Rozpoczęcie działalności gospodarczej – podstawowe zagadnienia

Decydując się na rozpoczęcie działalności gospodarczej, przyszły przedsiębiorca powinien poznać pojęcia, które się z nią wiążą. Dotyczą one zarówno obowiązków zgłoszeniowych, jak i rozliczeniowych, a także sprawozdawczych. W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejszego zagadnienia, z jakimi należy zaznajomić się podczas zakładania własnej działalności gospodarczej!

Czym jest działalność gospodarcza?

Pojęcie „działalności gospodarczej” znajduje się w dwóch podstawowych ustawach – Prawo przedsiębiorców i Ordynacja podatkowa.

Zgodnie z art. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest prowadzenie czynności:

• w sposób zorganizowany i ciągły
• oraz o charakterze zarobkowym
• oraz we własnym imieniu.

Aby mówić o prowadzeniu działalności, muszą być spełnione wszystkie powyższe warunki jednocześnie. Co więcej, działalność gospodarcza może mieć charakter nierejestrowany lub rejestrowany. Zarejestrowanie działalności polega na zgłoszeniu jej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, tzw. CEiDG, lub Krajowym Rejestrze Sądowym, tzw. KRS.

Przykład 1.

Pani Halina sprzedała przez internet meble, które wymieniła w domu w związku z remontem. Czy z racji tego, że uzyskała przychód ze sprzedaży, można powiedzieć, że pani Halina prowadzi działalność gospodarczą?

Nie, pani Halina nie prowadzi działalności. Przede wszystkim sprzedaż mebli miała charakter incydentalny, a więc nie jest to sprzedaż o charakterze ciągłym, zatem pani Halina nie musi rejestrować działalności w CEiDG bądź KRS. Nie można w związku z tym również twierdzić, że prowadzi działalność nierejestrowaną.

Drugą definicją „działalności gospodarczej” jest ta znajdująca się w art. 3 pkt 9 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którą działalność gospodarcza to:

• działalność zarobkowa w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, w tym polegająca również na wykonywaniu wolnego zawodu
• lub działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i na własny bądź cudzy rachunek.

Przykład 2.

Pani Monika jest księgową zatrudnioną na umowę o pracę w firmie XYZ. Na portalu społecznościowym promuje również swoje usługi wśród osób prywatnych w zakresie sporządzania zeznań rocznych. Do pani Moniki zgłosiło się kilka osób z prośbą o sporządzenie zeznania rocznego, z czego uzyskała łączny przychód w kwocie 4500 zł. Czy pani Monika powinna zarejestrować swoje usługi jako działalność gospodarcza?

Tak, z racji tego, że pani Monika świadczy samodzielnie odpłatne usługi i został przekroczony limit uprawniający do prowadzenia działalności nierejestrowanej, a reklamę swoich usług w mediach społecznościowych można uznać za prowadzenie czynności w sposób zorganizowany i ciągły, pani Monika powinna dokonać rejestracji działalności gospodarczej.

Warto również zwrócić uwagę na pojęcie samego przedsiębiorstwa. Na potrzeby podatku dochodowego definicja „przedsiębiorstwa” odnosi się do Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 55¹ Kodeksu cywilnego jest to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, które obejmują w szczególności:

• nazwę przedsiębiorstwa;
• nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzenia, materiały, towary i wyroby, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
• prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
• koncesje, licencje, zezwolenia, patenty i inne prawa własności przemysłowej;
• majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
• tajemnice przedsiębiorstwa;
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Przykład 3.

Pan Łukasz zamierza sprzedawać towary poprzez własny sklep online. Zakłada, że jego przychody będą znacznie przekraczać limit działalności nierejestrowanej. Czy można uznać, że będzie prowadził działalność gospodarczą?

Prowadzone przez pana Łukasza działania mają charakter zarobkowy i będą prowadzone w sposób ciągły. Dodatkowo prowadzenie sprzedaży poprzez sklep internetowy spełnia warunek prowadzenia działań w sposób zorganizowany i we własnym imieniu. Oznacza to, że pan Łukasz będzie prowadził działalność gospodarczą. Jeżeli zamierza uzyskiwać wysokie przychody, to powinien zgłosić firmę w CEiDG lub KRS w zależności od wybranej formy prawnej.

