W sytuacji, gdy polscy obywatele uzyskują określone środki poza granicami kraju i następnie przewożą je do Polski, może pojawić się po ich stronie wątpliwość, czy tego rodzaju działanie generuje obowiązek podatkowy. W naszym artykule zastanowimy się, jakie są ewentualne skutki podatkowe oraz jakich formalności należy dopełnić jeśli chodzi o przewożenie gotówki przez granicę.
Przewożenie gotówki przez granicę a podatek dochodowy
Załóżmy, że polski obywatel, który od wielu lat mieszkał na stałe poza granicami kraju (a więc w tym czasie był zagranicznym rezydentem podatkowym), postanowił powrócić do Polski. W związku z przeprowadzką do Polski przywiózł do kraju znaczną sumę pieniędzy uzyskaną z pracy zarobkowej/sprzedaży majątku za granicą.
Pierwszym pytaniem, na jakie musimy sobie odpowiedzieć, jest: czy w takim przypadku występuje przychód w rozumieniu ustawy PIT i czy polski fiskus taki transfer środków pieniężnych może opodatkować?
W celu udzielenia odpowiedzi zauważmy, że zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy PIT przychodami co do zasady są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W konsekwencji przychód to określone przysporzenie majątkowe rozumiane jako wzrost aktywów czy też ich zmniejszenie. Tylko gdy realnie dochodzi do zwiększenia majątku osoby fizycznej, możemy mówić o powstaniu przychodu, a co za tym idzie – o powstaniu obowiązku podatkowego.
W sytuacji, gdy osoba uzyskała dany przychód poza granicami kraju, mając jednocześnie status nierezydenta, takie przysporzenie nie podlegało opodatkowaniu w Polsce. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 2a ustawy PIT osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). Tak powstały przychód podlega opodatkowaniu w kraju źródła, które jednocześnie było krajem rezydencji.
Natomiast na skutek samego transferu środków do Polski – w postaci np. przewiezienia ich przez granicę – nie dochodzi do powstania żadnego nowego przysporzenia majątkowego. Nie zmienia się bowiem właściciel tych środków, jak również nie powstaje w tym wypadku żaden nowy przychód.
Przychodu podatkowego dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej nie generuje także ewentualne przewalutowanie środków pieniężnych na złotówki. Operacja przewalutowania środków pieniężnych w walucie obcej na środki pieniężne w złotych jest neutralna podatkowo. W momencie, kiedy wymienia się jedną walutę na drugą, nie dochodzi do przyrostu w majątku, ale jedynie do zmiany waluty, w której był on wyrażony.
Transfer do Polski zagranicznych środków pieniężnych a przychód z tzw. źródeł nieujawnionych
W momencie, kiedy środki pieniężne przewiezione do Polski zostaną następnie wydatkowane w kraju, pojawia się pytanie, czy istnieje ryzyko zastosowania przez organy podatkowe 75% stawki podatku dochodowego dla tzw. przychodów ze źródeł nieujawnionych.
Ta sankcyjna stawka podatku ma zastosowanie do nadwyżki wydatku nad przychodami (dochodami) opodatkowanymi lub przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi uzyskanymi przed poniesieniem tego wydatku. Zatem do wyliczenia bierzemy przychody uzyskane przez podatnika i porównujemy je z poniesionymi wydatkami. Jeżeli wysokość wydatków jest większa niż przychody, to owa nadwyżka podlega opodatkowaniu 75-procentowym podatkiem.
Ciężar dowodu w zakresie wykazania przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych stanowiących pokrycie wydatku spoczywa na podatniku.
Natomiast zgodnie z art. 25g ust. 7 ustawy PIT w przypadku ustalenia w toku postępowania podatkowego albo w toku kontroli celno-skarbowej źródła pochodzenia nieujawnionych uprzednio przychodów (dochodów) i ich wysokości, przychody (dochody) te podlegają opodatkowaniu podatkiem na zasadach określonych w przepisach ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub w przepisach odrębnych ustaw.
To oznacza, że 75-procentowa stawka podatku może znaleźć zastosowanie tylko do takich przychodów, w stosunku do których podatnik nie jest w stanie w ogóle określić, skąd pochodzą. Przy czym do wyliczenia ewentualnej nadwyżki bierzemy pod uwagę zarówno przychody opodatkowane, jak i przychody nieopodatkowane.
Tymczasem, jak podaje art. 25b ust. 4 pkt 2 ustawy PIT, za przychody (dochody) nieopodatkowane uznaje się wartości pozostające w dyspozycji podatnika przed poniesieniem wydatku, których pochodzenie zostało ustalone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania, oraz które nie podlegały opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub przepisów odrębnych ustaw.
W konsekwencji wydatki poniesione w Polsce mogą być finansowane przychodami, które nie podlegały opodatkowaniu w RP (z uwagi np. na inne miejsce źródła przychodu czy też inną rezydencję podatkową) i nie oznacza to, że wobec podatnika możliwe jest zastosowanie sankcyjnej 75-procentowej stawki podatku.
Przykład 1.
Pan Tomasz przez 15 lat mieszkał i pracował w Niemczech. W tym czasie z pracy zarobkowej w Niemczech zgromadził znaczne środki pieniężne. Postanowił na stałe powrócić do Polski, gdzie zakupił mieszkanie. Czy w tym przypadku po stronie pana Tomasza pojawiają się obowiązki w podatku dochodowym od osób fizycznych?
W czasie, kiedy był on niemieckim rezydentem, środki uzyskane z pracy zarobkowej uzyskanej na terenie Niemiec były opodatkowane wyłącznie w Niemczech. Sam transfer tych środków do Polski nie podlega opodatkowaniu. Takie nieopodatkowane w naszym kraju pieniądze mogą zostać wydatkowane na zakup nieruchomości w Polsce i nie generuje to sankcyjnej stawki 75% podatku PIT.
Obowiązki formalne związane z transferem środków pieniężnych do Polski
W zakresie obowiązków informacyjnych związanych z przewiezieniem gotówki przez granicę należy wskazać, że w myśl art. 18 ustawy – Prawo dewizowe rezydenci i nierezydenci przekraczający granicę państwową są obowiązani zgłaszać, w formie pisemnej, organom celnym lub organom Straży Granicznej, przywóz do kraju oraz wywóz za granicę złota dewizowego lub platyny dewizowej, bez względu na ilość, a także krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, jeżeli ich wartość przekracza łącznie równowartość 10 000 euro. Nie stanowi wykonania obowiązku zgłoszenia podanie w nim nieprawdziwych danych.
Potwierdzenie przywozu do kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych następuje przez odciśnięcie pieczęci używanej przez organ celny lub organ Straży Granicznej na obydwu egzemplarzach pisemnego zgłoszenia przywozu do kraju oraz zamieszczeniu na nich podpisu funkcjonariusza celnego albo Straży Granicznej. Zgłoszenie po jego potwierdzeniu zatrzymuje organ celny lub organ Straży Granicznej dokonujący kontroli.
Co więcej, w myśl art. 106f Kodeksu karnego skarbowego, kto wbrew obowiązkowi nie zgłasza organom celnym lub organom Straży Granicznej przywozu do kraju albo wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych albo w zgłoszeniu tym podaje nieprawdę, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Podsumowując, należy zatem stwierdzić, że sama czynność przewiezienia do kraju gotówki nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym, nie możemy bowiem w takim wypadku mówić o przychodzie podlegającym opodatkowaniu. Należy jednak mieć na uwadze regulacje odnoszące się do konieczności zgłaszania określonej ilości gotówki przywożonej do Polski.
