Bony już dawno zadomowiły się w polskich realiach biznesowych czy marketingowych. Występują one najczęściej w różnego rodzaju firmach handlowo-usługowych (stacjonarnych czy elektronicznych), gdzie mają za zadanie przyciągnąć dodatkową grupę nabywców określonych towarów lub usług. Stosunkowo od niedawna i tylko dla celów opodatkowania podatkiem VAT ustawodawca zdecydował o utworzeniu definicji oraz sposobu opodatkowania VAT bonu jednego przeznaczenia oraz różnego przeznaczenia. Niemniej na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych nie zdecydowano o wprowadzeniu regulacji dotyczących opodatkowania PIT bonu. Trzeba więc zadać sobie pytanie, w jakich okolicznościach bon jednego przeznaczenia należy opodatkować podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Czym jest bon jednego przeznaczenia?
Dla wyjaśnienia tego pojęcia konieczne jest sięgnięcie do ustawy o VAT. Na mocy art. 2 pkt 43 Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, zwanej dalej ustawą o VAT, przez bon jednego przeznaczenia należy rozumieć bon, w którego przypadku miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota należnego podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu.
Powyższe oznacza, że bon jednego przeznaczenia to dokument wydany w formie papierowej lub elektronicznej uprawniający do wymienienia go na towar lub usługę przy czym:
- określony jest sprzedawca towarów lub usług,
- określone jest miejsce dostawy lub świadczenia usług,
- znana jest stawka towarów, usług, których bon dotyczy.
Należy przede wszystkim rozróżnić istotę bonu od różnorodnych instrumentów płatniczych. Instrumenty służą przecież wyłącznie do realizacji płatności za zakupione towary lub usługi. Natomiast bon stanowi swoiste uprawnienie do skorzystania z towarów lub usług w określonym miejscu. Nabywając bon, klient wraca z nim do miejsca, w którym może dokonać jego wymiany na towary lub usługi. Należy pamiętać, że w przypadku bonu jednego przeznaczenia znanych jest więcej okoliczności transakcji, która nastąpi w czasie wymiany bonu niż w przypadku bonu różnego przeznaczenia. Bon może wystąpić w formie dokumentu papierowego bądź elektronicznego. Bon nie może być zakwalifikowany jako instrument płatniczy, ponieważ na gruncie ustawy o VAT transfer bonu, jego sprzedaż, realizacja odnosi konkretne skutki podatkowe w VAT w odróżnieniu od instrumentów płatniczych, które realizują jedynie płatność.
Bon jednego przeznaczenia na gruncie PIT
Przedsiębiorca, który wprowadza do obiegu bon jednego przeznaczenia, pomijając kwestię VAT, będzie zobligowany do rozpoznania przychodu z działalności gospodarczej we właściwych momentach. W przypadku wydania bonu kontrahentowi (firmie) albo konsumentowi moment określenia przychodu do opodatkowania powstaje na zasadach ogólnych.
Nawiązując do art. 14 ust. 1c Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej ustawą o PIT, datą powstania przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym PIT jest dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później jednak niż dzień:
- wystawienia faktury, albo
- uregulowania należności.
Decydujące znaczenie, kiedy nastąpi opodatkowanie przychodu, ma to, które z tych 3 zdarzeń wystąpi najwcześniej. Należy przy tym zaznaczyć, że sprzedaż bonu jednego przeznaczenia na gruncie opodatkowania podatkiem PIT nie będzie ani wydaniem towaru, ani wykonaniem usługi, ponieważ bon nie stanowi jeszcze realizacji usługi albo dostawy towarów. Nabywca bonu może go przecież w ogóle nie zrealizować. Co więcej, bon jednego przeznaczenia nie określa konkretnego towaru lub usługi, niemniej musi być znana stawka VAT, według której opodatkowany będzie towar lub usługa zrealizowana po przekazaniu bonu. Sprzedaż bonu jednego przeznaczenia nie będzie też podatkowym zdarzeniem (skutkującym powstaniem obowiązku podatkowego w PIT), np. wystawieniem faktury czy uregulowaniem należności. Sprzedaż bonu jednego przeznaczenia na gruncie PIT traktowana jest jak otrzymanie przedpłaty, zaliczki na poczet zrealizowania dostawy towarów lub wykonania usług w przyszłych okresach rozliczeniowych.
