Niniejsze opracowanie ma na celu wskazanie, czy Jan Kowalski, który nie ma swojej spółki, nie prowadzi działalności gospodarczej, może zatrudnić pracownika – choćby opiekunkę do dziecka czy osobę, która będzie regularnie sprzątała w jego domu. Rozważania rozpoczną się od podania kodeksowej definicji pracodawcy, następnie wyjaśnimy, czym jest firma. Nie zabraknie też wzmianki o działalności nierejestrowanej, a także o osobach fizycznych, które nie prowadzą działalności, a chcą zatrudnić pracownika. Osoba bez firmy jako pracodawca - czy jest to możliwe i zgodne z prawem? W artykule zostaną zawarte przykłady, które zobrazują zagadnienie.
Zakład pracy – definicja Kodeksu pracy
Zgodnie z art. 3 Kodeksu pracy pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie miała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Pracodawcą może być zatem:
- osoba prawna;
- jednostka organizacyjna, choćby nie miała osobowości prawnej;
- osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą;
- osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej.
Pracodawcami są zatem przede wszystkim spółki prawa handlowego, jak również takie podmioty jak państwowe, samorządowe zakłady pracy (powiaty, starostwa, urzędy administracji publicznej, samorządowej). Pracodawcą może być też osoba prowadząca działalność gospodarczą, czyli mikroprzedsiębiorca, ale również osoba, która prowadzi nierejestrowaną działalność, a także taka, która w ogóle nie prowadzi działalności gospodarczej.
Przykład 1.
Pani Wanda prowadzi działalność gospodarczą, którą jest biuro tłumaczeń. Jej przedsiębiorstwo mieści się w niewielkiej miejscowości, w której nie ma innych tego typu usług. Wiele osób wyjechało z niej za granicę, a gdy wracają, często muszą tłumaczyć różne dokumenty, załatwiając sprawy urzędowe. Po kilku miesiącach prowadzenia działalności samodzielnie kobieta zaczęła mieć trudności z realizowaniem zleceń, dlatego też podjęła decyzję o zatrudnieniu pracownika na pół etatu do pomocy w tłumaczeniach i przyjmowaniu zleceń.
Firma
Artykuł 434 Kodeksu cywilnego zawiera definicję firmy osoby fizycznej. Jest nią jej imię i nazwisko. Nie wyłącza to możliwości włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych dowolnie obranych określeń.
Przykład 2.
Przykładowe firmy osób fizycznych to:
Jan Nowak
Janina Nowak Usługi krawieckie
Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe Sklepik Maria Kowal
P.P.H.U. Jehbud Waldemar Nowak
Z powyższego wynika, że rejestracja własnej działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pozostawia dużą swobodę osobom, które chcą ją rozpocząć, w zakresie firmy.
Osoba bez firmy jako pracodawca - czy to możliwe?
Zgodnie z uwagami zawartymi powyżej, odpowiadając na pytanie zawarte w tytule artykułu, osoba fizyczna nie musi prowadzić działalności gospodarczej, by zatrudniać pracowników czy zleceniobiorców.
Aby zatrudnić pracownika, należy zawrzeć z nim w formie pisemnej umowę o pracę, odpowiednio na okres próbny, czas oznaczony lub czas nieokreślony.
W umowie o pracę trzeba bezwzględnie podać następujące elementy:
- data zawarcia umowy;
- rodzaj umowy (na okres próbny, czas określony, nieokreślony);
- strony umowy – podanie imienia, nazwiska, adresu, PESEL zarówno pracodawcy, jak i pracownika;
- rodzaj pracy, czyli powierzone stanowisko, np. opiekunka do dziecka, ogrodnik, asystent;
- czas pracy – czy będzie to pełny wymiar, czy niepełny, ile godzin dziennie i tygodniowo pracownik obowiązany będzie wykonywać swoje obowiązki;
- wynagrodzenie;
- miejsce pracy, które można podać jako konkretny adres, miasto, powiat, województwo, zależnie od rodzaju pracy, obowiązków – inne będzie miejsce pracy kierowcy, a inne ogrodnika czy osoby sprzątającej.
Obowiązki pracodawcy
Osoba bez firmy jako pracodawca, która zatrudnia pracowników, musi spełnić takie same zasady przy przyjmowaniu do pracy nowej osoby.
Należą do nich:
- wysłanie pracownika na badania lekarskie,
- zapewnienie pracownikowi szkolenia BHP,
- prowadzenie akt osobowych pracownika,
- zgłoszenie pracownika do ZUS-u,
- zgłoszenie pracownika do PPK,
- prowadzenie rozliczeń podatkowych pracownika.
Oczywiście pracodawca, który w swojej pracy zatrudnia księgową, kadrową, załatwianie formalności związanych z zawieraniem umowy o pracę, zgłaszaniem pracownika do ZUS-u, prowadzeniem akt rozwiązuje za pośrednictwem tych podmiotów. Osoba, która ich nie zatrudnia, a zwłaszcza osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, musi samodzielnie zadbać o wykonywanie tych obowiązków.
Ponadto zarówno pracownik, jak i pracodawca muszą przestrzegać przepisów prawa pracy w pracy, która może znajdować się w domu osoby zatrudniającej. Szczególnie pracodawca powinien w tym celu zapoznać się z przepisami kp, tak aby zatrudnienie odbywało się w warunkach zgodności z prawem.
W szczególności musi on zapewnić pracownikom równe warunki pracy, umożliwić im korzystanie z wypoczynku – dobowego, tygodniowego oraz urlopu wypoczynkowego, a także bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Pracownik również musi stosować zasady wprowadzone przez pracodawcę.
W opracowaniach można trafić na wiele postulatów co do tego, aby zatrudnianie pracowników przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej stały się mniej sformalizowane, wymagające.
Niestety obecnie brakuje planów, które zakładałyby odformalizowanie tych zasad, zatem pracodawca musi dokonywać zgłoszeń do ZUS-u, opłacać za pracownika składki na ubezpieczenia społeczne, rentowe, uiszczać zaliczki na podatek dochodowy. Musi dbać o terminowość składania deklaracji, wpłacania zaliczek, składek. Wymaga to zaangażowania i zorganizowania.
Osoba bez firmy jako pracodawca - przykłady
Jako przykłady sytuacji, w której osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej zatrudnia pracowników, można wskazać następujące zawody:
- ogrodnicy,
- sprzątacze/sprzątaczki,
- opiekunowie dziecka,
- opiekunowie osób starszych,
- kierowcy,
- kucharze/kucharki,
- gospodynie domowe,
- asystenci/asystentki.
Osoba bez firmy jako pracodawca - czy jest to możliwe? - podsumowanie
Konkludując, należy wskazać, że osoba bez firmy może być pracodawcą i zatrudniać pracowników w swoim domu, ogrodzie itp. do wykonywania potrzebnych jej zadań. Wiąże się to jednak z licznymi obowiązkami dotyczącymi pracodawców, dlatego taka osoba powinna zapoznać się z przepisami prawa pracy, aby zgodnie z nimi wykonywać swoje prawa i obowiązki oraz respektować prawa pracownika. Osoba bez firmy jako pracodawca to coraz powszechniej występujące zjawisko i jak najbardziej zgodne z prawem.
