Aktualnie obowiązujące przepisy prawa regulują już zasady powierzania wykonywania pracownikom zadań służbowych w formie zdalnej. Jednym z rozwiązań w tym zakresie jest możliwość świadczenia przez zatrudnionego pracy zdalnej okazjonalnie. W tym przypadku obowiązuje jednak limit czasowy - jak zatem potraktować wnioskowanie o pracę zdalną po wyczerpaniu tego limitu? Czy możliwe jest przekroczenie limitu okazjonalnej pracy zdalnej?
Okazjonalne wykonywanie pracy zdalnej - podstawa prawna oraz zasady
Kwestie wykonywania pracy zdalnej, w tym w trybie okazjonalnym, unormowano w przepisach Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, z późn. zm.), zwanej dalej “kp”.
Do pracy zdalnej wykonywanej w trybie okazjonalnym nie stosuje się przepisów kp określających zasady powierzania pracownikom pracy zdalnej na ogólnych zasadach - dotyczy to art. 67(19)-67(24) oraz art. 67(31) § 3 kp. Oznacza to, że do pracy okazjonalnej nie stosuje się regulacji dotyczących:
uzgodnienia zasad wykonywania takiej pracy zdalnej w porozumieniu zawartym ze związkami zawodowymi lub regulaminie,
przekazania pracownikowi dodatkowej informacji o warunkach zatrudnienia pracownika, jeżeli uzgodnienia dotyczące pracy zdalnej podjęto przy zawieraniu umowy o pracę lub w trakcie zatrudnienia,
dopuszczalności złożenia wiążącego wniosku w sprawie wycofania się przez każdą ze stron z wykonywania pracy zdalnej,
obowiązku pracodawcy zapewnienia pracownikowi materiałów i narzędzi pracy niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, pokrycia kosztów związanych z wykonywaniem pracy zdalnej, a także zapewnienia pracownikowi wykonującemu pracę zdalną pomocy technicznej i niezbędnych szkoleń w zakresie obsługi narzędzi pracy,
wyłączenia obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych, niezależnie od rodzaju przeważającej działalności pracodawcy.
Okazjonalna praca zdalna - szczegółowe założenia
Z wnioskiem o wykonywanie pracy zdalnej może wystąpić wyłącznie pracownik - wymiar takiej pracy ograniczono do 24 dni w roku kalendarzowym. Pracownik może się zwrócić do pracodawcy z powyższym wnioskiem szczególnie w przypadku konieczności opieki nad członkiem rodziny lub wyjazdu poza stałe miejsce zamieszkania w celu załatwienia osobistych spraw (jeżeli podczas wyjazdu pracownik będzie miał możliwość wykonywania obowiązków służbowych na odległość).
Pracodawca jednak powinien pamiętać o zakazie dyskryminacji w zatrudnieniu. Oznacza to np., że jeśli jednemu pracownikowi zezwolono na okazjonalną pracę zdalną, drugiemu natomiast odmówiono, mimo iż ich sytuacja pracownicza jest porównywalna, to takie traktowanie może zostać uznane jako praktyka o dyskryminującym charakterze.
Limit 24 dni wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej w roku kalendarzowym
Pewne kontrowersje budzi interpretacja limitu 24 dni świadczenia pracy zdalnej o charakterze okazjonalnym w roku kalendarzowym. Wynika to zapewne z dość oszczędnego zapisu zawartego w art. 67(33) § 1 kp. Przypomnijmy - jest tam mowa, że praca zdalna (okazjonalna) nie może przekraczać 24 dni w ciągu roku kalendarzowego. Brak dodatkowych uwag prawnych sprawia, że przepis ten należy traktować literalnie. Ma to szczególne znaczenie przy zmianie pracodawcy w trakcie roku kalendarzowego. Według interpretacji MRiPS zawartej w odpowiedzi na interpelację poselską z dnia 3 lutego 2023 roku (nr 38835) limit 24 dni okazjonalnej pracy zdalnej dotyczy zarówno zatrudnienia u poprzedniego, jak i kolejnego pracodawcy.
Przykład 1Byłem zatrudniony przez 3 miesiące w firmie, w której złożyłem wniosek o wykonywanie pracy zdalnej. Korzystałem z tej formy zatrudnienia przez 10 dni. Następnie byłem zmuszony rozwiązać umowę o pracę ze względów osobistych. Jeśli podejmę pracę w nowym zakładzie, to czy będę mógł świadczyć pracę zdalną okazjonalnie? Jeśli tak, to przez jaki okres?
Pracownik będzie mógł wykonywać w nowej firmie pracę w formie zdalnej okazjonalnie, pod warunkiem jednak, że kolejny pracodawca wyrazi na to zgodę. Limit 24 dni takiego zatrudnienia dotyczy danego roku kalendarzowego, jeżeli zatem zmiana pracodawcy nastąpiła w tym samym roku, to - w okolicznościach przywołanych w pytaniu - pracownik może świadczyć pracę zdalną okazjonalnie nie dłużej niż przez 14 dni.
Jeszcze inną kwestią jest możliwość wykonywania pracy zdalnej okazjonalnie w przypadku gdy pracownik jest już objęty, na ogólnych zasadach, pracą zdalną częściowo (naprzemiennie).
Przykład 2Pracuję na stanowisku księgowo-kadrowym. Część zadań jest realizowana w zakładzie pracy, inne natomiast w domu, na podstawie uzgodnienia w sprawie naprzemiennej pracy zdalnej. W związku z sytuacją rodzinną chciałam złożyć pracodawcy wniosek o pracę zdalną okazjonalną (do 24 dni w roku). Czy w tej sytuacji jest to możliwe?
Przepisy kp nie zawierają ograniczeń w zakresie wnioskowania w sprawie okazjonalnej pracy zdalnej. Jeżeli pracownik świadczy pracę zdalną częściowo (naprzemiennie), ma prawo skorzystania z możliwości określonych w art. 67(33) § 1 kp.
Przekroczenie limitu okazjonalnej pracy zdalnej - podsumowanie
