Franczyza (ang. franchising) opiera się na umowie pomiędzy franczyzobiorcą a franczyzodawcą, czyli dwoma niezależnymi firmami, współpracującymi, by osiągnąć wyższe zyski. Franczyza jest często spotykanym modelem biznesowym, a jej popularność wiąże się z obopólnymi korzyściami. Niestety, zalety to nie wszystko - franczyza posiada także wady, o których powiemy parę słów w poniższym artykule.
Franczyza - korzyści dla franczyzobiorcy
Rozważania na temat przymiotów franczyzy zaczniemy od spojrzenia oczami franczyzobiorcy. Dla tej strony umowy wielką zaletą jest brak konieczności posiadania znacznego kapitału. Franczyza zakłada, że przedsiębiorca nie musi budować biznesu od zera - markę i kapitał wiedzy dostaje od franczyzodawcy w ramach umowy. A to oznacza oszczędność na reklamie i szkoleniu podwładnych. Gotowe rozwiązania - sprawdzone w praktyce - to mniejsze ryzyko biznesowe. Nie trzeba mieć nawet żadnego doświadczenia w danej branży, by mieć szansę na rynkowy sukces.
Jak już wspomniano wcześniej, franczyza to oparcie fundamentów własnej firmy na istniejącej już na rynku marce. A dobrze znana i wypromowana marka, posiadająca rzesze stałych klientów, to prawdziwy skarb. Franczyzobiorca w zasadzie przychodzi na gotowe, nie musi budować rozpoznawalności ani bazy konsumenckiej.
Następnym atutem franczyzy z punktu widzenia franczyzobiorcy są dające się łatwo przewidzieć zyski. W przypadku zakładania nowej firmy przyszłość jest zawsze niepewna, a przez pierwsze miesiące funkcjonowania trudno spodziewać się zysków. Franczyza to wsparcie ze strony dużej korporacji ze stabilną pozycją na rynku, co oznacza większą stabilność interesu i perspektywę większych przychodów już niedługo po otwarciu interesu.
Franczyza - korzyści franczyzodawcy
Zajmijmy się teraz drugą stroną umowy franczyzy, czyli franczyzodawcą. Ten odnosi korzyść przede wszystkim w zakresie większej liczby kanałów dystrybucji, co przekłada się na głębszą penetrację segmentów rynku. Franczyza to także dobra metoda na wejście na zagraniczne rynki. Franczyzodawca nie musi zajmować się żmudnym procesem rozbudowy kolejnych filii w kraju i zagranicą - sprzedając know-how, przerzuca to zadanie na franczyzobiorcę. Wielką korzyścią dla franczyzodawcy jest brak bezpośredniego nadzoru nad ciągle rosnącym personelem - to także rola każdego pojedynczego franczyzobiorcy. Tu widać sporą oszczędność franczyzodawcy na administracji kadrowej. Franczyza to także ogromna korzyść dla rozwoju samej marki, bowiem im więcej filii, tym jest ona bardziej rozpoznawalna. Konsumenci zapamiętują jej logo i znaki towarowe, co przyczynia się do większych zysków korporacji.
Franczyza - wady z punktu widzenia franczyzobiorcy
Widać gołym okiem, że franczyza posiada wiele istotnych zalet. Niestety - w tej beczce miodu można znaleźć sporą łyżkę dziegciu. Opiszmy teraz wady franczyzy, spoglądając na nią oczami franczyzobiorcy. Tutaj trzeba wymienić przede wszystkim brak samodzielności w prowadzeniu biznesu. Każdy franczyzobiorca podlega kontroli ze strony franczyzodawcy - w mniejszym lub większym zakresie. Korporacja stojąca za marką sprawdza przede wszystkim jakość oferty w danej filii, co jest zrozumiałe ze względu na jej interes.
Mała samodzielność w ramach umowy franczyzy dotyczy także decyzji, jakie podejmuje franczyzodawca. Franczyzobiorca zazwyczaj ma na nie nikły wpływ - nawet wtedy, gdy negatywnie odbijają się na powodzeniu biznesu. Pułapki dla franczyzobiorcy mogą pojawić się już w samej umowie franczyzy. Taki dokument może zawierać niekorzystne dla niego klauzule - np. dotyczące ograniczenia terytorialnego jego biznesu albo możliwości odsprzedania prowadzonej filii.
Franczyza - wady z punktu widzenia franczyzodawcy
Sieć franczyzy może być dla franczyzodawcy trudna do skutecznego kontrolowania i zarządzania, szczególnie w kontekście zagranicznych filii. Jak można się domyślić, zarówno w kraju, jak i za granicą można trafić na nieuczciwych i nierzetelnych kontrahentów - dlatego też proces selekcji franczyzobiorców jest dość trudnym zadaniem.
Trzeba pamiętać też o tym, że franczyza to udostępnienie kontrahentowi marki, bezcennej wiedzy, miejsca na rynku i grona klientów. Może się okazać, że gdy umowa franczyzy wygaśnie, nieuczciwy franczyzobiorca wykorzysta otrzymane atuty do bezpośredniej rywalizacji z dawnym patronem.
W poprzednim akapicie mówiliśmy o tym, że kontrola może być uciążliwą rzeczą dla franczyzobiorcy. Jak się okazuje, dla franczyzodawcy to również spory kłopot, szczególnie gdy w grę wchodzi naprawdę rozległa sieć filii. A zbyt mały nadzór nad kontrahentami może być zgubny dla wyników finansowych i renomy marki.
Reasumując - franczyza to dla wielu przedsiębiorstw świetny wybór dający szeroką perspektywę rozwojową. Z drugiej strony nie wolno zapominać o wadach takiego modelu biznesowego - znając je, można uniknąć wielu przykrych konsekwencji z nimi związanych.
