Podatek wyrównawczy regulowany jest ustawą o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. Akt ten wszedł w życie 1 stycznia 2025 roku. Jest to nowy typ zobowiązania podatkowego, dlatego też warto przeanalizować, kogo będzie dotyczyć i jaki jest zakres przedmiotowy podatku wyrównawczego.
Podatek wyrównawczy a jego zakres przedmiotowy
W pierwszej kolejności zastanowimy się, jakiej materii podatkowej dotyczy podatek wyrównawczy. Należy wyjaśnić, że stanowi on implementację dyrektywy Rady UE 2022/2523 z 15 grudnia 2022 roku w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii.
Założeniem tejże dyrektywy jest to, aby duże międzynarodowe przedsiębiorstwa płaciły jednolity minimalny podatek dochodowy niezależnie od regulacji o podatku dochodowym obowiązujących w jurysdykcji, w której prowadzą działalność gospodarczą. W tym miejscu od razu wskażmy, że nie należy tego zobowiązania utożsamiać z minimalnym podatkiem CIT określonym w art. 24ca ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zakres tych zobowiązań nie wyklucza się wzajemnie i w praktyce mogą wystąpić sytuacje, w których podmiot będzie zobligowany do zapłaty obu tych podatków.
W założeniu stawka minimalnego podatku powinna wynosić 15% dochodu. W związku z tym w przypadku podatku wyrównawczego należy określić efektywną stawkę opodatkowania i następnie obliczyć ewentualny podatek wyrównawczy.
- obliczenie efektywnej stawki podatkowej;
- obliczenie indywidualnej stawki podatkowej (różnicy 15% i efektywnej stawki podatkowej);
- obliczenie nadwyżki zysku (jurysdykcyjny kwalifikowany dochód netto – substrat majątkowo-osobowy);
- obliczenie podatku wyrównawczego (iloczyn wartości z pkt 4 i 5)
Podatek wyrównawczy a zakres podmiotowy
Jak wynika z treści art. 4 ustawy o podatku wyrównawczym, przepisy tego aktu stosuje się do jednostek składowych grupy międzynarodowej lub grupy krajowej, jeżeli za co najmniej 2 z 4 lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy osiągnęły minimalny przychód grupowy. Natomiast przez minimalny przychód grupowy rozumie się roczny przychód grupy międzynarodowej lub grupy krajowej wykazany w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy, wynoszący co najmniej 750 000 000 euro.
Minimalny przychód grupowy ustala się:
- z uwzględnieniem przychodów jednostek wyłączonych;
- z uwzględnieniem korekt dokonanych w celu uniknięcia istotnej różnicy rachunkowej – w przypadku, gdy skonsolidowane sprawozdanie grupy zostało sporządzone na podstawie zatwierdzonego standardu rachunkowości innego niż akceptowalny standard rachunkowości;
- na podstawie rocznego skonsolidowanego przychodu wynikającego z hipotetycznego sprawozdania finansowego.
W przypadku, gdy grupa międzynarodowa lub grupa krajowa istnieją krócej niż 4 lata podatkowe, warunek uznaje się za spełniony, jeżeli osiągną minimalny przychód grupowy w co najmniej 2 latach podatkowych dotychczasowego okresu funkcjonowania takiej grupy.
Warto również wskazać na wyłączenia, czyli na katalog podmiotów, do których podatek wyrównawczy nie będzie miał zastosowania. Zgodnie z art. 5 ust. 2 analizowanej ustawy jednostki wyłączone to m.in.:
- jednostki rządowe;
- organizacje międzynarodowe;
- organizacje nienastawione na zysk;
- fundusze emerytalne;
- fundusze inwestycyjne będące jednostkami dominującymi najwyższego szczebla;
- jednostki inwestujące w nieruchomości, jeżeli są jednostkami dominującymi najwyższego szczebla.
W myśl art. 133 ww. ustawy jednostka składowa grupy zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana składać do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, według ustalonego wzoru GIR, informację o opodatkowaniu wyrównawczym za rok podatkowy, w terminie do końca 15. miesiąca następującego po zakończeniu tego roku podatkowego.
Natomiast, jak stanowi art. 134 ustawy o podatku wyrównawczym, podatnicy są obowiązani składać do właściwego naczelnika urzędu skarbowego zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości należnego podatku, w terminie do końca 18. miesiąca następującego po zakończeniu tego roku podatkowego i w tym terminie wpłacić na rachunek właściwego urzędu skarbowego podatek wynikający z tego zeznania.
W tym miejscu warto też wspomnieć o sankcjach karnych. Otóż w świetle nowo dodanego art. 56f par. 1 kks podatnik, który wbrew obowiązkowi nie składa właściwemu organowi podatkowemu informacji, o której mowa w art. 133 ust. 1 Ustawy z dnia 6 listopada 2024 roku o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, nie składa jej za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub składa ją niezgodnie ze wzorem dokumentu elektronicznego, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
Opinie w sprawie podatku wyrównawczego
Wraz z wejściem w życie podatku wyrównawczego do Ordynacji podatkowej wprowadzono nową instytucję w postaci opinii w sprawie opodatkowania podatku wyrównawczego (art. 14t–14z Ordynacji podatkowej).
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje interpretację przepisów prawa dotyczących opodatkowania wyrównawczego, w szczególności przepisów ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym (opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego). Zainteresowanym, o którym mowa, jest zlokalizowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podatnik globalnego podatku wyrównawczego, krajowego podatku wyrównawczego lub podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków, o których mowa w ustawie o opodatkowaniu wyrównawczym.
Wniosek o opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego może dotyczyć:
- czynności planowanych lub
- czynności rozpoczętych i niezakończonych, lub
- czynności bezpośrednio powiązanych ze spełnieniem przez zainteresowanego obowiązków wynikających z ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym, w stosunku do których nie upłynął termin zapłaty podatku, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym.
Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego zawiera opis czynności przedstawionych we wniosku oraz ocenę stanowiska zainteresowanego wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Można odstąpić od uzasadnienia prawnego, jeżeli stanowisko zainteresowanego jest prawidłowe w pełnym zakresie. W razie negatywnej oceny stanowiska zainteresowanego opinią w sprawie opodatkowania wyrównawczego zawiera również wskazanie prawidłowego stanowiska wraz z uzasadnieniem prawnym.
Należy zaznaczyć, że globalny podatek wyrównawczy dotyczy największych i wielonarodowych przedsiębiorstw. Podatek ten jest regulowany osobną ustawą o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, która stanowi implementację unijnej dyrektywy w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii.
