Zapewnienie prawidłowego doręczenia pozwanemu pierwszego pisma procesowego, jest uregulowane w przepisach i ma to mu umożliwić prawidłową obronę jego praw. Jak wygląda procedura doręczenia pism przez komornika?
Dotychczasowa fikcja doręczenia
Jeszcze niedawno w przypadku sporów sądowych nie było problemu z prowadzeniem sprawy, jeśli druga strona postępowania nie podejmowała korespondencji kierowanej do niej przez sąd. Polegało to na tym, że wysłana przez sąd listem poleconym korespondencja, w tym np. pozew, w razie niemożności doręczenia jej adresatowi, była pozostawiana w placówce pocztowej operatora pocztowego lub w urzędzie właściwej gminy. Natomiast w miejscu zamieszkania zostawiane było awizo, ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz w jakim terminie należy je odebrać. Po upływie siedmiu dni od dnia umieszczenia zawiadomienia, czynność zawiadomienia adresata była powtarzana.
Podwójne awizowanie pisma we wskazany powyżej sposób wywoływało skutek równoznaczny z jego doręczeniem. Niepodjęcie pisma skutkowało – poza uznaniem go za doręczone – również odesłaniem do sądu, który pozostawiał je w aktach sprawy.
Niestety, w praktyce instytucja ta była nadużywana przez strony, które wskazywały nieprawidłowe adresy innych stron, po to, aby pozbawić je możliwości obrony swoich praw w postępowaniu. W konsekwencji często prowadziło to do sytuacji, kiedy strona o prowadzonym postępowaniu dowiadywała się na etapie postępowania egzekucyjnego.
Dlatego też ustawodawca zdecydował się na zmiany, jeśli chodzi o doręczenie stronie przeciwnej pisma inicjującego postępowanie przed sądem.
Niepodjęcie korespondencji przez adresata
Aktualnie sąd po dokonaniu weryfikacji pozwu lub wniosku pod kątem spełnienia wymogów formalnych, przesyła jego odpis do strony przeciwnej. Jeśli w chwili doręczenia adresat jest nieobecny, przesyłka jest pozostawiana w placówce pocztowej operatora pocztowego albo w urzędzie właściwej gminy, a w miejscu zamieszkania zostawiane jest awizo, ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz w jakim terminie należy je odebrać. Po upływie siedmiu dni od dnia umieszczenia zawiadomienia, próba poinformowania adresata o pozostawieniu przesyłki z sądu jest powtarzana.
Jeżeli adresat nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego regulujących doręczenie i jeżeli nie mają zastosowania przepisy kpc przewidujące skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda. Robi to, przesyłając mu odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując go do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.
Dlatego też aktualnie wskazywanie błędnych adresów do doręczeń korespondencji nie leży w interesie strony inicjującej postępowanie przed sądem. Daje to jednak stronie przeciwnej możliwość wymigania się od odbioru korespondencji.
Przykład 1.
Anna Nowak pozwała Jana Kowalskiego o zapłatę kwoty 30000 zł. Kobieta podała prawidłowy adres zamieszkania Jana Kowalskiego i sąd przesłał na ten adres pozew. Jednak mężczyzna nie podjął korespondencji, gdyż Anna Nowak wysłała mu wcześniej wezwanie przedsądowe. Wiedział więc, czego dotyczą dokumenty z sądu. Niepodjęta korespondencja została zwrócona do sądu, a ten zobowiązał Annę Nowak – jako powódkę – do doręczenia pozwu za pośrednictwem komornika. Kobieta ma 2 miesiące na doręczenie korespondencji Janowi Kowalskiemu, w przeciwnym wypadku dojdzie do zawieszenia postępowania.
Termin do doręczenia korespondencji przez komornika, wyłączenia w tym zakresie oraz skutki
Doręczenie niepodjętej korespondencji z sądu nie zawsze musi odbywać się za pośrednictwem komornika.
Ustawa nakłada na powoda obowiązek, aby w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia mu zobowiązania złożył do akt potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Sąd poucza o tym powoda, zwracając pismo i zobowiązując go do doręczenia go pozwanemu. Jednak ustawodawca przewidział również inną możliwość, jaką jest zwrot pisma i wskazanie aktualnego adresu pozwanego albo zwrot pisma i dowód na to, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie.
Ważne, aby pamiętać, że sąd umarza postępowanie zawieszone z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 6 kpc, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech miesięcy od daty wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania.
Należy nadmienić, że przepisy kpc nie precyzują, jaki dowód potwierdza fakt zamieszkiwania przez pozwanego pod adresem wskazanym w pozwie.
Każdorazowo ta sytuacja będzie mieć charakter uznaniowy. Wydaje się, że fakt zamieszkiwania można wykazać poprzez przedłożenie dokumentu potwierdzającego podjęcie innej korespondencji niż kierowana w sprawie, której dotyczy zobowiązanie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Często zdarza się, że pomiędzy stronami może toczyć się kilka postępowań i dowód doręczenia na adres wskazany w pozwie w innej sprawie można wykorzystać przy zwrocie pisma.
Należy nadmienić, że w wypadku wykazania dowodem, że strona zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, sąd może podjąć dwie decyzje. Pierwszą z nich jest uznanie pisma za doręczone i dalsze procedowanie w sprawie. Drugą jest ponowne przesłanie go na adres wskazany w pozwie, a po bezskutecznym upływie terminu jego podjęcia, uznanie go za doręczone i dalsze procedowanie w sprawie.
