Pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę Kodeks pracy daje możliwość kształcenia się poprzez podnoszenie kwalifikacji przez pracownika. Uprawnienia związane z rozwojem zawodowym reguluje on w dziale IV, rozdziale III.
Podnoszenie kwalifikacji przez pracownika
Podnoszenie kwalifikacji pracownika to zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy oraz umiejętności z inicjatywy pracodawcy lub pracownika za zgodą pracodawcy.
Inicjatywa pracodawcy może być poleceniem służbowym lub propozycją dla pracownika. Jeżeli pracownik wychodzi z inicjatywą podniesienia kwalifikacji, powinien uzyskać zgodę zanim rozpocznie naukę, jednak może to nastąpić również w trakcie kształcenia. Pracodawca nie ma obowiązku wyrażenia zgody na dokształcanie pracowników. Otrzymanie zgody pracodawcy skutkuje uzyskaniem przez pracownika prawa do świadczeń związanych z podnoszeniem kwalifikacji, czyli:
-
urlopu szkoleniowego, udzielanego w dni, które są dla pracownika dniami pracy, w wymiarze:
-
6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,
-
6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,
-
6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
-
21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego;
-
-
zwolnienia z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.
Za czas powyższych absencji pracownik zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 103 (3) Kodeksu pracy pracodawca może również przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenie związane z tymi czynnościami, a w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki oraz zakwaterowanie.
Zgoda wyrażona przez pracodawcę powinna dotyczyć okresu kształcenia, po którego zakończeniu można uznać, że podnoszenie kwalifikacji przez pracownika dobiegło końca. W związku z tym zgoda pracodawcy powinna obejmować pełen okres zdobywania wiedzy, a nie jedynie część etapu kształcenia. Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę szkoleniową, która musi być zawarta na piśmie. Umowy nie zawiera się, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po tym jak podnoszenie kwalifikacji przez pracownika dobiegnie końca - art. 103 (4) § 3.
Uprawnienia pracownika zdobywającego lub uzupełniającego wiedzę na innych zasadach
Pracownik, który zdobywa lub uzupełnia wiedzę, umiejętności na innych zasadach, może ubiegać się u pracodawcy o:
-
zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia,
-
urlop bezpłatny.
Wymiar tych absencji ustala się w porozumieniu zawartym pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. W przeciwieństwie do świadczeń przysługujących osobie podnoszącej kwalifikacje zawodowe zgodnie z art.103 (1) za nieobecności pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. W przeciwieństwie do urlopu bezpłatnego udzielonego na ogólnych zasadach okres urlopu bezpłatnego, udzielonego dla celów zdobywania i uzupełniania wiedzy, wliczany jest do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy w zakresie uprawnień pracowniczych wynikających z Kodeksu pracy.
Świadczenia związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych a ich rozliczenie
Wydatki przeznaczone na kształcenie pracownika zgodnie z art. 103 (1) Kodeksu pracy mogą być kosztem uzyskania przychodu dla pracodawcy, jeżeli zdobyta i uzupełniona wiedza ma związek z zakresem obowiązków wykonywanych przez pracownika oraz charakterem prowadzonej działalności gospodarczej - wydatki muszą mieć na celu osiągnięcie przychodów lub zabezpieczenie źródła przychodów (art. 22 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Dla pracownika świadczenia otrzymane od pracodawcy na pokrycie kosztów kształcenia stanowią przychód ze stosunku pracy, jednak przychód ten jest zwolniony z opodatkowania (art. 21 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
