Prokura dla przedsiębiorcy jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, które może być udzielone jedynie przez przedsiębiorcę. Dotychczas, tj. przed dniem wejścia w życie pakietu ustaw stanowiących tzw. Konstytucję dla biznesu, 30 kwietnia 2018 roku, prokury mógł udzielić jedynie przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Stanowiło to znaczne ograniczenie dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą podlegających wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, ustawodawca nie przewidział bowiem możliwości oraz osób fizycznych prowadzących działalność w formie spółki cywilnej. Instytucja prokury charakteryzuje się znacznie szerszym zakresem działania niż zwykłe pełnomocnictwo, dlatego też umożliwienie jej ustanowienia przez jednoosobowego przedsiębiorcę ułatwi mu prowadzenia działalności gospodarczej.
Co to jest Konstytucja dla biznesu?
Konstytucja dla biznesu to pakiet ustaw:
-
przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej;
-
ustawa o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców;
-
ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy;
-
ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
które zakładają wiele korzyści zarówno dla osób fizycznych rozpoczynających działalność gospodarczą, jak i przedsiębiorców, którzy taką działalność już prowadzą.
Co to jest prokura? Prokura dla przedsiębiorcy przed wejściem w życie Konstytucji dla biznesu
Zgodnie z art. 1091 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. 2017.459 t.j. z 2017.03.02), dalej: kc, prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Prokura dla przedsiębiorcy jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, które mogło być udzielone przed 30 kwietnia 2018 roku wyłącznie przez przedsiębiorcę, który wpisany jest do Rejestru Przedsiębiorców prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy przy sądzie rejestrowym.
Różnica między prokurą a zwykłym pełnomocnictwem sprowadza się do zakresu kompetencji. Prokurent ma znacznie szerszy zakres uprawnień – obejmują one wszystkie czynności związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Oczywiście tak jak w większości przypadków istnieją pewne wyłączenia. Zgodnie z art. 1093 kc do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na której podstawie następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności. Tym samym prokurent nie może samodzielnie między innymi zbyć (dokonać sprzedaży) przedsiębiorstwa.
Prokura dla przedsiębiorcy powinna być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności. Co to oznacza? W przypadku gdy została udzielona w innej formie, prokura jest nieważna. Nie może również być przenoszona. Zakaz ten wynika z art. 1096 kc. Niemniej, prokurent może ustanowić pełnomocnika do dokonywania poszczególnych czynności, ale nie może udzielić tzw. dalszej prokury.
Oczywiście udzielenie prokury należało zgłosić do sądu rejestrowego właściwego według siedziby przedsiębiorcy, wypełniając formularze KRS-Z3 oraz KRS-ZL oraz pisemne oświadczenie prokurenta o zgodzie na pełnienie funkcji wraz z uchwałą o powołaniu prokurenta. Zmiany w KRS są odpłatne – 250,00 zł (zmiana danych) + 100,00 zł (ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).
Prokura dla przedsiębiorcy może być w każdym czasie odwołana. Przed 30 kwietnia 2018 roku prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenia upadłości, likwidacji, ustanowienia kuratora w myśl art. 42 § 1 kc. Wygaśnięcia prokury nie powoduje śmierć przedsiębiorcy czy utrata przez niego zdolności do czynności prawnych (art. 1097 § 4 kc).
Wyróżnia się kilka rodzajów prokury:
- łączna – prokurenci muszą współdziałać razem w prowadzeniu przedsiębiorstwa;
- samoistna – prokurent (każdy z prokurentów) może samodzielnie reprezentować przedsiębiorcę;
- mieszana – współdziałanie prokurenta z członkiem zarządu lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania spółki;
- oddziałowa – prokurent ograniczony jest w prowadzeniu spraw przedsiębiorstwa jedynie do jego oddziału np. w danej miejscowości (określone terytorium).
Rodzaj zastosowanej prokury zależy od wyboru przez ustanawiającego prokurę oraz zakresu i rozmiaru prowadzonej działalności
Właśnie to ostatnie zdanie na gruncie zmian w instytucji prokury jest zastanawiające. Skoro prokurę mogą udzielać przedsiębiorcy podlegający wpisowi do KRS, to dlaczego ustawodawca przy prokurze wspomniał o śmierci przedsiębiorcy (oczywiście osoby fizycznej, bo spółka wpisana do rejestru sama w sobie umrzeć nie może)?
