Rozpoczęcie działalności gospodarczej (cz. 6) - Rachunek bankowy

Rachunek bankowy wymagany jest przez służby skarbowe do rozliczania podatku. Współczesny przedsiębiorca - niezależnie od tego, czy zamierza prowadzić jednoosobową działalność, czy też dużą firmę - już od rozpoczęcia musi nastawić się na współpracę z bankami. Obecnie jest to bowiem nieodzowny element prowadzenia działalności gospodarczej, nawet wówczas, gdy preferowaną formą zapłaty jest i będzie gotówka. Oczywiście stopień współpracy z instytucjami finansowymi jest uzależniony od potrzeb danego przedsiębiorstwa - niektóre firmy ograniczają się tylko do posiadania konta bankowego niezbędnego do rozliczeń z urzędem skarbowym czy ZUS, inne z chęcią korzystają z szerokiej oferty produktów finansowych wspierających ich funkcjonowanie. Na czym dokładnie polega współpraca przedsiębiorcy z bankiem? Jakich obszarów może dotyczyć? Zapraszamy do lektury kolejnej części cyklu na temat rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Rachunek bankowy przy zakładaniu działalności

Obowiązujące przepisy nie wprowadzają wprost obowiązku posiadania rachunku bankowego przez przedsiębiorcę, jednak konieczność jego wykorzystania w ramach działalności wynika z przepisów ustaw: prawo przedsiębiorców, o VAT oraz Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 19 ustawy - prawo przedsiębiorców, podatnik ma obowiązek dokonywać lub przyjmować płatności które związane są z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego, w każdym przypadku gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Co więcej, przedsiębiorca jest zobowiązany do przeprowadzania bezgotówkowych rozliczeń z urzędem skarbowym (wynika to wprost z art. 61 par. 1 Ordynacji podatkowej) oraz - jeżeli jest płatnikiem składek - również z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (podstawa - art. 47 ust 4b Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Obowiązek ten dotyczy składek na ubezpieczenia: społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych.

Jak wynika z wyżej opisanych przepisów, w zdecydowanej większości przypadków przedsiębiorca jest zobowiązany do posiadania konta bankowego od momentu rozpoczęcia działalności. Numer rachunku bankowego należy podać również w momencie wypełniania wniosku CEIDG-1, stanowiącego podstawę założenia działalności gospodarczej. Obowiązujące regulacje nie wymagają natomiast od przedsiębiorcy, by ten posiadał firmowe konto bankowe - do rozliczeń z fiskusem czy ZUS-em wystarczające może być konto prywatne. Rozwiązanie takie jest dopuszczalne, mimo że prawo bankowe dokładnie wskazuje, kto może korzystać z poszczególnych rachunków bankowych.

Rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

• osób prawnych,
• jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną,
• osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami.

Z kolei zgodnie z art. 49 ustawy Prawo bankowe rachunki oszczędnościowe, oszczędnościowo-rozliczeniowe (tzw. ROR) oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych są przeznaczone wyłącznie dla:

• osób fizycznych,
• szkolnych kas oszczędnościowych,
• pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych,
• rad rodziców.

We wspomnianym akcie prawnym nie znajduje się jednak żadna sankcja za korzystanie z rachunku osobistego dla celów związanych z prowadzoną działalnością, dlatego też rozwiązanie takie jest i będzie powszechnie stosowane. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy są korzyści ekonomiczne - rachunki przeznaczone dla firm są dużo droższe w utrzymaniu od tradycyjnych ROR-ów. Ponadto rezygnacja z konta firmowego może wynikać również ze względów czysto praktycznych - nie trzeba bowiem zapamiętywać kolejnego numeru PIN do karty, hasła dostępu do konta etc.

Można również usłyszeć głosy przekonujące do założenia odrębnego konta dla firmy. Argumentem przemawiającym za takim rozwiązaniem jest oddzielenie transakcji prywatnych od firmowych, co gwarantuje porządek w rozliczeniach i pozwala zachować poufność osobistych wydatków w razie kontroli skarbowej. Co więcej, założenie konta przeznaczonego dla przedsiębiorców może wiązać się z określonymi profitami - banki bardzo często przewidują odrębne, bardziej korzystne zasady dla tego typu kont dotyczące np. kredytów oraz innych produktów finansowych (o tym w dalszej części artykułu). W tym miejscu należy wspomnieć o możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wszelkich opłat związanych z prowadzeniem firmowego rachunku. Oznacza to, iż jeżeli przedsiębiorca rozlicza swój dochód na podstawie prowadzonej księgi przychodów i rozchodów, po stronie kosztów będzie mógł ująć prowizje, dodatkowe opłaty za przelew, prowadzenie konta i wiele innych, posiadając w tym celu wyłącznie wyciąg z konta.

