Zatrudnianie obcokrajowców do prac sezonowych jest powszechne niemal w każdym kraju. Polacy często pracują za granicą, w krajach Unii Europejskiej czy w Stanach Zjednoczonych, zaś do Polski przyjeżdżają sąsiedzi zza wschodniej granicy. Często znajdują zatrudnienie przy pracach niewymagających doświadczenia czy specjalistycznego wykształcenia, np. zbiorach owoców czy warzyw. Z uwagi na to, iż od 1 stycznia 2018 roku zmieniły się zasady zatrudniania cudzoziemców, każdy przedsiębiorca noszący się z zamiarem pozyskania pracowników w ten właśnie sposób, winien zapoznać się z nowymi przepisami.
Dnia 1 stycznia 2018 roku weszła w życie Ustawa o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Celem tej ustawy jest implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/EU z dnia 26 lutego 2014 roku, w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich, celem zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Poprzednio obowiązujące regulacje, zdaniem Parlamentu Europejskiego, sprzyjały nadużyciom, a zadaniem nowych przepisów jest zapewnienie należytej ochrony zarówno przedsiębiorcom, jak i pracownikom sezonowym.
Przez jaki okres może być wykonywana praca sezonowa?
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż praca sezonowa – zgodnie z zapisami zamieszczonymi w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca – jest to praca wykonywana nie dłużej niż przez 9 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego.
Zatrudnianie obcokrajowców - czy zezwolenie na pracę sezonową jest podstawą do zatrudnienia?
Zatrudnianie obcokrajowców do prac sezonowych wymaga od polskiego przedsiębiorcy uzyskania odpowiednich zezwoleń. To przedsiębiorca, a nie przyszły pracownik, jest podmiotem uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem o wydanie decyzji w przedmiocie zezwolenia. Decyzja wydawana jest przez starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę przedsiębiorcy – pracodawcy.
Aby uzyskać zezwolenie, konieczne jest spełnienie dwóch podstawowych przesłanek:
-
Pracodawca musi zaoferować pracownikowi sezonowemu wynagrodzenie nie niższe od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę tego samego rodzaju, zatrudnionych w tym samym wymiarze czasu pracy i na takim samym stanowisku;
-
Pracodawca musi wykazać, iż nie jest możliwe zaspokojenie braków kadrowych w oparciu o miejscowy rynek pracy.
Przedsiębiorca musi złożyć wniosek o wydanie zezwolenia w powiatowym urzędzie pracy, właściwym ze względu na jego miejsce zamieszkania lub siedzibę. We wniosku musi wskazać m.in. rodzaj wykonywanej przez cudzoziemca pracy, rodzaj umowy o pracę, wymiar czasu pracy, oraz wysokość proponowanego wynagrodzenia. Do składanego wniosku pracodawca musi załączyć informację o wyniku tzw. testu pracy – wspomnianego wyżej braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy, w oparciu o lokalny rynek pracy. Informacja ta wydawana jest przez starostę w oparciu o rejestry osób bezrobotnych oraz osób poszukujących pracy.
W przypadku obywateli wyżej wymienionych państw, pracodawca nie musi załączać do wniosku wyżej wskazanej informacji dot. tzw. testu pracy. Ponadto, pracownikom pochodzącym z tych państw pracodawca może powierzyć wykonanie innej pracy, aniżeli ta wskazana w treści zezwolenia, na okres nie dłuższy niż trzydzieści dni i w takim przypadku pracodawca nie musi występować o wydanie kolejnego zezwolenia na pracę dotyczącego zmienionych warunków pracy.
Jednym warunkiem takiej tymczasowej zmiany jest obowiązek zapewnienia pracownikowi wynagrodzenia nie niższego niż dotychczasowe. Przed zmianą przepisów, pracownicy pochodzący z tych sześciu krajów, byli zatrudniani na podstawie tzw. systemu oświadczeń. Oświadczenia zarejestrowane do końca 2017 roku pozwalały na zatrudnianie obcokrajowców do 31 grudnia 2018 roku.
Cudzoziemiec w Polsce, a cudzoziemiec za granicą
Dalszy tryb postępowania jest zależny od tego, czy potencjalny pracownik przebywa na terenie Polski, czy też nadal przebywa za granicą. Jeśli cudzoziemiec przebywa w Polsce i posiada tytuł umożliwiający mu legalny pobyt (np. zezwolenie na pobyt czasowy i pracę), wówczas wniosek jest weryfikowany w terminie od 7 do 30 dni i w tym okresie zostaje wydana decyzja.
W wypadku osoby przebywającej poza granicami Polski, konieczne jest uzyskanie wizy, w celu wykonywania pracy sezonowej lub wjazdu na teren Polski, w oparciu o reguły ruchu bezwizowego. W takim przypadku starosta wpisuje wniosek o wydanie zezwolenia do rejestru ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej – wpis do rejestru następuje w terminie do 7 dni, chyba że konieczne jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego – wówczas termin ten wydłużony jest do 30 dni.
