W związku ze zbliżającym się okresem urlopowym, warto poświęcić trochę uwagi tematyce reklamacji imprez turystycznych, zwłaszcza że z roku na rok Polacy coraz chętniej uczestniczą w różnego rodzaju wycieczkach organizowanych przez biura podróży. Niezależnie od tego, czy wykupiliśmy wycieczkę w ofercie last minute po obniżonej cenie, czy w normalnym trybie, nam, jako klientom biur turystycznych, przysługują liczne zabezpieczenia otrzymania pełnowartościowej usługi turystycznej oraz możliwość złożenia reklamacji w przypadku niewywiązania się organizatora imprezy z umowy. Często zdarza się, że uczestnik imprezy turystycznej, zamiast wracać z niej zadowolony, jest rozczarowany, ponieważ organizator turystyki nie zapewnił mu warunków, do których świadczenia zobowiązał się w umowie.
Czym jest impreza turystyczna?
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych w art. 3 pkt 2 definiuje imprezę turystyczną jako:
| co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i objęte wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo jeżeli program przewiduje zmianę miejsca pobytu. |
W myśl zaś art. 3 pkt 1 usługi turystyczne to:
|
Podstawa prawna dochodzenia roszczeń w usługach turystycznych
Art. 11 ustawy o usługach turystycznych jako podstawę prawną dochodzenia roszczeń przez klienta wskazuje przepisy o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania z kodeksu cywilnego. Ustawa o usługach turystycznych wprowadza przepisy szczególne uzupełniającą te reguły. Problematykę złożenia reklamacji i procedury reklamacyjnej reguluje art. 16b ustawy o usługach turystycznych.
| Art. 16b. 1. Jeżeli w trakcie imprezy turystycznej klient stwierdza wadliwe wykonywanie umowy, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wykonawcę usługi oraz organizatora turystyki, w sposób odpowiedni dla rodzaju usługi. 2. Umowa powinna jednoznacznie określać obowiązek klienta w zakresie, o którym mowa w ust. 1. 3. Niezależnie od zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, klient może złożyć organizatorowi turystyki reklamację zawierającą wskazanie uchybienia w sposobie wykonania umowy oraz określenie swojego żądania, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia zakończenia imprezy. 4. W wypadku odmowy uwzględnienia reklamacji organizator turystyki jest obowiązany szczegółowo uzasadnić na piśmie przyczyny odmowy. 5. Jeżeli organizator turystyki nie ustosunkuje się na piśmie do reklamacji, złożonej zgodnie z ust. 3, w terminie 30 dni od dnia jej złożenia, a w razie reklamacji złożonej w trakcie trwania imprezy turystycznej w terminie 30 dni od dnia zakończenia imprezy turystycznej, uważa się, że uznał reklamację za uzasadnioną. |
Przepis ten normuje nie tylko reklamację w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale także problematykę zawiadomienia o uchybieniu. Nas jednak będzie interesować procedura reklamacyjna.
Reklamacja imprezy turystycznej - tryby dochodzenia roszczeń
Postępowanie reklamacyjne nie ma charakteru obligatoryjnego. Klient może zatem od razu wystąpić na drogę sądową. Jednak warto zadać sobie pytanie, czy nie lepiej uniknąć długotrwałego i kosztownego procesu sądowego w sytuacji, gdy realne jest, że organizator imprezy turystycznej przychyli się do złożonej reklamacji. Niezadowolony turysta może się poskarżyć na działalność biura także do samorządu gospodarczego, do którego ono należy, do urzędu marszałkowskiego województwa, w którym zostało zarejestrowane, czy do Ministerstwa Sportu i Turystyki. Złożenie skargi nie jest jednak równoznaczne ze złożeniem reklamacji.
Termin złożenia reklamacji usługi turystycznej
Niezadowolony turysta powinien złożyć reklamację w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia zakończenia wyjazdu. Organizator turystyki nie może w umowie skracać wskazanego 30-dniowego terminu - wszelkie tego typu postanowienia umowne będą uznane za klauzule abuzywne (niedozwolone postanowienia umowne). Organizator imprezy powinien ustosunkować się do naszej reklamacji w terminie 30 dni od jej złożenia, w przypadku gdy reklamacja została złożona po zakończeniu imprezy turystycznej, lub 30 dni od dnia zakończenia imprezy, jeżeli klient złożył reklamację w trakcie jej trwania. Jeżeli organizator turystyki nie ustosunkuje się do reklamacji na piśmie w terminie 30 dni od dnia zakończenia imprezy turystycznej, uważa się, że uznał reklamację za uzasadnioną.
Komu przysługuje prawo złożenia reklamacji?
