Ze względu na spadek bezrobocia i problem z zatrudnieniem polskich pracowników coraz częściej w firmach zatrudniani są obcokrajowcy. Aby zatrudnić cudzoziemców, niezbędny jest odpowiedni dokument, np. zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Od 1 czerwca 2017 r. cudzoziemka w ciąży zatrudniona przez agencję pracy tymczasowej korzysta z uprawnienia do przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu. Co się jednak stanie, gdy w międzyczasie wygaśnie zezwolenie na pracę?
Zatrudnienie cudzoziemców
Warunki legalnego zatrudnienia obcokrajowców określa art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Aby zatrudnić w Polsce cudzoziemca, musi on posiadać:
-
zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej - dotyczy obywateli spoza Unii Europejskiej;
-
zezwolenie na pobyt czasowy i pracę;
-
zezwolenie na pracę - pod warunkiem przebywania w Polsce na podstawie wizy lub zezwolenia na pobyt czasowy;
-
oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy - takie oświadczenie mogą uzyskać jedynie obywatele Ukrainy, Białorusi, Rosji, Gruzji, Armenii lub Mołdawii (maksymalny okres pracy na podstawie takiego oświadczenia wynosi 6 miesięcy w przeciągu kolejnych 12 miesięcy);
-
Kartę Polaka.
Przedłużenie umowy do dnia porodu
Jak wskazuje art. 177 § 3 Kodeksu pracy, umowa o pracę zawarta na czas określony lub na okres próbny przekraczający 1 miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Do przedłużenia umowy z ciężarną dochodzi automatycznie, z mocy prawa.
Sposób liczenia trzeciego miesiąca ciąży określa orzecznictwo sądowe (wyrok sądu z 5 grudnia 2012 r. I PK 33/02, OSNP 2004/12/204). Miesiące ciąży przeliczane są w tym przypadku w miesiącach księżycowych (28 dni), w związku z czym przedłużeniu ulega umowa, która uległaby rozwiązaniu po upływie 12. tygodnia ciąży.
-
umowa o pracę na czas zastępstwa - wygasa wraz z dniem powrotu zastępowanego pracownika,
-
umowa o pracę na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca,
-
umowa o pracę, która uległaby rozwiązaniu przed upływem 12. tygodnia ciąży.
Pracownica tymczasowa a przedłużenie umowy do dnia porodu
Od 1 czerwca 2017 roku zmianie uległy przepisy dotyczące zatrudniania pracowników tymczasowych. Jedną z nich jest wprowadzenie dla pracownic tymczasowych w ciąży uprawnienia do przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu (Dz. U. z 2016 r. poz. 360 z późn. zm.). Warunkiem przedłużenia, oprócz zasady zawartej w art. 177 § 3 Kodeksu pracy, jest co najmniej 2-miesięczny okres skierowania do wykonywania pracy tymczasowej przypadający:
-
w ciągu 36 miesięcy poprzedzających zawarcie umowy o pracę albo
-
od dnia zawarcia umowy o pracę (przedłużonej umowy) do dnia, w którym pracownica osiągnęła łączny minimum 2-miesięczny okres skierowania do wykonywania pracy.
Jeżeli zostaną spełnione powyższe warunki, a pracownica przedstawi zaświadczenie od lekarza potwierdzające ciążę, umowa zostaje automatycznie przedłużona z mocy prawa.
Agencja pracy tymczasowej nie musi wykonywać żadnych dodatkowych czynności. Jedynie może poinformować o fakcie przedłużenia umowy pracownicę oraz umieścić odpowiednią adnotację w aktach osobowych (część B).
Cudzoziemka w ciąży a przedłużenie umowy do dnia porodu
Powyższy przepis prawny odnosi się również do cudzoziemki zatrudnionej przez agencję pracy tymczasowej na podstawie polskiego prawa. Nie ma znaczenia, czy cudzoziemka w ciąży jest obywatelką Unii Europejskiej, czy innego państwa.
Jeżeli cudzoziemka w ciąży, której kończy się zezwolenie na pracę, będzie miała przedłużoną umowę do dnia porodu wówczas:
-
Pracodawca może złożyć wniosek o:
-
przedłużenie zezwolenia na pracę - nie wcześniej niż 90 dni i nie później niż 30 dni przed upływem ważności poprzedniego zezwolenia,
-
wydanie nowego zezwolenia - w przypadku wykorzystania limitu pracy na mocy oświadczenia o powierzenie pracy cudzoziemcowi.
-
Niezłożenie wniosku. Ważność stosunku pracy nie jest zależna od dokumentu, który legalizuje pracę cudzoziemki, w związku z czym agencja pracy nie ma obowiązku występować o dokument przedłużający legalność pracy. Jeżeli jednak pracodawca nie złoży wniosku, spowoduje to wygaśnięcie obowiązku świadczenia pracy przez cudzoziemkę, mimo że umowa zostanie przedłużona (art. 88g ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Wówczas pracownica nie będzie świadczyła pracy po upływie ważności zezwolenia na pracę i nie otrzyma wynagrodzenia za okres niewykonywania pracy.
Jeżeli agencja pracy nie złoży wniosku o przedłużenie legalności pracy, może to zrobić cudzoziemka (art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach). Jeśli więc cudzoziemka w ciąży złoży stosowny wniosek, to od dnia jego złożenia jej pobyt w Polsce będzie uważany za legalny, a od otrzymania zezwolenia będzie ona mogła świadczyć pracę.
Przykład 1.
Agencja pracy tymczasowej X zatrudnia w ramach umowy o pracę na czas określony pracownicę z Białorusi. Posiada ona zezwolenie na pracę, które wygaśnie 30 czerwca 2018 r. Umowę o pracę ma zawartą do końca maja 2018 roku. W marcu 2018 roku pracownica przedstawiła pracodawcy zaświadczenie o 9. tygodniu ciąży. W związku z tym, że umowa o pracę uległaby rozwiązaniu po upływie 12. tygodnia ciąży, zostaje ona automatycznie przedłużona do dnia porodu.
