Niewypłacalność przedsiębiorstwa jeszcze do niedawna wiązała się z obowiązkiem ogłoszenia jego upadłości. Obecnie w sytuacji braku rentowności firmy przedsiębiorca ma do wyboru dwie procedury, które mogą pomóc mu w wyjściu z długów. Pierwszą z nich jest wcześniej wspomniane postępowanie upadłościowe uregulowane w Ustawie z 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe (pu). Druga możliwość to postępowanie restrukturyzacyjne, tzw. sanacja, unormowane w Ustawie z 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne (pr), która weszła w życie 1 stycznia 2016 roku. Czym rożni się sanacja a upadłość? Która z tych dróg jest korzystniejsza dla dłużnika, a która dla wierzyciela? Co w sytuacji zgłoszenia obu procedur jednocześnie? Która ma wtedy pierwszeństwo? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Sanacja a upadłość – czym się różnią?
Obie procedury mają na celu wyprowadzenie przedsiębiorcy z długów, jednakże różni je końcowy rezultat. Postępowanie upadłościowe, w większości przypadków, prowadzi do likwidacji firmy. Z jej majątku zostają spłacone wierzytelności, a samo przedsiębiorstwo przestaje istnieć.
Z kolei podczas postępowania sanacyjnego przedsiębiorstwo zostaje poddane restrukturyzacji, tj. czynnościom prawnym i ekonomicznym mającym sprawić, że firma odzyska zdolność wykonywania swoich zobowiązań i będzie mogła dalej funkcjonować.
Czym jest upadłość przedsiębiorstwa?
Przedsiębiorca w sytuacji niewypłacalności może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości do właściwego wydziału gospodarczego sądu rejonowego. Definicja niewypłacalności została uregulowana w art. 11 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe. Zgodnie z nią dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Natomiast utrata zdolności to opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych, które przekracza 3 miesiące. Tak więc nie wystarczy uznać, że przedsiębiorstwo utraciło rentowność – stan ten musi mieć charakter trwały. Dodatkowo niewypłacalność może przejawiać się również wtedy, kiedy przedsiębiorca jest w stanie regulować swoje aktualne zobowiązania, jednakże suma wszystkich jego długów pieniężnych przekracza wartość majątku firmy, a sytuacja taka trwa dłużej niż 24 miesiące.
Kto nie może ogłosić upadłości?
Istnieje katalog podmiotów, w stosunku do których, mimo braku rentowności nie można złożyć wniosku o ogłoszenia upadłości. Nie można ogłosić upadłości:
-
Skarbu Państwa;
-
jednostek samorządu terytorialnego;
-
publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej;
-
instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy, chyba że ustawa ta stanowi inaczej oraz utworzonych w celu wykonywania obowiązku nałożonego ustawą;
-
osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej;
-
uczelni;
-
funduszów inwestycyjnych.
Gdzie złożyć wniosek?
Wniosek należy złożyć do wydziału gospodarczego sądu rejonowego właściwego dla głównego miejsca prowadzenia działalności dłużnika. W sytuacji, gdy dłużnik nie prowadzi działalności w Polsce, właściwym będzie sąd kraju, w którym prowadzi on swoje interesy. Jeżeli nie można tego ustalić powyższych informacji, właściwym będzie sąd w miejscu, gdzie znajduje się majątek dłużnika. Formalne wymogi wniosku zostały sprecyzowane w art. 22 prawa upadłościowego.
Kto pokrywa koszty postępowania?
Koszty postępowania upadłościowego pokrywane są z majątku dłużnika. Dodatkowo wnioskodawca jest zobowiązany do uiszczania zaliczek na wydatki w toku postępowania.
Do kosztów postępowania upadłościowego zalicza się:
-
wydatki bezpośrednio związane z zabezpieczeniem, zarządem i likwidacją masy upadłości, w szczególności wynagrodzenie syndyka oraz jego zastępcy;
-
wynagrodzenia osób zatrudnionych przez syndyka;
-
należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń powyższych osób;
-
wynagrodzenie i wydatki członków rady wierzycieli;
-
wydatki związane ze zgromadzeniem wierzycieli;
-
koszty archiwizacji dokumentów upadłego, korespondencji, ogłoszeń;
-
podatki i inne daniny publiczne związane z likwidacją masy upadłości.
Jakie są prawa wierzycieli?
Wniosek o upadłość dłużnika mogą złożyć do sądu również jego wierzyciele. Wierzyciel składając wniosek o ogłoszenie upadłości, powinien uprawdopodobnić swoją wierzytelność. Należy wskazać, że ze względu na daleko idące skutki ogłoszenia upadłości, wniosek wierzyciela musi dotyczyć wierzytelności już istniejącej, potwierdzonej tytułem prawnym.
Jakie są skutki ogłoszenia upadłości?
W chwili ogłoszenia upadłości do masy upadłości wchodzi zarówno majątek dłużnika posiadany przez niego w tym czasie, jak i majątek nabyty w toku całego postępowania. Dochodzenie wszelkich roszczeń w stosunku do dłużnika dopuszczalne jest jedynie w trybie postępowania upadłościowego poprzez zgłoszenie wierzytelności. Należy więc pamiętać, że wierzyciel może domagać się spłaty swojej wierzytelności tylko w przypadku, kiedy zgłosi ją w trakcie postępowania upadłościowego.
Czym charakteryzuje się sanacja?
Przepisy Ustawy z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne mówią, iż postępowanie sanacyjne ma za zadanie poprawić sytuację ekonomiczną dłużnika. Chodzi głównie o przywrócenie zdolności dłużnika do wykonywania zobowiązań przy jednoczesnej ochronie jego majątku przed egzekucją.