Podsumowując - pierwszym obszarem współpracy przedsiębiorcy z bankiem jest prowadzenie podstawowych rozliczeń zarówno z kontrahentami, jak i urzędem skarbowym oraz Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. W tym wypadku właściciel firmy może wykorzystywać osobiste konto bankowe (założone jeszcze przed rozpoczęciem prowadzenia działalności) lub założyć rachunek bankowy przeznaczony specjalnie dla firm. Przed podjęciem decyzji warto dokładnie przeanalizować, która z opcji może być bardziej opłacalna, zorientować się w ofertach kont firmowych dostępnych na rynku oraz odwiedzić bank, w którym posiada się już ROR - możliwe, że za posiadanie dwóch rachunków przedsiębiorca będzie mógł liczyć na różnego rodzaju profity.

Bank jako źródło finansowania dla firmy

Kolejnym obszarem współpracy na linii przedsiębiorstwo-bank jest finansowanie zarówno inwestycji, jak i bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Podstawowym problemem dla wielu firm - zarówno na początku ich funkcjonowania, jak i w późniejszych okresach - jest pozyskanie niezbędnych do prawidłowego działania pieniędzy. W takim wypadku warto dokładnie przyjrzeć się, co do zaoferowania mają instytucje finansowe. Wśród produktów finansowych znajdujących się w ofertach banków można wyróżnić m.in. kredyty, konta z limitem, karty kredytowe, leasing, faktoring.

Najpopularniejszym sposobem na zdobycie pieniędzy jest kredyt gotówkowy. Aby uzyskać w ten sposób potrzebne środki należy złożyć właściwy wniosek. Następnie bank sprawdzi dokładnie zdolność finansową przedsiębiorstwa. Jeżeli firma w ocenie tej wypadnie pozytywnie, instytucja finansowa udziela kredytu na daną kwotę określając jednocześnie liczbę rat, ich wysokość, wysokość odsetek oraz przekazując przedsiębiorcy harmonogram spłat, którego bezwzględnie należy przestrzegać. Nieodłącznym elementem kredytów jest pobieranie przez banki prowizji (która w przypadku kredytu firmowego może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu). Zaletą tego rodzaju produktu bankowego jest z pewnością szybki dostęp do większej ilości pieniędzy.

Wyróżnia się wiele rodzajów kredytów, jednak do podstawowych można zaliczyć kredyt obrotowy (przeznaczony na finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa, czyli np. spłatę zobowiązań, uregulowanie należności względem ZUS czy urzędu skarbowego, zakup towarów i materiałów), kredyt inwestycyjny (przeznaczony np. na zakup maszyny czy środków transportu).

Innymi produktami bankowymi, z których może skorzystać przedsiębiorca poszukujący łatwego dostępu do pieniędzy, są karty kredytowe oraz rachunki z limitem. Pierwsze rozwiązanie daje możliwość uzyskania dodatkowej gotówki przy zakupach w sklepie bądź wypłacie z bankomatu. Każda karta kredytowa posiada określony limit, zależny w głównej mierze od dochodów klienta i jego zdolności kredytowej. Wraz z limitem banki często określają okres spłaty, który może obejmować nawet dwa miesiące. Wadą takiego rozwiązania są bardzo wysokie odsetki naliczane w przypadku przekroczenia wyznaczonego przez instytucję finansową terminu spłaty zadłużenia. Działanie limitu na koncie jest bardzo zbliżone do kart kredytowych - tu również określona zostaje granica, do której przedsiębiorca może się zadłużyć, okres na spłatę takiego zadłużenia oraz odsetki w przypadku przekroczenia terminów.