Prokura dla przedsiębiorcy po 30 kwietnia 2018 roku
Właśnie treść art. 1097 § 4 kc w wersji obowiązującej przed 30 kwietnia 2018 roku budziła wiele kontrowersji. Jak wskazuje Ministerstwo Rozwoju i Finansów w uzasadnieniu do projektu ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej: skoro zatem przewiduje się, że przedsiębiorca udzielający prokury może ponieść śmierć, a z drugiej strony w praktyce odmawia się uprawnienia dla przedsiębiorcy – osoby fizycznej do udzielenia prokury, to stanowi to niespójność, która wymaga wyeliminowania.
Ustawą z dnia 6 marca 2018 roku przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej (Dz. U. 2018.650 t.j. z 2018.03.30) do Kodeksu cywilnego została wprowadzona nowa definicja - prokura dla przedsiębiorcy.
Zgodnie z art. 1091 § 1 kc w treści obowiązującej od 30 kwietnia 2018 roku prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Dodanie stwierdzenia, w porównaniu z brzmieniem art. 1091 § 1 kc sprzed nowelizacji, podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej otworzyło osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą możliwość ustanowienia prokurenta.
Od 30 kwietnia 2018 roku przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą ma możliwość ustanowienia prokurenta, który będzie podlegał obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Zmiany proponowane przez Ministerstwo Rozwoju i Finansów odnośnie do prokurenta zawarte zostały również w projekcie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 2 ww. projektu przedsiębiorca może powołać zarządcę sukcesyjnego w ten sposób, że zastrzeże, iż z chwilą śmierci przedsiębiorcy wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Celem wprowadzenia takiej zmiany miałoby być nieprzerwane funkcjonowanie przedsiębiorstwa osoby fizycznej po jej śmierci. Jednakże powyższa ustawa jest obecnie na etapie czytań sejmowych, więc zanim przejdzie proces legislacyjny, trochę czasu jeszcze upłynie.
Wracając jednak do zmian w prokurze obowiązujących od 30 kwietnia 2018 roku, zarówno ustanowienie prokurenta, jak i wygaśnięcie prokury wiąże się z obowiązkiem zgłoszenia do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Zasady związane z ustanowieniem prokurenta i obowiązkami przedsiębiorcy w tym zakresie zostały określone w rozdziale 6 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz. U. 2018.647 t.j. z 2018.03.30).
Zgodnie z art. 38 ust. 1 ww. ustawy przedsiębiorca wpisany do CEIDG może opublikować za pośrednictwem systemu teleinformatycznego CEIDG informację o swoim pełnomocniku lub prokurencie. Tym samym ustawodawca wprowadził możliwość ustanowienia prokury zdalnie, tzn. drogą elektroniczną.
Ustanowienie prokurenta i jego wpis do CEIDG sprawi, że nie będzie konieczności posługiwania się pełnomocnictwem w wersji papierowej. Ma to szczególne znaczenie przy załatwianiu spraw przed organami administracji publicznej. Organ będzie mógł samodzielnie (z urzędu) potwierdzić umocowanie prokurenta do działania za przedsiębiorcę.
Korzyści dla przedsiębiorcy z ustanowienia prokurenta
Dlaczego warto ustanowić prokurenta:
1) Prokurent ma bardzo szeroki zakres uprawnień. Jego umocowanie odnosi się zarówno do czynności sądowych (reprezentacja przedsiębiorcy w sądzie), jak i pozasądowych (np. zawieranie umów), dlatego też zmiany dopuszczające ustanowienia prokurenta dla przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą znacznie ułatwi prowadzenie spraw przedsiębiorstwa.
2) Prokura dla przedsiębiorcy oraz jej zakres są określone w ustawie, co jest dodatkowym atutem, z uwagi na pewność prawa i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego.
3) Prokura dla przedsiębiorcy może być w każdym czasie ustanowiona i odwołana.
4) Przedsiębiorca może spokojnie udać się na urlop, ponieważ podczas jego nieobecności przedsiębiorstwem może zarządzać prokurent.
