Istota sporu w tytułowym zagadnieniu sprowadza się do ustalenia, czy w przypadku podatnika, który pozostaje w stanie upadłości, właściwe i zasadne jest stosowanie stawek podatku od nieruchomości takich jak przewidziane dla podmiotów prowadzących aktywną działalność gospodarczą. Ogłoszenie upadłości a podatek od nieruchomości - jaka stawka podatku? Celem udzielenia odpowiedzi i rozwiązania wątpliwości odniesiemy się do orzecznictwa sądowego w tym zakresie.
Ogłoszenie upadłości a podatek od nieruchomości - stawka podatku od nieruchomości w przypadku przedsiębiorców
Na wstępie wskażmy, że podatek od nieruchomości jest podatkiem majątkowym, który w swojej konstrukcji nie nawiązuje do efektów ekonomicznych uzyskiwanych przez podatnika poprzez wykorzystywanie nieruchomości.
W przypadku gruntów oraz budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej obowiązują wyższe stawki podatku od nieruchomości. Jednocześnie jak stanowi art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą.
Taka definicja oznacza, że również grunty, budynki i budowle niewykorzystywane przez przedsiębiorcę w danym momencie należy uznać za związane z działalnością gospodarczą. Czasowe wyłączenie nieruchomości z działalności gospodarczej nie powoduje obniżenia stawki podatku od nieruchomości.
Brak możliwości wykorzystywania nieruchomości przez przedsiębiorcę nie daje podstaw do wyłączenia przedmiotu opodatkowania ze stawki przewidzianej dla gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Warto też wyraźnie podkreślić, że art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy posługuje się terminem „przedsiębiorca", a nie „prowadzenie działalności gospodarczej”. W konsekwencji przepis w takim brzmieniu nie nawiązuje do działalności gospodarczej oraz do czerpania korzyści z posiadanej nieruchomości, lecz do faktu posiadania gruntów, budynków i budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
Ogłoszenie upadłości a podatek od nieruchomości - upadłość nie uzasadnia niższej stawki podatku od nieruchomości
Podstawowym celem upadłości jest likwidacja majątku upadłego i zaspokojenie wierzycieli. Kontynuowanie działalności gospodarczej przez syndyka wymaga zgody rady wierzycieli lub sędziego komisarza, przy czym zgoda taka nie musi zostać wyrażona.
Należy jednak wskazać, że przedsiębiorca będący w stanie upadłości likwidacyjnej jest nadal przedsiębiorcą w rozumieniu przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy, a posiadane przez niego (i faktycznie zarządzane przez syndyka) grunty, budynki i budowle uważane są za „związane z działalnością gospodarczą”, co skutkuje możliwością ich opodatkowania stawkami przewidzianymi dla tego typu nieruchomości.
W konsekwencji pomimo wszczęcia postępowania upadłościowego i braku aktywnego prowadzenia działalności gospodarczej brak jest podstaw do zmiany stawki podatku od nieruchomości.
Skutkiem ogłoszenia upadłości jest utrata zarządu nad majątkiem, jednakże upadły nie traci ani zdolności prawnej, ani zdolności do czynności prawnych. Nie zmienia się jego status prawny – w dalszym ciągu pozostaje podatnikiem i przedsiębiorcą.
Ogłoszenie upadłości a podatek od nieruchomości - ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku nie oznacza także konieczności natychmiastowego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej w ramach przedsiębiorstwa dłużnika. Co więcej, fakt ogłoszenia upadłości nie powoduje również utraty przez upadłego posiadania nieruchomości, co do których przysługuje mu prawo własności, z tym że zarząd nad ww. przedmiotami opodatkowania przysługuje wtedy syndykowi.
Przedsiębiorca będący w stanie upadłości jest więc dalej przedsiębiorcą w rozumieniu przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy, a posiadane przez niego (i faktycznie zarządzane przez syndyka) grunty, budynki i budowle uważane są za „związane z działalnością gospodarczą”, co skutkuje możliwością ich opodatkowania stawkami przewidzianymi dla tego typu nieruchomości.
Podmiot będący w upadłości nie jest tożsamy z podmiotem zlikwidowanym. Oznacza to, że w dalszym ciągu pozostaje przedsiębiorcą. Ogłoszenie upadłości a podatek od nieruchomości - ogłoszenie nie jest równoznaczne z zakończeniem działalności przez przedsiębiorcę, nie powoduje wykreślenia przedsiębiorcy z KRS. Dopiero ustanie bytu prawnego przedsiębiorcy poprzez rozwiązanie czy też likwidację i wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego spowoduje, że przestanie być on przedsiębiorcą – utraci status przedsiębiorcy. Wtedy też dopiero można mówić o trwałym zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej.
Ponownie należy podkreślić, że podstawowym kryterium związku nieruchomości z działalnością gospodarczą jest samo posiadanie danej nieruchomości przez prowadzący działalność gospodarczą podmiot. Związek nieruchomości z prowadzeniem działalności gospodarczej oznacza także związek pośredni, który służy prowadzonej działalności i nie może być utożsamiany jedynie z działalnością faktyczną. Nie jest istotna okoliczność faktycznego wykorzystywania, jego sposób czy intensywność, a nawet rodzaj tytułu prawnego przysługującego przedsiębiorcy.
Również i sądy administracyjne wielokrotnie podkreślały, że o tym, czy dana nieruchomość jest związana z działalnością gospodarczą, nie przesądza fakt, czy działalność gospodarcza jest w danym obiekcie i w danym czasie rzeczywiście prowadzona. Przejściowe niewykorzystywanie przez podmiot gospodarczy nieruchomości do realizowania działalności gospodarczej nie daje podstaw do tego, by do wymiaru podatku od nieruchomości nie miały zastosowania stawki przewidziane dla nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą.
Tak przykładowo tłumaczy to NSA w wyrokach z 7 lutego 2014 roku, sygn. akt II FSK 458/12, oraz z 26 kwietnia 2018 roku, sygn. akt II FSK 2742/17.
Skutkiem powyższej argumentacji jest zatem i to, że ogłoszenie upadłości nie może mieć wpływu na zastosowanie niższej stawki podatku od nieruchomości. Brak działalności gospodarczej z powodu upadłości nie uzasadnia stosowania wobec nieruchomości stawek podatkowych innych niż tych od budynków i gruntów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. To, że na nieruchomościach tych nie jest prowadzona działalność, nie kwalifikuje ich do kategorii pozostałych budynków i gruntów.
Przykład 1.
Spółka z o.o. z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną ogłosiła upadłość likwidacyjną. Zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej, a syndyk przejął zarząd nad posiadanymi nieruchomościami. W związku z brakiem aktywności gospodarczej spółka złożyła korektę informacji w sprawie podatku od nieruchomości, wnioskując o zastosowanie stawki podatku dla nieruchomości „pozostałych”. Czy spółka w upadłości ma prawo do niższej stawki podatku od nieruchomości?
Wniosek spółki nie jest w tym zakresie zasadny. Sama okoliczność ogłoszenia upadłości nie zmienia statusu podatnika. Nadal taki podmiot jest traktowany jako przedsiębiorca, w związku z czym obowiązują wyższe stawki podatku od nieruchomości.
Reasumując powyższe, należy podkreślić, że upadłość przedsiębiorcy pozostaje bez wpływu na wysokość stawki podatku od nieruchomości. W konsekwencji przedsiębiorca w stanie upadłości nie może liczyć na jego obniżenie.
