Zapłacona akcyza jako koszt przy sprzedaży samochodu

Przedmiotem opodatkowania podatkiem akcyzowym są czynności odnoszące się do samochodów osobowych. W przypadku, gdy przedmiotem działalności podatnika jest handel samochodami, pojawia się pytanie, czy zapłacona akcyza może być rozliczona jako koszt podatkowy i w którym momencie taki koszt należy ująć.

Zapłacona akcyza od samochodów osobowych

Jak stanowi art. 100 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym, w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:

1. import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
2. nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
3. pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym:
1. wyprodukowanego na terytorium kraju,
2. od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2.

W przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju, następująca po sprzedaży, o której mowa w ust. 1 pkt 3, jeżeli wcześniej akcyza nie została zapłacona w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony (art. 100 ust. 2 ww. ustawy).

Zapłacona akcyza jako koszt podatkowy

Przepisy ustawy PIT nie zawierają ograniczeń, jeżeli chodzi o możliwość zaliczenia wartości zapłaconego podatku akcyzowego do kosztów prowadzonej działalności gospodarczej. Tego rodzaju wydatek spełnia ogólną definicję kosztu wyrażoną w art. 22 ust. 1 ustawy PIT i jako pozostający w związku z prowadzoną działalnością może być rozliczony w działalności przedsiębiorcy.

Pojawia się jednak pytanie co do sposobu i momentu ewidencjonowania wydatku w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Wskażmy zatem, że samochody zakupione i przeznaczone do dalszej sprzedaży nie są środkami trwałymi w firmie, lecz towarami handlowymi. Przypomnijmy, że dany składnik majątku może zostać zaliczony do środków trwałych, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

• stanowi własność lub współwłasność podatnika;
• został nabyty lub wytworzony we własnym zakresie;
• jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania (jest wyposażony we wszystkie elementy konstrukcyjne umożliwiające jego funkcjonowanie, zgodnie z przeznaczeniem; przez sformułowanie „zdatny do użytku” należy rozumieć możliwość faktycznego oraz prawnego jego użytkowania);
• przewidywany okres używania tego składnika na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej jest dłuższy niż rok (decyzja w tej sprawie należy do podatnika);
• składnik ten jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo został oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.

W myśl ust. 10 Objaśnień do KPiR zakup towarów handlowych (czyli składników nabytych w celu ich odsprzedaży) należy wpisać w kolumnie nr 10 księgi według cen zakupu. Zgodnie zaś z par. 3 ust. 2 rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR cena zakupu oznacza cenę, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o podatek od towarów i usług podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie – powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną o rabaty, opusty, inne podobne obniżenia, w przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku – wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.

W świetle powyższego zapłacony podatek akcyzowy stanowi element składowy ceny zakupu samochodu i powinien być zewidencjonowany w kolumnie nr 10 „Zakup towarów handlowych”, a nie jako osobna pozycja ewidencjonowana w kolumnie nr 13 „Pozostałe wydatki”.

Warto też zauważyć, że zgodnie z par. 16 rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR zakup materiałów podstawowych oraz towarów handlowych jest wpisywany do księgi, z zastrzeżeniem § 27, niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży, z uwzględnieniem zasad określonych w art. 22 ustawy o podatku dochodowym. 

W rezultacie przedsiębiorca ewidencjonuje koszt podatkowy w postaci ceny zakupu samochodu na bieżąco. Podatnik nie musi czekać z aktywowaniem kosztów w księgach podatkowych do momentu sprzedaży samochodu.

Zapłacona akcyza a prywatne zbycie samochodu

Jak wynika z treści art. 10 ust. 1 pkt 8 lit d ustawy PIT, źródłem przychodu jest odpłatne zbycie rzeczy ruchomych dokonane przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie. W takim przypadku mamy do czynienia z osobnym źródłem przychodu względem działalności gospodarczej. 

Zgodnie z brzmieniem art. 24 ust. 6 ustawy PIT dochodem z odpłatnego zbycia rzeczy określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d, jeżeli przychód z odpłatnego zbycia nie stanowi przychodu z działalności gospodarczej, jest różnica pomiędzy przychodem uzyskanym z odpłatnego zbycia rzeczy a kosztem ich nabycia, zmniejszona o wartość nakładów poczynionych w czasie posiadania rzeczy. 

Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 25 maja 2020 roku (nr 0113-KDIPT2-1.4011.173.2020.2.ISL), kosztem nabycia jest kwota wynikająca z faktury lub umowy zakupu samochodu oraz koszty związane z jego zakupem (m.in. podatek od czynności cywilno-prawnych zapłacony przy zakupie samochodu, podatek akcyzowy – jeżeli samochód został sprowadzony z zagranicy, opłata za tzw. pierwszy przegląd techniczny w kraju, tłumaczenie dokumentów, tablice rejestracyjne oraz ubezpieczenie samochodu w drodze przed jego zarejestrowaniem).

W pojęciu kosztów odpłatnego zbycia mieszczą się wydatki takie jak np. opłaty komisowe, koszty ogłoszeń prasowych. Jeżeli podatnik dokonywał takich wydatków, ustalając przychód ze sprzedaży, obniża on cenę określoną w umowie o ich wartość. 

Z kolei do kategorii nakładów poniesionych w trakcie posiadania samochodu należy zaliczyć wyłącznie wydatki poniesione na jego remont i ulepszenie (m.in. remont lub wymiana silnika, wartość prac blacharskich i lakierniczych, montaż instalacji gazowej). Nie należą do nich natomiast wydatki eksploatacyjne (np. wymiana oleju, zakup paliwa, bieżące badania techniczne, ubezpieczenie AC i OC).

Mając powyższe na uwadze, możemy zatem stwierdzić, że zapłacona akcyza od samochodu osobowego będzie stanowić koszt podatkowy zarówno w przypadku sprzedaży pojazdu w ramach działalności gospodarczej, jak i w przypadku sprzedaży prywatnej. Należy przy tym podkreślić, że inny będzie jedynie moment rozpoznania tego wydatku jako kosztu.