Procedura doręczenia pism przez komornika
Wracając do doręczenia za pośrednictwem komornika, należy wskazać, że w wypadku kiedy powód zdecyduje się na to, powinien złożyć wniosek do komornika sądowego, właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego.
Do wniosku trzeba załączyć dowód uiszczenia zryczałtowanej opłaty za doręczenie korespondencji przez komornika w wysokości 60 zł. Opłata jest pobierana za doręczenie na jeden konkretny adres wskazany we wniosku, bez względu na liczbę zamieszkałych osób.
Kolejna opłata w kwocie 60 zł będzie konieczna, jeśli w toku podjętych czynności przez komornika okaże się, że adresat korespondencji, która ma zostać doręczona, zamieszkuje pod innym adresem, a osoba wnioskująca o doręczenie korespondencji przez komornika złoży wniosek o doręczenie korespondencji na ten adres.
Złożenie kompletnego wniosku powoduje przystąpienie przez komornika do czynności doręczenia, co następuje w terminie 14 dni od dnia otrzymania zlecenia.
W wypadku podjęcia przez komornika próby doręczenia korespondencji adresatowi, którego nie zastano, komornik ustala, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem. Komornik może żądać niezbędnych informacji w tym zakresie od osób nieuczestniczących w postępowaniu, pod rygorem ukarania ich grzywną. Może on np. uzyskać informacje o tym, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem od sąsiadów, domowników.
Ponadto gdy komornik pod wskazanym adresem zastał dorosłego domownika adresata, dodatkowo poucza go o możliwości odbioru pisma. Jeśli mimo poinformowania adresata o możliwości odbioru korespondencji, nie zostanie ona podjęta w wyznaczonym do tego terminie, pismo uważa się za doręczone w ostatnim dniu tego terminu. W takiej sytuacji komornik zwraca pismo osobie wnioskującej o dokonanie doręczenia, informując o dokonanych ustaleniach oraz o dacie doręczenia.
Przykład 2.
Komornik otrzymał zlecenie doręczenia korespondencji sądowej Janinie Nowak, zamieszkałej w Warszawie, przy ul. Jasnej 1/11. Niezwłocznie udał się na miejsce zamieszkania kobiety i ustalił w rozmowie z sąsiadami, że nadal zamieszkuje ona pod tym adresem. W trakcie dokonywania czynności w dniu 1 września 2021 roku komornik nie zastał Janiny Nowak, a jedynie jej wnuczkę – Annę Nowak. Mężczyzna zostawił w skrzynce pocztowej zawiadomienie o możliwości odbioru pisma w kancelarii komornika w terminie 14 dni od dnia pozostawienia zawiadomienia, a dodatkowo pouczył o tym wnuczkę kobiety. Janina Nowak nie stawiła się w kancelarii komornika celem podjęcia korespondencji, mimo poinformowania jej o tym i przekazania informacji o tym dorosłemu domownikowi. Dlatego też korespondencja została uznana za doręczoną przez komornika w dniu 15 września 2021 roku, o czym poinformowano wnioskodawcę i zwrócono mu korespondencję.
Komornik informuje wnioskodawcę o poczynionych ustaleniach oraz przesyła mu kopię protokołu. W przypadku, kiedy dłużnik nie zamieszkuje pod wskazanym adresem, komornik zwraca wnioskodawcy korespondencję, która ma być doręczona z informacją o tym, że adresat już tam nie zamieszkuje. Wnioskodawca może wtedy zlecić komornikowi podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata. Wniosek zlecający komornikowi poszukiwanie aktualnego adresu zamieszkania adresata podlega zryczałtowanej opłacie komorniczej w wysokości 40 zł.
Same czynności poszukiwawcze sprowadzają się do zażądania przez komornika informacji od organów podatkowych, organów rentowych, banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
Dodatkowo komornikowi przysługuje zryczałtowany koszt dojazdu w wysokości 20 zł w sytuacji, gdy adresat korespondencji, która ma zostać doręczona, mieszka w tej samej miejscowości, co siedziba komornika, ale w odległości co najmniej 10 km od kancelarii komornika. Może też dojść do sytuacji, że komornik obciąży osobę, która wnioskuje o dokonanie doręczenia wydatkami związanymi z kosztami przejazdu poza miejscowość, która jest siedzibą kancelarii komorniczej czy kosztami pozyskania innych niezbędnych informacji do wykonania zlecenia doręczenia komorniczego.
Zwrot kosztów doręczenia komorniczego
Poniesione koszty związane z ustaleniem adresu strony postępowania, której należało doręczyć korespondencję w sprawie poprzez doręczenie komornicze, mogą zostać wliczone do kosztów procesu i zasądzone w przypadku wygrania sprawy sądowej.
Kiedy nie doręcza się niepodjętej korespondencji przez komornika?
Stosowanie przepisów o doręczeniu korespondencji przez komornika zostało wyłączone w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
Należy wspomnieć, że przepisy o doręczeniu komorniczym nie będą znajdować zastosowania, o ile w sprawie doręczono wcześniej pozwanemu jakąś korespondencję w jeden ze sposobów przewidzianych w przepisach kpc regulujących doręczenia. Najczęściej będzie miało to miejsce w sytuacji, gdy sąd wyda postanowienie o przekazaniu sprawy ze względu na brak swojej właściwości i zostanie ono podjęte przez stronę pozwaną w procesie. W takim wypadku sąd nie ma podstaw do wzywania strony powodowej do doręczenia korespondencji zawierającej pozew za pośrednictwem komornika sądowego.