Rozpoczęcie działalności gospodarczej a ustalenie nazwy przedsiębiorstwa

Nazwa przedsiębiorstwa to potoczne określenie firmy. W codziennym życiu określa się ją również jako nazwę firmy, co jest błędne, ponieważ „nazwa” i „firma” w obrocie gospodarczym to te same pojęcia. Zgodnie z art. 43² § 1 Kodeksu cywilnego przedsiębiorca działa pod firmą. Firma wykazywana jest w CEiDG lub KRS i musi być unikalna, czyli odróżniać się od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Co więcej, firma, czyli nazwa przedsiębiorstwa, nie może wprowadzać w błąd w odniesieniu do samego przedsiębiorcy, przedmiotu działalności, miejsca prowadzenia czy źródeł zaopatrzenia.

W przypadku osób fizycznych zakładających działalność firmą jest imię i nazwisko przedsiębiorcy. W nazwie przedsiębiorstwa mogą znajdować się dodatkowe określenia, takie jak pseudonim, skróty i inne określenia. Wynika to bezpośrednio z art. 43⁴ Kodeksu cywilnego. Jeżeli działalność prowadzona jest przez osobę prawną, np. w formie spółki, to w nazwie dodatkowo musi znajdować się określenie formy prawnej, które może być podane w skrócie – np. dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością będzie to „sp. z o.o.”.

Przykład 4.

Pan Jan Kowalski świadczy usługi fotograficzne. Założył działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEiDG pod nazwą „Twoja Fotografia”. Czy tak zgłoszona nazwa firmy jest poprawna?

Nie, z racji tego, że pan Jan prowadzi działalność gospodarczą jako osoba fizyczna, firmą jest jego imię i nazwisko, które musi znaleźć się w nazwie przedsiębiorstwa. Wobec tego pan Jan może użyć nazwy „Twoja Fotografia – Jan Kowalski”.

Przed rozpoczęciem działalności lub zmianą nazwy w trakcie jej prowadzenia warto zweryfikować, czy nazwa przedsiębiorstwa nie jest już używana przez inny podmiot krajowy lub zagraniczny. W ramach tego trzeba dokonać badania dostępności znaku towarowego (nazwy). Jeżeli okaże się, że nazwa jest już używana przez innego przedsiębiorcę, należałoby dla bezpieczeństwa wybrać inną.

Kim jest przedsiębiorca i podatnik?

Powyżej zostały opisane definicje działalności gospodarczej oraz przedsiębiorstwa. Warto również zapoznać się z pojęciem „przedsiębiorcy” i „podatnika”. Definicje te również znajdują się w różnych ustawach. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorcy „przedsiębiorcą” jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, która wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uważa się również wspólników spółki cywilnej. W art. 43¹ Kodeksu cywilnego ustawodawca dodatkowo doprecyzował, że warunkiem uznania podmiotu za przedsiębiorcę jest wykonywanie działalności we własnym imieniu lub działalności zawodowej.

Podatnikiem jest natomiast – zgodnie z art. 7 § 1 Ordynacji podatkowej – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, że przedsiębiorca jest podatnikiem, natomiast nie każdy podatnik musi być przedsiębiorcą, ponieważ podatnik nie musi prowadzić działalności.

Ustawa o podatku od towarów i usług, tzw. ustawa o VAT, i ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, tzw. ustawa o PIT, wprowadzają pojęcie „małych podatników”.

Zgodnie z art. 2 pkt 25 ustawy o VAT za małego podatnika uznaje się podmiot:

• którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro
• lub prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, zarządzającego alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45 000 euro.

Natomiast dla celów podatku dochodowego zgodnie z art. 5a pkt 20 ustawy o PIT za małego podatnika uznaje się podmiot, którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą podatku VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro.

Osoba fizyczna a osoba prawna – czym się różnią?

Zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna są podmiotami prawa cywilnego. Jednakże oba te podmioty wyróżniają cechy, które nadają im indywidualność i inne uprawnienia w obrocie gospodarczym. Ustawodawca nie zdefiniował wprost pojęcia „osoby fizycznej”, natomiast zgodnie z art. 8 § 1 Kodeksu cywilnego za osobę fizyczną uznaje się każdego człowieka, który posiada zdolność prawną. Zdolność prawną nabywa się z chwilą urodzenia. Jednak zdolność do czynności prawnych osiąga się z chwilą uzyskania pełnoletności.