Restrukturyzacja zadłużenia przedsiębiorcy następuje poprzez zawarcie układu dłużnika z wierzycielami. Po wszczęciu postępowania dłużnik razem z doradcą przygotowują i przekazują wierzycielom propozycje warunków układu. Dłużnik ma do wyboru szereg rozwiązań restrukturyzacyjnych, takich jak:
-
odroczenie spłaty,
-
rozłożenie na raty,
-
redukcję długu,
-
konwersję wierzytelności na udziały lub akcje,
-
zmianę zabezpieczeń wierzytelności.
Sanacja – jak rozpoczyna się procedura?
Procedurę rozpoczyna wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego. Z wnioskiem może wystąpić dłużnik, ustanowiony kurator oraz wierzyciel osobisty. Wniosek rozpoznaje sąd restrukturyzacyjny, którym jest właściwy wydział gospodarczy sądu rejonowego. Formalne wymogi wniosku zostały uregulowane w art. 284 ustawy Prawo restrukturyzacyjne.
Najważniejszym elementem omawianego wniosku restrukturyzacyjnego jest szczegółowy opis planowanych działań mających na celu zapewnienie dodatniego przepływu finansowego w przedsiębiorstwie. Za takie działania możemy przyjąć:
-
redefinicje działań biznesowych,
-
zapewnienie bieżącego finansowania (także zewnętrznego), a także
-
reorganizacje osób odpowiedzialnych za dotychczasowe zarządzanie firmą.
Procedura – jak wygląda jej przebieg?
Jeżeli wniosek zostanie przyjęty, sąd wyda postanowienie o otwarciu postępowania sanacyjnego. W tym momencie dłużnikowi zostaje odebrany zarząd własny i zostaje wyznaczony zarządca.
Dodatkowo, zgodnie z art. 286 Prawa restrukturyzacyjnego, w postępowaniu zabezpieczającym sąd może zabezpieczyć majątek dłużnika poprzez ustanowienie:
-
tymczasowego nadzorcy sądowego lub
-
tymczasowego zarządcy, do którego stosuje się przepisy o zarządcy.
Powołany zarządca jest zobowiązany do comiesięcznego składania sądowi sprawozdania ze swoich czynności. W protokole wskazuje i omawia etapy przygotowań lub realizacji planu restrukturyzacyjnego. Zarządca reguluje także zobowiązania powstałe po otwarciu postępowania sanacyjnego oraz sprawozdania rachunkowe. Dodatkowo zarządca może kształtować kadrę zarządzającą przedsiębiorstwem dłużnika, w tym ma prawo udzielać pełnomocnictw – także prokury.
[alert-info] Bardzo istotnym elementem postępowania sanacyjnego jest zawieszenie postępowań egzekucyjnych skierowanych przeciwko dłużnikowi. Zabezpieczony zostaje majątek wchodzący w skład masy sanacyjnej istniejący przed dniem otwarcia postępowania. Co więcej, możliwe jest również uchylenie wcześniej orzeczonych zajęć na majątku.
Postępowanie sanacyjne zostaje zakończone w dniu uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu lub o odmowie jego zatwierdzenia. Z dniem zakończenia postępowania dłużnik odzyskuje prawo do zarządu swoim majątkiem.
Co w przypadku kolizji wniosku upadłościowego i sanacyjnego?
Może dojść do sytuacji, gdy w stosunku do tego samego dłużnika zostaną złożone wnioski o upadłość oraz sanacje. Która procedura w takim przypadku będzie miała pierwszeństwo?
Przykład kolizji
Dłużnik, chcąc ratować swoje przedsiębiorstwo, będzie próbował odbudować rentowność swojej firmy. W tym celu wybierze takie działania, które pomogą mu spłacić wierzycieli i przywrócić płynność finansową. Wybierze więc procedurę sanacyjną.
Natomiast wierzyciel, który będzie chciał w szybki sposób odzyskać swoje pieniądze, będzie dążył do upłynnienia majątku dłużnika i zaspokojenia z tego majątku swoich wierzytelności. Taki wierzyciel wybierze wniosek o upadłość.
Która procedura będzie miała pierwszeństwo?
Restrukturyzacja ma zawsze pierwszeństwo. W tym przypadku sanacja będzie miała pierwszeństwo przed upadłością, gdyż jej celem jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika. W takim wypadku sąd gospodarczy będzie dążył do tego, aby dłużnik zawarł układ z wierzycielami.
Jeżeli w podobnym czasie dojdzie do złożenia obu przedmiotowych wniosków, przekazania tej informacji między sobą dokonują sądy. Po zasięgnięciu takiej informacji właściwy sąd gospodarczy wstrzymuje rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku sanacyjnego.
Jakie rozwiązanie będzie korzystniejsze dla niewypłacalnego przedsiębiorcy? Większości przypadków korzystniejszym rozwiązaniem będzie restrukturyzacja. Należy jednak pamiętać, że decyzja nie zawsze pozostaje w gestii dłużnika. Trzeba również wziąć pod uwagę interes wierzyciela, dla którego postępowanie sanacyjne wiąże się z czasowym ograniczeniem możliwości dochodzenia roszczeń. Mimo że postępowanie upadłościowe może doprowadzić do spłaty wierzytelności w mniejszym stopniu, to na pewno będzie to proces szybszy. Obecnie prawo jest ukształtowane w taki sposób, aby w przypadku kolizji tych procedur, zawsze najpierw „dać szansę” dłużnikowi na poprawę swojej kondycji i płynności finansowej.
