Oddłużenie w upadłości konsumenckiej to umorzenie zobowiązań upadłego. Oznacza to, że konsument nie będzie w dalszym ciągu zobowiązany do spłaty zobowiązań, które zostały umorzone. Sprawdź, na czym polega umorzenie zobowiązań upadłego i w jakich przypadkach może nastąpić!
Umorzenie zobowiązań upadłego konsumenta bez ustalania planu spłaty wierzycieli
Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.
Zgodnie z orzecznictwem: „[…] sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Poprzez pojęcie sytuacji osobistej upadłego w ujęciu tego przepisu, należy rozumieć nie tylko jego możliwości zarobkowe oraz koszty utrzymania siebie i rodziny, ale także i potencjalną zdolność zarobkową obecnie i w dającej się określić przyszłości, wynikającą z uwarunkowań faktycznych, w których upadły się znajduje. Ponadto wziąć tutaj należy pod uwagę posiadany przez upadłego majątek. Hipoteza tego przepisu jest szersza od pojęcia możliwości zarobkowych […]” – postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach – XIX Wydział Gospodarczy Odwoławczy z 12 kwietnia 2017 roku (XIX Gz 199/17).
Jeżeli w takim przypadku w postępowaniu zgromadzono fundusze masy upadłości, sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, w którym wymienia wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, oraz dokonuje podziału funduszy masy upadłości między wierzycieli uczestniczących w planie spłaty i umarza zobowiązania upadłego niewykonane w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Plan spłaty wierzycieli obejmujący podział funduszy masy upadłości wykonuje syndyk.
Umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli powoduje, że sąd obciąża Skarb Państwa tymczasowo pokrytymi kosztami postępowania.
Przykład 1.
Wymogiem, aby umorzenie zobowiązań upadłego odbyło się bez ustalania planu spłaty zobowiązań jest to, aby niezdolność do wykonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty miała charakter trwały. Co jednak, jeśli takiej trwałości w danym przypadku nie można stwierdzić? Jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli warunkowo. Warunkiem jest, aby w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły ani żaden z wierzycieli nie złożył wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, na którego skutek sąd, uznając, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach tego planu, uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia takiego planu i ustali go.
Na podstawie złożonego w terminie wniosku upadłego lub wierzyciela sąd może uchylić postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustalić taki plan również po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd, na wniosek upadłego, może wyrazić zgodę na dokonanie takiej czynności prawnej albo zatwierdzić jej dokonanie.
W powyższym okresie 5-letnim upadły jest obowiązany składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy, w którym wykazuje osiągnięte przychody oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, jak również swoje możliwości zarobkowe, wydatki potrzebne na swoje utrzymanie i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym potrzeby mieszkaniowe. Do sprawozdania upadły dołącza kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego.
Sąd uchyla postanowienie o warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, gdy w powyższym okresie 5-letnim upadły:
- nie złożył w terminie wymaganego sprawozdania;
- w sprawozdaniu podał nieprawdziwe informacje, w szczególności zataił osiągnięte przychody lub nabyte składniki majątkowe;
- dokonał czynności prawnej pogarszającej sytuację majątkową upadłego bez uzyskania zgody sądu albo czynność ta nie została przez sąd zatwierdzona;
- ukrywał majątek lub czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli;
– chyba że uchybienie obowiązkom jest nieznaczne lub zaniechanie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub humanitarnymi.
Jeżeli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty, zobowiązania upadłego ulegają umorzeniu z upływem 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.
Na wniosek upadłego lub wierzyciela sąd wydaje postanowienie stwierdzające umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. W postanowieniu sąd wskazuje datę umorzenia zobowiązań upadłego.
Zmiana planu spłaty wierzycieli przez jego uchylenie i umorzenie zobowiązań
Jeżeli upadły nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, sąd na jego wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli, może zmienić plan spłaty wierzycieli.
Sąd może przedłużyć termin spłaty wierzytelności na dalszy okres nieprzekraczający 18 miesięcy.
W razie istotnej poprawy sytuacji majątkowej upadłego w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli, wynikającej z innych przyczyn niż zwiększenie się wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej, każdy z wierzycieli oraz upadły może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli.
O zmianie planu spłaty wierzycieli sąd orzeka po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli.
Wykonanie planu spłaty wierzycieli i umorzenie zobowiązań upadłego
Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli.
Nie podlegają umorzeniu zobowiązania:
- o charakterze alimentacyjnym;
- zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci;
- zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie;
- zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem;
- zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Po wydaniu postanowienia o stwierdzeniu wykonania planu wierzycieli i umorzeniu zobowiązań niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałej przed dniem ustalenia planu spłaty wierzycieli z wyjątkiem wierzytelności wynikających z zobowiązań, które nie podlegają umorzeniu.