W Kodeksie cywilnym w art. 33 znajduje się natomiast pojęcie „osoby prawnej”, którą są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Przykładami osób prawnych są również m.in.: spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, banki, spółdzielnie. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną dopiero z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru – KRS.

Jednoosobowa działalność gospodarcza osoby fizycznej nie jest traktowana jak osoba prawna, ponieważ wciąż zachowuje swój status osoby fizycznej. Prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, właściciel formalnie w stosunkach prawnych występuje zawsze jako osoba fizyczna z imienia i nazwiska. Dlatego też podczas rejestrowania samochodu czy kupowania nieruchomości w dowodzie rejestracyjnym czy akcie notarialnym w ramach prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorca występuje jako osoba fizyczna.

Definicje mikro, małych, średnich i dużych przedsiębiorstw

Za przedsiębiorstwo uznaje się podmiot prowadzący działalność gospodarczą, bez względu na jego formę organizacyjno-prawną. Na przestrzeni lat ustawodawca podzielił przedsiębiorstwa na cztery podstawowe grupy – mikro, małe, średnie i duże. O zakwalifikowaniu do odpowiedniej grupy decydują czynniki takie jak:

• liczba osób zatrudnionych;
• roczny obrót netto;
• roczna suma aktywów.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat spełniał łącznie dwa warunki, jest uznawany za:

• mikroprzedsiębiorcę, jeżeli:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników
• oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro;

• małym przedsiębiorcą, jeżeli:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników
• oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro;

• średnim przedsiębiorcą, jeżeli:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników
• oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.

Podatnik, który nie jest mikro, małym ani średnim przedsiębiorcą, uznawany jest za dużego przedsiębiorcę.

Kryteria zestawiono w poniższej tabeli:

Jak stanowi art. 7 ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców, średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty. Przy czym nie uwzględnia się pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich, urlopach na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopach ojcowskich, urlopach rodzicielskich i urlopach wychowawczych, a także pracowników zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Natomiast jeżeli przedsiębiorca prowadzi biznes krócej niż rok, to obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych, a także średnioroczne zatrudnienie oszacowuje się na podstawie danych za ostatni okres udokumentowany przez przedsiębiorcę.

Aby zatem należeć np. do grupy mikroprzedsiębiorców, należy spełnić w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat łącznie dwa warunki – zatrudniać średnio poniżej 10 osób rocznie i osiągać obroty nie wyższe niż 2 mln euro. Przekroczenie jednego z warunków powoduje, że podatnik kwalifikowany jest jako mały bądź średni przedsiębiorca. Podatnik, który zatrudniał średnio równo lub więcej niż 10 pracowników rocznie, nawet jeżeli nie przekroczył obrotów 2 mln euro, będzie kwalifikowany już do grupy małych przedsiębiorców.

Przykład 5.

Firma X zatrudnia 10 pracowników na ½ etatu i 2 pracowników na pełen etat. Obrót za zeszły rok wyniósł 750 tys. zł. Czy firma X posiada status mikroprzedsiębiorcy?

Zatrudnienie w firmie X w przeliczeniu na pełne etaty wynosi 7, a roczny obrót netto nie przekroczył 2 mln euro, co oznacza, że firma X posiada status mikroprzedsiębiorstwa.

Przykład 6.

Pan Marcin prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i zatrudnia 9 pracowników. W zeszłym roku uzyskał obrót w wysokości 2,1 mln euro. Jaki status posiada firma pana Marcina?

Z racji tego, że średni obrót przekroczył w zeszłym roku wartość 2 mln euro, a średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty nie przekroczyło 50 pracowników, firma pana Marcina jest małym przedsiębiorstwem.

Przykład 7.

Firma Y w zeszłym roku osiągnęła obrót wynoszący 1 mln zł, zatrudniając przy tym 15 pracowników etatowych, z czego 2 pracownice przebywają od roku na zwolnieniu macierzyńskim, a 3 na zwolnieniu wychowawczym. Jaki status przedsiębiorstwa posiada firma Y?

