Franczyza, według niektórych to jeden z nowocześniejszych modeli rozwoju biznesu. Opiera się on umowie pomiędzy podmiotami, która określa prawa i obowiązki stron i ma charakter umowy ekonomiczno-prawnej. Pozwala ona prowadzić działalność pod znaną marką, co daje spore prawdopodobieństwo na powodzenie. Przyjrzyjmy się bliżej na czym polega ten model biznesowy oraz jakie są jego szanse i ryzyka.
Franczyza jednocześnie pozwala rozwinąć własne skrzydła, ale pod opieką i w warunkach określonych w umowie. Umowa franczyzy nie jest umową, której regulacje bezpośrednie odnajdziemy w jakimkolwiek akcie prawym obowiązującym w Polsce. Jest to bowiem umowa nienazwana, która opiera się na zasadzie swobody umów.
Jako system sprzedaży jest oparta na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi oraz niezależnymi przedsiębiorstwami: franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami.
Umowa franczyzy
Decydując się zawarcie umowy franczyzy przedsiębiorca musi mieć świadomość, że poddaje się reżimom prowadzenia biznesu na zasadach z góry narzuconych przez franczyzodawcę, choć na własne ryzyko. Ryzyko to, wprawdzie wydaje się mniejsze niż, zazwyczaj przy podjęciu decyzji o wejściu na rynek z własnym pomysłem, ale jednak istnieje i należy mieć jego świadomość.
Zminimalizowanie ryzyka wynika z tego, że franczyzodawca sprzedaje pomysł na biznes, który franczyzobiorca może zweryfikować, nie tylko poprzez własne obserwacje, ale przede wszystkim poprzez kontrole zysków innych franczyzobiorców.
Umowa franczyzy w związku z tym, że franczyzodawca oddaje do dyspozycji franczyzobiorcy prawa własności przemysłowej i intelektualnej franczyzodawcy, powinna w sposób właściwy chronić prawa dającego. Wszelkie porozumienia i uzgodnienia dotyczące stosunków franczyzowych powinny być sporządzane w języku zrozumiałym dla przedsiębiorcy, kraju w którym prowadził będzie biznes w związku z podpisaną umową.
Umowa powinna zatem zawierać takie uzgodnienia jak:
-
oznaczenie stron (franczyzobiorca i franczyzodawca);
-
przedmiot umowy i zasady przystąpienia do franczyzy;
-
zasady przystąpienia do systemu;
-
okres obowiązywania umowy;
-
prawa i obowiązki stron;
-
ochrona znaków towarowych i oznaczeń sieci;
-
zakres i przestrzeganie tajemnicy przedsiębiorstwa;
-
kursy;
-
opłaty licencyjne i opłata marketingowa;
-
promocja i reklama;
-
zakres i częstotliwość kontroli;
-
zasady wypowiedzenia i zakończenia umowy.
Korzyści płynące z franczyzy
Można ich wymienić co najmniej kilka. Niewątpliwym atutem zawarcia umowy franczyzy jest perspektywa skorzystania z renomy, zasobów wiedzy i doświadczenia, modelu sprzedaży czy systemu promocji franczyzobiorcy, który przez lata nabywał doświadczenie, a który teraz chce się podzielić z franczyzobiorcą.
Nieoceniona pomoc oraz kursy doszkalające, to wsparcie, które franczyzobiorca otrzymuje jako kolejna wartość dodana do umowy franczyzy. Ponadto nie może umknąć uwadze, że wybierając opcje franczyzy, że podmiot taki ma o wiele większa pozycję ekonomiczną niż przedsiębiorcy rozpoczynający działalność.
Wady franczyzy
Jak każde przedsięwzięcie również i korzystanie z franczyzowy, może wiązać się z pewnymi wadami. W szczególności franczyzobiorca musi sobie zdawać sprawę, że przyłączenie się do tej sieci, wiąże się koniecznością przestrzegania reżimów ustanowionych przez franczyzodawcę.
Chodzi tutaj o pewne wyłącznie procesów decyzyjnych, które pozostają poza franczyzodawcą. Przykład: kolorystyka lokalu, promocje, korzystanie z określonych dostawców, brak możliwości wprowadzenia towaru bez zgody franczyzodawcy itp.
Jedną chyba z największych niedogodności franczyzy jest konieczność uiszczania opłaty na rzecz franczyzodawcy. W praktyce spotkać można także zapisy związane z koniecznością uiszcza kar umownych, w przypadku naruszania zasad franczyzy.
W praktyce, można się spotkać z negatywnymi doświadczeniami franczyzobiorców, którzy chcieli sprzedać swoje przedsiębiorstwa lub zmienić formułę biznesową, kontynuując jednocześnie aktywność w danym sektorze, co w zasadzie było niemożliwe, mając na uwadze zapisy umowy. Problem ten był wielokrotnie podnoszony na arenie europejskiej, w tym przez Parlament Europejski, choć wprowadzono różne ograniczenia w tym aspekcie, nadal w niektórych umowach można jeszcze doszukać się zapisów w pełni uniemożliwiają kontunuowanie działalności przedsiębiorcy na rynku po rozwiązaniu umowy franczyzy.
Europejski Kodeks Etyki Franczyzy
Od 1972 r. istnieje Europejska Federacja Franczyzy, EFF, której nadrzędnym celem jest wspieranie zasad związanych z franczyzą. W wyniku działań EFF zrodził się pomysł, który został także później zrealizowany spisania Europejskiego Kodeksu Etyki Franczyzy. Kodeks został zatwierdzany przez wszystkie Stowarzyszenia Franczyzowe należące do EFF, z których każde zobowiązane jest do jego promocji, interpretacji i wdrażania we własnym kraju. Pomimo, że kodeks nie jest żadnym aktem prawa, to znalazły się w nim wszelkie istotne aspekty związane z funkcjonowaniem franczyzy w obrocie gospodarczym. Zaleca się zapoznanie z jego treści, co umożliwi praktyczne poznanie tego modelu biznesowego.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U.2020.1740 t.j.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