Przedsiębiorca uzyskuje zaświadczenie o wpisie wniosku do rejestru i to zaświadczenie będzie dokumentem służącym cudzoziemcowi do uzyskania właściwej wizy lub do wjazdu na teren Polski, w oparciu o reguły ruchu bezwizowego. Po przyjeździe cudzoziemca do Polski, pracodawca musi zawiadomić o tej okoliczności właściwy powiatowy urząd pracy, przesyłając jednocześnie kopię paszportu pracownika oraz informację o jego adresie zamieszkania w Polsce. Dopiero po faktycznym wjeździe cudzoziemca na teren kraju, starosta wyda zezwolenie na pracę sezonową.
W okresie oczekiwania na wydanie zezwolenia, cudzoziemiec może pracować, jednakże tylko na warunkach określonych we wniosku. Przedsiębiorca musi pamiętać, iż zaświadczenie o wpisie wniosku do rejestru ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej jest ważne tylko przez okres 120 dni. Jeśli w tym okresie potencjalny pracownik nie przyjedzie do Polski, a przedsiębiorca nie zawiadomi urzędu pracy, wówczas postępowanie w sprawie wydania zezwolenia zostanie umorzone.
Okres ten jest liczony od dnia wjazdu cudzoziemca do strefy Schengen, w przypadku cudzoziemców wjeżdżających do Polski na podstawie wizy o pracę, albo w oparciu o zasady ruchu bezwizowego. W innym przypadku okres ten liczony jest od dnia podjęcia pracy przez obcokrajowca. Zezwolenie jest imienne i dotyczy określonego cudzoziemca, nie może być zatem stosowane zamiennie dla różnych pracowników tego samego przedsiębiorcy.
Zatrudnianie obcokrajowców do pracy sezonowej - jak wygląda umowa o pracę?
Zatrudnianie obcokrajowców na podstawie umowy o pracę wiąże się z obowiązkiem dostosowywania tego typu umów do warunków określonych w zezwoleniu, co oznacza, iż warunki zatrudnienia (np. czas pracy, rodzaj pracy, wysokość wynagrodzenia) w obu dokumentach muszą zostać uregulowane identycznie.
Co istotne, przedsiębiorca ma obowiązek przetłumaczenia umowy o pracę na język zrozumiały dla zatrudnianego pracownika, musi również uzyskać kopię dokumentu umożliwiającego pobyt pracownika na terenie Polski (np. kopię strony imiennej paszportu wraz z kopią wizy) i przechowywać ten dokument przez cały okres zatrudnienia obcokrajowca. Ponadto, na przedsiębiorcy ciążą wszystkie inne obowiązki wynikające z przepisów prawa cywilnego i prawa pracy, zależne od rodzaju umowy. Przykładowo, pracodawca ma obowiązek zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych czy prowadzenia dla pracownika akt osobowych.
Zatrudnianie obcokrajowców a odmowa wydania zezwolenia
Starosta może również odmówić wydania zezwolenia – może się tak zdarzyć w sytuacji, w której pracodawca nie spełnił warunków opisanych powyżej (np. nie wykazał, iż nie może zaspokoić swoich braków kadrowych w oparciu o miejscowych pracowników), albo jeśli pracodawca był uprzednio karany za zatrudnianie obcokrajowców w sposób niezgodny z prawem (np. zatrudniał pracowników nielegalnie, bez wymaganego zezwolenia).
Starosta może również odmówić wydania zezwolenia, jeśli podejrzewa, iż zezwolenie ma zostać wydane tylko dla pozoru. Takie podejrzenie starosta może powziąć wówczas, jeśli np. przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą w zupełnie innej branży niż ta objęta wnioskiem, jeśli przedsiębiorca nie posiada wystarczających środków na pokrycie zobowiązań związanych z zatrudnieniem pracowników sezonowych i ich przyjazdem do Polski, albo jeśli przedsiębiorca posiada zadłużenie względem urzędów skarbowych lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
W przypadku wydania przez starostę decyzji odmownej, pracodawcy przysługuje prawo do złożenia odwołania od decyzji. Podmiotem właściwym do rozpoznania odwołania jest minister właściwy do spraw pracy.
Czy wpis wielosezonowy jest rozwiązaniem dla dłuższej współpracy?
Jeśli przedsiębiorca będzie współpracował z konkretnym pracownikiem sezonowym w kolejnym sezonie, wówczas może on ubiegać się o tzw. wpis wielosezonowy. Wpis ten wydawany jest na okres maksymalnie trzech lat.
W przypadku cudzoziemców, dla których wydane zostało zaświadczenie o wpisie wniosku do rejestru ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej, możliwe jest przedłużenie zezwolenia, przy czym łączny okres wykonywania pracy nie może przekroczyć 9 miesięcy.
Niedopełnienie wskazanych powyżej formalności może skutkować odpowiedzialnością karną i koniecznością zapłaty wysokiej grzywny. Z tego też względu pracodawca planujący zatrudnianie obcokrajowców, winien dołożyć należytej staranności w celu prawidłowego spełnienia wszystkich przewidzianych przepisami prawa warunków.
