Zatrudnienie emeryta lub rencisty w kwestii opłacania składek ZUS jest zależne od formy tego zatrudnienia. Jakie są różnice między umową o pracę a umową cywilnoprawną oraz która opcja jest bardziej korzystna dla pracodawcy? Na te pytania odpowiedzi znajdziesz w treści artykułu.
Prawo do emerytury lub renty
Za emeryta lub rencistę, uważa się osobę posiadającą ustalone prawo do emerytury lub renty. W praktyce oznacza to, że osoba która spełnia odpowiednie warunki powinna otrzymać decyzję od odpowiedniej instytucji o przyznaniu jest takiego prawa. Decyzja ta zazwyczaj podejmowana jest w drodze decyzji administracyjnej przez ZUS lub KRUS, w zależności od tego w której z tych instytucji dana osoba była ubezpieczona. Co istotne, emerytura lub renta może być również wypłacana z zagranicznego systemu ubezpieczeń.
Ubezpieczony nabywa prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego. Natomiast renta przyznawana jest osobom niezdolnym do świadczenia pracy.
Stosunek pracy z emerytem lub rencistą
Stosunek pracy z emerytem lub rencistą jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem ZUS, co wynika z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z tym pracodawca, który podpisał umowę z taką osobą, jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, a także na ubezpieczenie zdrowotne. Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych uzależnione są od wieku pracownika. Nie opłaca się ich w przypadku:
- kobiet, które ukończyły 55 lat,
- mężczyzn, którzy ukończyli 60 lat.
Obowiązkowy charakter składek ZUS jest niezależny od wymiaru czasu pracy oraz od wysokości osiągniętego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku umowy o pracę emeryta lub rencistę trzeba zgłosić do ZUS-u na druku ZUS ZUA z kodem ubezpieczenia 01 10 XX, w terminie 7 dni od momentu zatrudnienia (czyli powstania obowiązku ubezpieczeniowego). Informację o posiadanym przez pracownika ustalonym prawie do emerytury lub renty wskazuje się w piątym znaku kodu tytułu ubezpieczenia poprzez wpisanie w nim cyfry 1 (osoba, która ma ustalone prawo do emerytury) lub 2 (osoba, która ma ustalone prawo do renty)
Osoby, które ukończyły wiek emerytalny i uzyskały prawo do pobierania emerytury, ale zrezygnowały z tego świadczenia z powodu dalszego podejmowania aktywności zawodowej mogą liczyć na ulgę w opłacaniu podatku od wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę. W takiej sytuacji pracodawca na złożony przez takiego pracownika wniosek nie będzie pobierał zaliczek na PIT od wynagrodzenia, do momentu, aż przychody zatrudnionego nie przekroczą limitu 85 528 zł.
Przykład 1.
Pani Joanna jest emerytką zatrudnioną w biurze rachunkowym w ramach umowy o pracę. Z jakim kodem i do jakich ubezpieczeń jest zgłoszona?
Pani Joanna jest zgłoszona jest z kodem 01 10 1 X i odprowadzać składki na ubezpieczenia ZUS zarówno społeczne jak i zdrowotną. W związku z tym że pobiera ona emeryturę nie może skorzystać z ulgi PIT zero dla emerytów.
Zatrudnienie emeryta lub rencisty - umowa zlecenia
Zatrudnienie emeryta lub rencisty na umowę zlecenia co do kwestii składek ZUS jest bardziej elastyczne niż na umowę o pracę. Jeżeli umowa zlecenia jest jedyną formą zatrudnienia dla takiej osoby, wówczas podlega ona obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe ma charakter dobrowolny.
Nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli pracownik, któremu zostało powierzone zlecenie, jest dodatkowo zatrudniony na umowę o pracę u innego płatnika składek, pod warunkiem że osiąga u niego co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. W takiej sytuacji obowiązkowe jest opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zasada ta nie dotyczy emeryta lub rencisty, który zawiera umowę zlecenia z własnym pracodawcą. Wtedy wynagrodzenie osiągnięte w ramach umowy zlecenia jest traktowane jako przychód uzyskany ze stosunku pracy, co powoduje naliczenie składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne od tego przychodu.
Jeśli zleceniobiorca ma podpisane również umowy zlecenia z innymi firmami, to oskładkowane powinny być wszystkie z nich, dopóki ich łączna wartość nie będzie równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.
Przykład 2.
Pani Ela jest emerytką zatrudnioną w dwóch salonach fryzjerskich w ramach umowy zlecenie. W sumie z tytułu obu umów, Pani Ela osiąga wynagrodzenie w wysokości 2 200,00 zł brutto. Jakie składki są odprowadzane z obu umów?
Z tytułu obu umów, zleceniodawcy Pani Eli zobowiązani są odprowadzać składki na ubezpieczenia ZUS zarówno społeczne jak i zdrowotną.
Emeryta lub rencistę należy zgłosić do ZUS-u w terminie maksymalnie 7 dni od momentu powstania obowiązku ubezpieczeniowego. Zgłoszenia należy dokonać z kodem 04 11, na druku ZUS ZUA, jeśli osoba podlega ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnym, lub na druku ZUS ZZA, jeśli osoba podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Umowa o dzieło z emerytem lub rencistą
Umowa o dzieło jest wyłączona z obowiązku ubezpieczeń ZUS. W przypadku tej formy zatrudnienia pracodawca obowiązkowo odprowadza za pracownika podatek dochodowy, również w przypadku emeryta lub rencisty.
Inaczej jest, jeżeli umowa o dzieło została zawarta ze swoim pracodawcą, wówczas przychód z tej umowy stanowi podstawę do naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne.
Zatrudnienie emeryta lub rencisty a zawiadomienie ZUS-u
Emeryt lub rencista, który podjął pracę i w związku z tym osiąga dodatkowe przychody, powinien niezwłocznie powiadomić o tym fakcie Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wykonywanie pracy zarobkowej może spowodować zmniejszenie lub zwiększenie otrzymywanego świadczenia.
W przypadku gdy emeryt lub rencista osiąga przychód z prowadzonej działalności gospodarczej, która jest obowiązkowo objęta ubezpieczeniami społecznymi, zawieszeniu lub zmniejszeniu podlega:
- emerytura przysługująca osobie, która nie ukończyła powszechnego wieku emerytalnego, ustalanego indywidualnie dla każdego zainteresowanego, w zależności od jego daty urodzenia,
- renta z tytułu niezdolności do pracy,
- renta rodzinna, do której uprawniona jest jedna osoba,
- część renty rodzinnej, do której uprawniona jest osoba osiągająca przychód,
- renta inwalidy wojskowego, którego niezdolność do pracy nie pozostaje w związku ze służbą wojskową, pobierającego świadczenie na podstawie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, a także renta rodzinna po tym inwalidzie,
- renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, zaistniałym przed 1 stycznia 2003 r. wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy bądź chorobą zawodową.
Jak wynika z powyższego, zatrudnienie emeryta lub rencisty i opłacanie składek ZUS jest zależne od formy zatrudnienia. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy taka osoba zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę, czy na podstawie umowy zlecenia, gdyż z obu z nich będzie odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne, dopóki jego przychody z innych tytułów nie będą równe co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.