Firma Y będzie kwalifikowała się jako mikroprzedsiębiorstwo, pomimo tego, że zatrudnia 15 pracowników. Na potrzeby weryfikacji nie uwzględnia się pracowników na urlopie macierzyńskim oraz wychowawczym. Wobec tego firma Y spełnia warunek zatrudnienia do 10 pracowników i obrotu, który nie przekroczył kwoty 2 mln euro.

2.6. Czy pracując na etacie, można prowadzić działalność?

Nie ma przeszkód, aby przedsiębiorca pracował równolegle na etacie i prowadził własną działalność gospodarczą lub był wspólnikiem w spółce. Należy mieć jednak na uwadze, że w umowie o pracę mogą znajdować się zapisy oraz klauzule o zakazie konkurencji, za złamanie których może grozić zwolnienie z pracy, a także wysokie kary finansowe nałożone na pracownika łamiącego warunki umowy.

Zgodnie z art. 32 ust. 3 ustawy o PIT, zawierając umowę o pracę, pracownik składa u pracodawcy formularz PIT-2, w którym oświadcza, że:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;
• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
• nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy o PIT;
• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Dzięki temu pracodawca w zaliczkach na podatek takiego pracownika uwzględnia kwotę zmniejszającą przychody.

Przykład 8.

Pani Emilia jest zatrudniona na umowę o pracę w firmie XYZ i złożyła u pracodawcy PIT-2. W nowym roku założyła własną firmę. Czy musi o tym fakcie poinformować pracodawcę?

Jeżeli pani Emilia wybrała opodatkowanie prowadzonej działalności w formie:

• skali podatkowej – ma obowiązek poinformowania pracodawcy o tym fakcie, wycofując formularz PIT-2;
• podatku liniowego – nie musi informować pracodawcy;
• ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych – nie musi informować pracodawcy;
• karty podatkowej – nie musi informować pracodawcy.

Czy trzeba posiadać firmowy rachunek bankowy?

Przepisy nie nakładają obowiązku posiadania firmowego rachunku bankowego na każdego przedsiębiorcę. W przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej posiadane środki na koncie firmowym i prywatnym mogą być dysponowane przez przedsiębiorcę w dowolny sposób. Ma to związek z tym, że to przedsiębiorca, a nie firma, jest właścicielem rachunków bankowych. Nie ma przeszkód, aby zobowiązania podatkowe, takie jak podatek dochodowy i VAT oraz składki ZUS, opłacać z konta prywatnego. Natomiast podmioty zarejestrowane w KRS są zobligowane do posiadania firmowego rachunku bankowego. Zgodnie z art. 5 ust. 2b pkt 2 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników podmioty te mają obowiązek podać w zgłoszeniu identyfikacyjnym wykaz rachunków bankowych lub imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

Występują również sytuacje, w których w każdej działalności gospodarczej, bez względu na formę organizacyjno-prawną, istnieje obowiązek posługiwania się rachunkiem bankowym. Zgodnie z art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą musi nastąpić za pośrednictwem rachunku bankowego w każdym przypadku, gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca
• oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Art. 61 § 1 Ordynacji podatkowej wskazuje, że zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu. Z obowiązku wyłączone są jedynie mikroprzedsiębiorstwa. W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej może wystąpić również sytuacja, gdy urząd zwraca podatnikowi nadpłatę podatku. Zwrot taki może nastąpić na rachunek bankowy podatnika, co wynika z art. 77 § 1 Ordynacji podatkowej.

Powyższe przykłady oznaczają, że rozliczenia z fiskusem odbywają się za pośrednictwem przelewów bankowych. Natomiast przepisy nie wskazują obowiązku dokonywania transakcji z konta firmowego – może to być konto prywatne przedsiębiorcy.

