedsiębiorca, dopuszczający się takiego deliktu podlega administracyjnej karze pieniężnej. Okoliczności konkretnego naruszenia tych obowiązków mają jedynie znaczenie przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej. Niewątpliwie właściwy organ administracji, określając wysokość kary, winien uwzględnić zarówno stopień naruszenia obowiązków, o których mowa w art. 4 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług, jak i dotychczasową działalność przedsiębiorcy oraz wielkość jego obrotów i przychodu (art. 6 ust. 3 tej ustawy)” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 sierpnia 2022 roku, II GSK 541/19).
Jakie okoliczności bierze się pod uwagę przy ustalaniu kary pieniężnej:
- stopień naruszenia obowiązków, w tym charakter, wagę, skalę i czas trwania naruszenia tych obowiązków;
- dotychczasową działalność przedsiębiorcy, w tym podjęte przez niego działania w celu złagodzenia lub naprawienia szkody poniesionej przez konsumentów, wcześniejsze naruszenia obowiązków przez tego przedsiębiorcę oraz uzyskane przez niego korzyści majątkowej lub straty w związku z naruszeniem tych obowiązków;
- wielkość obrotów i przychodu przedsiębiorcy;
- sankcje nałożone na przedsiębiorcę za to samo naruszenie w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w sprawach transgranicznych, jeżeli informacje o takich sankcjach są dostępne.
Ponadto w razie, gdy Prezes UOKiK stwierdzi naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, może nałożyć karę w wysokości do 10% obrotu na przedsiębiorstwo i do 2 000 000 zł na osobę zarządzającą takim przedsiębiorstwem.
