Kapitał początkowy to wysokość zgromadzonych na koncie emerytalnym środków, ustalona na podstawie składek opłacanych przed 1999 rokiem, którą to uwzględnia się przy obliczaniu wysokości emerytury ustalanej na nowych, zreformowanych zasadach. Dopiero od 1999 r. ZUS ewidencjonuje składki na ubezpieczenie emerytalne każdego ubezpieczonego na jego indywidualnym koncie. Przed rokiem 1999 ZUS nie był zobowiązany do prowadzenia indywidualnych kont ubezpieczonych. Dlatego osobom, które urodziły się po 1948 r., za okresy pracy (ubezpieczenia) przypadające przed 1999 r. odtwarzana jest teoretyczna składka na ubezpieczenie społeczne poprzez obliczenie kapitału początkowego.
Ustalenie kapitału początkowego
ZUS ma obowiązek przyjmowania wniosków o ustalenie kapitału początkowego od ubezpieczonych w każdym czasie. Jednak należy go złożyć najpóźniej wraz z wnioskiem o emeryturę.
Aby móc ubiegać się o przeliczenie kapitału początkowego, trzeba spełnić określone warunki. Kapitał początkowy ustala się w przypadku osób, które:
- urodziły się po 31 grudnia 1948 r.,
- opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub pozostawały w zatrudnieniu przed 1999 r.
Kapitał początkowy zostanie przeliczony także ubezpieczonemu urodzonemu przed 1949 r., jeżeli zostaną spełnione następujące warunki:
- zgłosi wniosek o emeryturę po raz pierwszy po 31 grudnia 2008 r. i wystąpi o obliczenie emerytury według nowych, zreformowanych zasad,
- osiągnął powszechny wiek emerytalny,
- ma okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat w przypadku kobiet, a 25 lat mężczyzn (z zastrzeżeniem, że okresy nieskładkowe mogą być uwzględnione w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych),
- kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.
Wysokość kapitału początkowego uzależniona jest od:
- długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych posiadanych przed 1 stycznia 1999 r.,
- podstawy wymiaru składek,
- współczynnika p, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej. Przy czym do obliczenia kapitału początkowego stosuje się kwotę bazową w wysokości 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z II kwartału 1998 r., wynoszącą 1220,89 zł.
Wniosek o ustalenie kapitału początkowego składa się przed nabyciem prawa do emerytury na druku EKP (wniosek o ustalenie kapitału początkowego) lub na podstawie wniosku EMP o ustalenie emerytury, wypełniając odpowiednią część.
Wniosek rozpatruje i wydaje decyzję w sprawie jednostka ZUS właściwa według miejsca zamieszkania osoby składającej wniosek.
Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:
- kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (formularz ZUS ERP-6),
- świadectwa pracy lub zaświadczenia od pracodawców, które potwierdzają okresy zatrudnienia, albo inne dowody o okresach składkowych i nieskładkowych przed 1999 r.,
- zaświadczenia, w tym o zatrudnieniu i wynagrodzeniu przed 1999 r., które wystawia pracodawca lub jego następca prawny (mogą być na formularzu ZUS Rp-7)
albo
legitymację ubezpieczeniową z wpisami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu.
Do wniosku należy dołączyć oryginalne dokumenty lub ich odpisy, poświadczone przez notariusza albo pełnomocnika, który jest adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub doradcą podatkowym. ZUS, na podstawie otrzymanej dokumentacji, wyda decyzję dotyczącą kapitału początkowego. Po wyliczeniu kapitału, ZUS ma obowiązek zwrócić oryginały dokumentów, oprócz zaświadczeń o wysokości wynagrodzenia, dochodu i uposażenia oraz zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, które są wystawiane na formularzu ZUS Rp-7.
Kapitał początkowy – ustalanie wysokości
Wysokość kapitału początkowego ustala się na podstawie:
- części uzależnionej od uwzględnionych okresów składkowych,
- części uzależnionej od uwzględnionych okresów nieskładkowych,
- części socjalnej.
Okresy składkowe występujące przed 1999 r. liczone są po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy).
Okresy nieskładkowe występujące przed 1999 r. liczone są po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy).
Część socjalną kapitału początkowego ustala się przy uwzględnieniu:
- 24% kwoty bazowej. Przy czym kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z II kwartału 1998 r., tj. 1220,89 zł, czyli wynosi ona 293,01 zł.
- współczynnika p – jest on ustalany proporcjonalnie do wieku i stażu ubezpieczeniowego (okresów składkowych i nieskładkowych) osiągniętego do 31 grudnia 1998 r.
Waloryzacja kapitału początkowego
Ustalona na 1 stycznia 1999 r. kwota kapitału początkowego podlega corocznej waloryzacji. Odbywa się ona na takich samych zasadach jak waloryzacja składek na ubezpieczenie emerytalne. Polega ona na pomnożeniu składek ubezpieczenia emerytalnego znajdujących się na koncie ubezpieczonego przez wskaźnik waloryzacji. Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na 31 stycznia roku, za który jest ona przeprowadzana oraz powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Waloryzacja przeprowadzana jest co roku, od 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000:
- od czerwca 2000 r. wskaźnikiem waloryzacji kapitału początkowego było 115,60%,
- kolejne waloryzacje kapitału początkowego przeprowadzane są według wskaźników waloryzacji tak jak dla składek na ubezpieczenie emerytalne ogłaszanych w Monitorze Polskim w obwieszczeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej.
Najczęściej zadawane pytania
Co to jest kapitał początkowy?
Czy kapitał początkowy to świadczenie z ZUS?