Natomiast na mocy art. 14 ust 3 pkt 1 ustawy o PIT przychodem z działalności gospodarczej nie są pobrane wpłaty lub zarachowane należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), w tym również uregulowanych w naturze, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).
Otrzymanie zaliczki na poczet realizacji przyszłej dostawy towarów lub przyszłej usługi nie będzie stanowiło przychodu z działalności gospodarczej, którą należy opodatkować podatkiem dochodowym PIT. Kiedy więc przedsiębiorca powinien rozpoznać przychód wobec sprzedaży bonu jednego przeznaczenia?
Bon jednego przeznaczenia w PIT a przychód przedsiębiorcy ze sprzedaży bonu
Skoro zapłata za bon to zaliczka, to w dacie zapłaty za bon jednego przeznaczenia nie powstanie przychód do opodatkowania podatkiem dochodowym PIT.
Przychód do opodatkowania podatkiem dochodowym PIT powstanie:
- z dniem wykorzystania bonu jednego przeznaczenia, a zatem klient przychodzi do sprzedawcy, wręcza bon i otrzymuje w zamian towar lub usługę,
- w ostatnim dniu terminu ważności bonu jednego przeznaczenia (każdy bon ma swój termin ważności) – dotyczy to sytuacji, w której klient nie zrealizował bonu, czyli nie wymienił go na towar lub usługę u sprzedawcy, który był desygnowany do zrealizowania bonu.
Mówi o tym m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej z 22 kwietnia 2022 roku (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.103.2022.1.AW):
„[…] Mając powyższe na uwadze, należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że w opisanym we wniosku stanie faktycznym przychód podatkowy powstanie w momencie wykorzystania bonu (karty podarunkowej/vouchera) przez klienta na nabycie określonego towaru czy też usługi.
Natomiast w sytuacji, gdy klient nie zrealizuje bonu (karty podarunkowej/vouchera) posiadającego z góry określony termin ważności, momentem rozpoznania przychodu podatkowego przez Wnioskodawcę będzie dzień, w którym upłynął termin wyznaczony na jego realizację (dzień przekształcenia się przedpłaty w definitywne przysporzenie majątkowe). W tym dniu Wnioskodawca zobowiązany będzie do rozpoznania przychodu podatkowego. […]”.
Bon jednego przeznaczenia w PIT wobec sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej
Przychód podatkowy w PIT powstaje w dniu wykorzystania bonu jednego przeznaczenia. Jeżeli klient nie wykorzysta bonu w terminie, wówczas przychód podatkowy w PIT powstanie w ostatnim dniu terminu ważności bonu. W tym miejscu należałoby dodać jeszcze jeden dość istotny przepis o wyjątkowym znaczeniu.
- zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych,
- i jednocześnie podlegają zarejestrowaniu przy zastosowaniu kasy rejestrującej zgodnie z przepisami ustawy o VAT
– za datę powstania przychodu podatnik może uznać dzień pobrania wpłaty.
W przypadku wyboru takiego sposobu ustalania daty powstania przychodu podatnik jest obowiązany stosować go przez cały rok podatkowy. Podatnik informuje o tym wyborze w zeznaniu rocznym PIT-36 albo PIT-36L składanym za rok podatkowy, w którym stosował ten sposób.
Zatem, jeżeli sprzedaż bonu odbywa się za pomocą kasy rejestrującej, wówczas podatnik będzie miał obowiązek rozpoznać przychód podatkowy PIT w momencie otrzymania zaliczki ujętej właśnie na kasie rejestrującej (jeżeli stosuje metodę zawartą w art. 14 ust. 3a ustawy o PIT). Tak więc obowiązek podatkowy w podatku dochodowym PIT w odniesieniu do bonu jednego przeznaczenia może powstać w tzw. dacie emisji, czyli sprzedaży tego bonu (rejestracji na kasie fiskalnej). Potwierdza to także interpretacja indywidualna z dnia z 02.12.2022 roku wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn 0112-KDIL2-2.4011.776.2022.3.AG).