Wyjątkiem, w którym przedsiębiorca ma obowiązek założenia firmowego rachunku rozliczeniowego, jest przypadek, gdy rozliczenia związane są z rachunkiem VAT. Zakładany jest on wyłącznie do rachunków firmowych. Rachunek VAT ma związek z płatnością w ramach tzw. split payment, czyli mechanizmu podzielonej płatności. Zgodnie z art. 108a ust. 1 ustawy o VAT split payment występuje w sytuacji, gdy spełnione są łącznie trzy warunki:

• wartość brutto faktury wynosi co najmniej 15 tys. zł;
• przynajmniej jedna pozycja z faktury zawarta została w załączniku 15. ustawy o VAT;
• sprzedawca oraz odbiorca są podatnikami (transakcja B2B, niezależnie od tego, czy nabywcą jest podatnik VAT czynny, czy zwolniony).

Zaletą posiadania firmowego rachunku bankowego jest to, że jego zgłoszenie w urzędzie powoduje, iż zostaje dodany do tzw. białej listy podatników. W sytuacji gdy podatnik posiada firmowy rachunek rozliczeniowy i chce, aby pojawił się on na białej liście, powinien:

• zaktualizować wniosek CEIDG-1 – w przypadku przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą;
• poinformować właściwy urząd skarbowy o tym rachunku na odpowiednim formularzu NIP, tj.:

• NIP-8 w przypadku podmiotu wpisanego do KRS;
• NIP-2 w przypadku spółki cywilnej;
• NIP-7 w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność, która nie podlega rejestracji w CEiDG wraz z załącznikiem NIP-B, w którym zamieszcza się informację o rachunkach bankowych.

Przychód a dochód oraz zysk i strata – jak rozumieć te pojęcia?

Prowadzenie działalności gospodarczej ma charakter zarobkowy a więc jej celem jest zarabianie pieniędzy. W związku z tym pojęcia „przychodu”, „dochodu”, „zysku” oraz „straty” są nierozerwalnie związane z prowadzeniem biznesu.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o PIT do przychodów zalicza się kwoty należne (również te, które nie zostały faktycznie otrzymane), po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Dodatkowo, w przypadku czynnych podatników VAT, za przychód uważa się kwotę należną z tytułu sprzedaży towarów lub usług pomniejszoną o należny podatek VAT (inaczej zwaną „wartością netto”).

Przykład 9.

Pan Adam wystawił w październiku fakturę VAT za wyświadczoną usługę, na której wartość brutto sprzedanych towarów wynosiła 1230 zł (w tym 230 zł podatku VAT). Nabywca uregulował płatność z faktury dopiero w listopadzie. Kiedy powstał przychód z tytułu sprzedaży po stronie pana Adama?

W związku z tym, że przychód należy rozpoznać bez względu na faktycznie otrzymaną zapłatę, przychód powstał w październiku w kwocie 1000 zł (zgodnie z wartością netto sprzedaży).

Aby móc ustalić wartość dochodu, należy wziąć pod uwagę przychody i koszty uzyskania przychodu. Za koszty te według art. 22 ust. 1 ustawy o PIT uznaje się wydatki, które:

• zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów;
• mają mieć związek z prowadzoną działalnością;
• są odpowiednio udokumentowane;
• nie posiadają cech wydatków o charakterze osobistym dla przedsiębiorcy;
• nie zostały wymienione w art. 23 ustawy o PIT.

Przykład 10.

Pani Anna prowadzi salon fryzjerski. We wrześniu osiągnęła przychody w wysokości 10 000 zł. W celu świadczenia usług kupiła niezbędne materiały i sprzęty udokumentowane fakturami wystawionymi we wrześniu, których suma wynosi 7000 zł. Jaki dochód pani Anna wypracowała we wrześniu?

Dochód to przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu w danym miesiącu. W związku z tym pani Anna osiągnęła dochód w kwocie 3000 zł (10 000 zł – 7000 zł).

Dochód stanowi realne odzwierciedlenie sytuacji finansowej firmy, ponieważ przedstawia informację o rzeczywiście wypracowanym zysku lub poniesionej stracie. W praktyce oznacza to, że firma może przynosić zyski lub ponosić straty. Zysk występuje wtedy, gdy wartość przychodów jest wyższa niż wartość ponoszonych kosztów. Strata natomiast wystąpi wówczas, gdy suma kosztów jest wyższa niż uzyskane przychody.

W sytuacji gdy firma osiąga straty w długim okresie, warto przeanalizować strukturę przychodów i kosztów oraz podjąć kroki w celu poprawy kondycji finansowej firmy.