Innym rodzajem produktów bankowych, wspierających finansowanie inwestycji w przedsiębiorstwie, jest leasing. Dzięki niemu możliwe staje się pozyskanie niezbędnego składnika majątku (maszyny, pojazdu etc.) bez konieczności wyłożenia jednorazowo dużej sumy pieniędzy. Co więcej, decydując się na leasing, przedsiębiorca nie powiększa zadłużenia firmy - jest on zobowiązany do regularnego opłacania rat leasingowych w zamian za korzystanie z przedmiotu umowy leasingu. Wyróżnić można dwa rodzaje tego produktu finansowego - operacyjny oraz finansowy. Podstawowa różnica między nimi dotyczy sposobów rozliczania. Pierwszy z rodzajów leasingu charakteryzuje się tym, że przedmiot umowy pozostaje własnością leasingodawcy, który jest odpowiedzialny za dokonywanie odpisów amortyzacyjnych. W przypadku leasingu finansowego jest nieco inaczej - to leasingobiorca wykazuje dany składnik majątku w ewidencji środków trwałych i amortyzuje go. Przekłada się to na różnice w sposobie rozliczania wydatków związanych z umową.

Bank może również wesprzeć przedsiębiorcę w poprawie płynności finansowej. Narzędziem wykorzystywanym w tym celu jest faktoring, który pozwala właścicielowi firmy na odzyskanie kapitału z faktur z odroczonym terminem płatności. Polega on na nabyciu przez faktora (bank) pieniężnej wierzytelności handlowej przed terminem jej płatności. Faktorant pobiera za to określoną opłatę, która w swoich skutkach może okazać się mniej szkodliwa niż ewentualne zadłużenie u kontrahentów.

Jak widać, oprócz wsparcia bieżących rozliczeń przedsiębiorcy bank może pomóc również w zakresie finansowania inwestycji, czy też poprawy płynności finansowej przedsiębiorstwa. Służy do tego szereg różnych narzędzi, które znajdują się w ofercie większości instytucji. Wybór odpowiedniego produktu zależy od kondycji finansowej przedsiębiorstwa, jego zdolności kredytowej oraz dokładnych potrzeb.

Bank jako wsparcie w lokowaniu nadwyżek finansowych

Przedsiębiorca może zwrócić się do banku nie tylko wówczas, kiedy potrzebuje pieniędzy, ale również wtedy, gdy osiąga spore zyski i chce je bezpiecznie ulokować. Co więcej, mądre zarządzanie nadwyżkami finansowymi może wiązać się z pomnożeniem zysku - również w tym celu banki posiadają szereg różnych produktów finansowych. Podstawę stanowią rachunki oszczędnościowe, w przypadku których za ulokowane na nich pieniądze przedsiębiorca może otrzymać określony procent zysku. Ich zaletą jest spora elastyczność, ponieważ właściciel firmy może w miarę swobodnie dysponować pieniędzmi na nich ulokowanymi. Alternatywę stanowią lokaty oszczędnościowe - produkt mniej elastyczny, ale z wyższym oprocentowaniem, powszechnie uznawany za jedną z bezpieczniejszych metod dokonywania inwestycji. Zaletą takiego rozwiązania jest różnorodność ofert, która pozwala na wybór produktu jak najlepiej dopasowanego do potrzeb przedsiębiorcy.

Wybór lokaty zależy przede wszystkim od tego, na jak długo i jak wiele pieniędzy przedsiębiorca może zamrozić. Należy przy tym pamiętać, że wycofanie środków z lokaty wiąże się z brakiem zysku, a nawet ze stratą.

Jak widać, współcześnie kontakty przedsiębiorcy z bankiem to nieodzowny element prowadzenia działalności. Począwszy od założenia konta bankowego, przez poszukiwanie środków finansowych niezbędnych, do prowadzenia działalności, na lokowaniu nadwyżek kończąc, tego typu instytucje mogą wesprzeć firmę i zaproponować rozwiązania dostosowane do ich potrzeb. Model takiej współpracy zależy od bardzo wielu czynników, np. wielkości przedsiębiorstwa oraz jego zapotrzebowania na produkty bankowe. Inaczej będzie ona wyglądała w przypadku małej firmy, która przeprowadza niewiele operacji finansowych i która jest odbiorcą raczej podstawowych usług proponowanych przez instytucje bankowe (np. prowadzenie rachunku). Inną specyfikę przybierze ona w przypadku firm, które przeprowadzają operacje finansowe na dużą skalę - dla takich podmiotów często tworzone są specjalne komórki, których zadaniem jest zarządzanie płynnością oraz współpraca z instytucjami finansowymi.