Prowadzenie własnej firmy to nieograniczone możliwości zarobkowania pieniędzy. Gromadzenie przez przedsiębiorcę uzyskiwanych przychodów, tworzy jego majątek firmowy. Każdego dnia przedsiębiorca narażony jest na ryzyko związane z prowadzeniem biznesu. Należy być czujnym i umieć zauważać potencjalne zagrożenia. Czy forma prowadzonej działalności wpływa na odpowiedzialność w firmie? Jak zabezpieczyć majątek firmowy przed upadłością? Czy da się zabezpieczyć na każdą okoliczność? Na te i inne pytania odpowiemy w niniejszym artykule.
Odpowiedzialność a forma prowadzonej działalności
Decydując się na prowadzenia własnej firmy, właściciel bierze na siebie dużą odpowiedzialność. Każdego dnia musi podejmować szereg istotnych decyzji, takich jak na przykład zatrudnianie pracowników, podjęcie współpracy z nowym kontrahentem, inwestycje materialne w firmie i wiele innych.
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Przedsiębiorca prowadzący firmę w formie jednoosobowej działalności gospodarczej oraz spółek osobowych odpowiada za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność za zobowiązania nie spoczywa jedynie na właścicielu, lecz także na jego współmałżonku, o ile nie posiadają rozdzielności majątkowej.
Spółka cywilna
Zawarcie przez co najmniej dwie osoby prowadzące działalność gospodarczą umowy cywilnoprawnej określającej zakres działania spółki powoduje utworzenie spółki cywilnej. Po podpisaniu umowy i założeniu spółki cywilnej majątek każdego ze wspólników staje się majątkiem łącznym. Odpowiedzialność za długi spoczywa na każdym ze wspólników. Wierzyciele mogą dochodzić swoich praw od każdego z osobna lub od wszystkich wspólników.
Spółka jawna
Z uwagi na ten sam charakter spółki jawnej, co spółki cywilnej – obie jako spółki osobowe – odpowiedzialność spoczywa na każdym ze wspólników, który odpowiada całym swoim majątkiem.
Spółka komandytowa
Spółkę komandytową tworzą dwa rodzaje wspólników – komplementariusze i komandytariusze, którzy pełnią w niej odmienne role. Komplementariusze w spółce komandytowej odpowiadają całym swoim majątkiem, natomiast zakres odpowiedzialności komandytariusza dotyczy sumy określonej w umowie jako wkład wniesiony, zwanej sumą komandytową.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością/spółka akcyjna
Kiedy prowadzimy działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółki akcyjnej, odpowiedzialność przenoszona jest na spółkę. Spółki prawa handlowego posiadają osobowość prawną, a tym samym mogą być stroną zawieranych umów oraz brać odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania.
Pojawia się jednak pytanie, czy ktoś kiedyś widział spółkę? Odpowiedź brzmi: nie. Za każdym przedsiębiorstwem prowadzonym w takiej formie stoją ludzie. Nie zawsze majątki wspólników są w pełni chronione. Art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej mówi, że w sytuacji niezaspokojenia zobowiązań podatkowych z majątku spółki bądź niezłożenia w odpowiednim czasie wniosku o upadłość lub wszczęcia postępowania układowego, członek zarządu spółki odpowiada całym swoim majątkiem.
Jak zabezpieczyć majątek firmowy przed upadłością?
Sposobów ochrony majątku firmy przed upadłością jest wiele. Jedną z nich są opisane powyżej formy prowadzonej działalności. Aby ochronić majątek właścicieli, warto wybrać spółki kapitałowe. Mając na uwadze ochronę majątku firmy przed upadłością, można wykorzystać różne formy zabezpieczeń osobowych i rzeczowych w kontaktach z kontrahentami lub instytucjami publiczno-prawnymi. W celu uniknięcia kłopotów z kontrahentami możemy zastosować w podpisywanych z nimi umowach zabezpieczenia w postaci gwarancji dobrego wykonania bądź poręczenia cywilne osób trzecich. W sytuacji, kiedy dany kontrakt nie zostanie wykonany w sposób należyty, my jako przedsiębiorcy możemy dochodzić roszczeń z zabezpieczenia kontraktu. Takie działania mogą uchronić nas przed utratą płynności w firmie, która związana jest z naszym majątkiem obrotowym. Majątek trwały przedsiębiorstwa powinien być ubezpieczony na wypadek różnych zdarzeń losowych. Jest to działanie, które pozwoli odzyskać nam chociaż część wartości utraconego mienia. Każde działanie zmierzającego do utrzymania majątku firmy na pożądanym poziomie chroni przedsiębiorstwo przed kłopotami, a w konsekwencji przed upadłością firmy.