Przytoczony wyżej art. 16b wskazuje na to, że osobą uprawnioną do złożenia reklamacji jest klient.
| klient - osoba która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych na swoją rzecz lub na rzecz innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu jej działalności gospodarczej, jak i osobę, na rzecz której umowa została zawarta, a także osobę, której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych uprzednio zawartą umową |
Podkreślić należy, że ustawa o usługach turystycznych nie ogranicza zakresu ochrony tylko do osób fizycznych. Reklamację mogą złożyć także osoby prawne, bądź tzw. ułomne osoby prawne (jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych), pod warunkiem, że zawarcie umowy o świadczenie usług turystycznych nie jest związane z prowadzeniem przez dany podmiot działalności gospodarczej, np. spółka wykupuje wczasy dla swoich pracowników.
Do kogo składać reklamację?
Reklamację powinniśmy składać do organizatora imprezy turystycznej, nawet jeżeli wycieczkę kupiliśmy bezpośrednio u agenta. Składanie reklamacji do agenta może tylko wydłużyć cały proces reklamacyjny. Agenci nie odpowiadają za jakość wyjazdów wakacyjnych. Złożenie reklamacji do rąk agenta będzie skutkowało tym, że będzie on zobligowany przesłać ją dalej do organizatora.
Termin przedawnienia
Termin przedawnienia roszczeń z tytułu niewłaściwego wykonania umowy o usługi turystyczne wynosi 10 lat.
Forma i treść reklamacji imprezy turystycznej
Ustawa o usługach turystycznych nie wymaga żadnej szczególnej formy dla złożenia reklamacji. Może ona przybrać także formę ustną, lecz ze względów dowodowych zalecana jest forma pisemna. Reklamacja nie jest pismem nadmiernie sformalizowanym, jeśli organizator imprezy turystycznej zastrzeże w umowie szczególnie uciążliwe dla konsumenta formalności należy je traktować jako postanowienie niedozwolone. Postanowienie takie, jako nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem, będą w stosunku do niego bezskuteczne. Z reguły bowiem kwestia reklamacji regulowana jest przez ogólne warunki umów stosowane przez danego przedsiębiorcę (tzw. umowa adhezyjna, tj. przez przystąpienie).
W piśmie reklamacyjnym trzeba wskazać:
· dane konsumenta (imię, nazwisko adres, telefon kontaktowy)
· dane przedsiębiorcy, organizującego imprezę turystyczną (firma/nazwa, siedziba)
· dokładnie określić umowę (numer umowy, data i miejsce zawarcia, co było przedmiotem umowy)
· wady wyjazdu (np. niski standard hotelu),
· załączyć dowody, potwierdzające przedstawione nieprawidłowości (np. zdjęcia brudnego pokoju hotelowego, rachunki za usługi, które miały być bezpłatne, bądź oświadczenia innych osób uczestniczących w wycieczce),
· wysokość żądanej od biura podróży kwoty odszkodowania czy obniżenia ceny usługi turystycznej,
· miejscowość i datę sporządzenia reklamacji,
· podpis konsumenta,
· numer rachunku bankowego, na który odszkodowanie powinno być wpłacone.
Określając wysokość roszczeń, można się posiłkować tzw. tabelą frankfurcką (tabela obniżek ceny). Dokument ten nie ma mocy wiążącej, ale przy ustalaniu wysokości odszkodowania posługują się nim także sądy.
Zadośćuczynienie za zmarnowany urlop
W polskim porządku prawnym nie ma przepisów, które wprost umożliwiają dochodzenia zadośćuczynienia za zmarnowany urlop. Na ogół stosuje się art. 11a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych i art. 5 unijnej dyrektywy 90/314/EWG w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek. Co więcej sądy orzekają zadośćuczynienie na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, uznając udany urlop za dobro osobiste (art. 23 i 24 k.c.). Stosowna rekompensata jest tu przewidziana za szkodę niemajątkową, a więc krzywdę. Wyjeżdżając na wakacje z biurem podróży oczekujemy pewnych korzyści niematerialnych, np. odpoczynku psychicznego, spokoju. Gdy wymarzone wakacje nie mają wiele wspólnego z kolorowymi broszurami, prezentowanymi przez agenta turystycznego, ze względu na uchybienia biura, doznajemy pewnych negatywnych odczuć psychicznych. Zdarza się, że z wakacji wracamy zmęczeni i sfrustrowani bo dwuosobowy apartament z widokiem na morze okazał się pokojem czteroosobowym z widokiem na ruchliwą ulicę. Roszczenie o zadośćuczynienie jest niezależne od roszczeń o naprawienie szkody i można je również umieścić w reklamacji kierowanej do organizatora imprezy turystycznej.
