Na mocy ustawy Ordynacja podatkowa organy podatkowe realizują procedury kontrolne w celu sprawdzenia, czy podatnik prawidłowo wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów prawa oraz ochrony praw majątkowych Skarbu Państwa. Są to: kontrola podatkowa, czynności sprawdzające i postępowanie podatkowe. Obok nich kolejną procedurę stanowią kontrole krzyżowe. Dowiedz się czym są kontrole krzyżowe i na czym dokładnie polegają!
Kontrole krzyżowe - istota
Kontrole krzyżowe przeprowadzane są przez organy podatkowe w związku z prowadzoną kontrolą podatkową lub postępowaniem podatkowym. Zezwala na nią art. 274c § 1 Ordynacji podatkowej.
Art. 274c. § 1. Ordynacja podatkowa Organ podatkowy, w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. Z czynności tych sporządza się protokół. |
Celem jest weryfikacja rzetelności zdarzeń gospodarczych poprzez sprawdzenie czy są one odzwierciedlone w dokumentach kontrahenta. Innymi słowy, urząd skarbowy sprawdza, czy nie doszło do nadużyć, np. w postaci takiej, że jedna strona wykazała zakup, podczas gdy druga nie wykazała sprzedaży.
Uwaga! Nierzetelność (niezgodność ze stanem rzeczywistym) dokumentów księgowych stanowi przestępstwo skarbowe karane przez sąd grzywną w postaci do 240 stawek dziennych lub pozbawieniem wolności do 2 lat. Stawka dzienna ustalana jest przez sąd i w 2015 roku wynosi od 58 zł do 700 000 zł. Z tego wynika, że karą za nierzetelne prowadzenie księgowości może być grzywna w wysokości nawet 168 000 000 zł. |
Dla organu podatkowego nie stanowi problemu miejsce zamieszkania, siedziba bądź miejsce prowadzenia działalności kontrahenta. Jeżeli znajdują się poza obszarem działania organu, który przeprowadza kontrolę, wówczas może on zwrócić się o pomoc do organu właściwego dla kontrahenta.
Kontrole krzyżowe - sposób przeprowadzenia
Organ, decydując się na kontrolę krzyżową, wysyła do kontrahenta wezwanie. Opisuje w nim szczegóły dotyczące kontroli - określa zakres jej przeprowadzenia, a także wykaz dokumentów niezbędnych do przedłożenia. Dokumenty, które należy udostępnić, ustalane są w zależności od tego, co jest potrzebne do wyjaśnienia sprawy. W oparciu o zakres przeprowadzanej kontroli mogą to być całe rejestry VAT, faktury, dowody zapłaty albo pojedyncze dokumenty. Dodatkowo w wezwaniu umieszczana jest informacja, w jaki sposób dokumenty mają zostać dostarczone.
Co ważne, sprawdzeniu mogą podlegać jedynie wymagane dokumenty, organ podatkowy nie ma prawa do podejmowania innych czynności sprawdzających. Kontrahenci mają jednak możliwość składania wyjaśnień dotyczących dokumentacji, ale nie mogą stanowić one odrębnego materiału dowodowego (jako zeznania).
Kontrole krzyżowe kontrolą rozliczeń kontrahenta?
Kontrole krzyżowe nie mają na celu całościowej weryfikacji zdarzeń gospodarczych, a jedynie wyjaśnienie konkretnej sprawy. Oznacza to, że w czasie jej trwania organ podatkowy nie może sprawdzać rozliczeń kontrahenta pod względem rzetelności i niewadliwości (ogranicza się jedynie do wcześniej ustalonej dokumentacji). Niemniej jednak, rozpoczęcie takiej kontroli może prowadzić do wszczęcia u kontrahenta kontroli lub postępowania podatkowego w przyszłości.