Najważniejszym elementem jest szybkość działania i zachowanie spokoju w sytuacjach kryzysowych. Umiejętność radzenia sobie w sytuacji negatywnie wpływającej na działalność przedsiębiorstwa może uratować nie tylko majątek firmowy, lecz także dorobek całego życia przedsiębiorcy. Do najczęstszych sytuacji kryzysowych możemy zaliczyć:
-
niesłusznie postawione oskarżenia, bądź pomówienia od anonimowej konkurencji;
-
kontrole celno-skarbowe wynikające z bezprawia urzędniczego;
-
niesłusznie postawione zarzuty karne;
-
wrogie przejęcia lub konflikty w firmie na tle rodzinnym;
-
działania restrukturyzacyjne.
Bez względu na to, z jakiego powodu znajdujemy się w sytuacji kryzysowej, pamiętajmy o przepisach prawa, które chronią majątek firmowy. Art. 527–534 Kodeksu cywilnego reguluje instytucję skargi pauliańskiej, znanej już w czasach prawa rzymskiego. Według niej wierzyciel (czyli przedsiębiorca) może żądać, by w stosunku do niego czynność dłużnika (np. kontrahent przedsiębiorcy) dokonana na rzecz osoby trzeciej była bezskuteczna. Istnieje wymóg, aby wykazać, że dłużnik działał świadomie z jego pokrzywdzeniem, a osoba uzyskująca w ten sposób korzyść majątkową o tym wiedziała lub powinna była wiedzieć.
Art. 527 paragraf 2 Kodeksu cywilnego informuje, że czynność prawna dokonywana przez dłużnika zachodziła z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeśli wskutek tego działania dłużnik stał się niewypłacalny lub niewypłacalny w stopniu wyższym niż przed dokonaniem tej czynności.
Art. 530 Kodeksu cywilnego dają taką samą ochronę wierzycielom przyszłym, czyli takim, którzy nie byli wierzycielami w chwili dokonywania danej czynności prawnej.
Działania przedegzekucyjne polegające na złożeniu wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego dają możliwość ochrony majątku również przed działaniami komorniczymi. Nie za każdym razem działania komorników są poprawne i zgodne z ogólnie przyjętymi normami. Zawsze istnieje możliwość w takich sytuacjach złożenia skargi na czynności komornicze. Oba powyższe działania są przykładem na ochronę majątku już po wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Aby uniknąć sytuacji doprowadzających do rozpoczęcia procesu egzekucji z majątku osobistego, warto rozpatrzyć działalność w formie spółek kapitałowych, które z mocy prawa posiadają osobowość prawną i ewentualna egzekucja może być prowadzona tylko z majątku należącego do spółki.
Czy da się zabezpieczyć na każdą okoliczność?
Niestety nie jest możliwe zabezpieczenie majątku firmy na każdą możliwą okoliczność. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkich sytuacji, które mogą się wydarzyć w trakcie prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności. Niemniej jednak oddzielenie majątku osobistego od firmowego, stosowanie zabezpieczeń osobowych i rzeczowych oraz korzystanie z przepisów prawa może ochronić majątek firmowy przed upadłością. Należy jednak pamiętać, aby na bieżąco i szybko reagować na niesprzyjające sytuacje i podejmować działania chroniące interesy firmy, w tym majątek firmowy. W sytuacji, kiedy ostatnim rozwiązaniem będzie ogłoszenie upadłości firmy, pamiętajmy o przesłankach prawnych z tym związanych.
Postępowanie upadłościowe oparte jest na przepisach ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku prawo upadłościowe i naprawcze. Znajdziemy w niej informacje, na jakiej podstawie może zostać orzeczona upadłość danego przedsiębiorstwa, jak przebiega proces postępowania upadłościowego. Wskazuje ona również, jakie będą konsekwencje dla firmy po zakończeniu procesu upadłościowego.
Ryzyko, jakie podejmuje przedsiębiorca, realizując swoje cele związane z działalnością, wpisane jest na stałe w rytm życia firmy. Nie jesteśmy w stanie zabezpieczyć się na każdą negatywną okoliczność. Stosując jednak formy ochrony majątku w postaci odpowiedniej formy prawnej czy dobrych zabezpieczeń przy współpracy z naszymi kontrahentami, możemy być pewni, że nasza firma jest odpowiednio zabezpieczona. W sytuacjach kryzysowych warto skorzystać z pomocy prawnej, dzięki której znajdziemy rozwiązanie na wyjście z ewentualnych kłopotów. Istotnym jest, żeby tak zabezpieczyć majątek firmowy, aby nie doprowadzić do upadłości firmy.
