Prawo administracyjne jest najszerszą i najbardziej złożoną gałęzią prawa w Polsce. Wszystko to, co nie jest sprawą cywilną lub karną, jest sprawą administracyjną. Każda wydawana przez organ decyzja, jest decyzją administracyjną – czy to samorządowe kolegium odwoławcze, prezydent miasta, dyrektor izby administracji skarbowej, czy też rektor uczelni. Od każdej decyzji przysługuje odwołanie, od którego następnie można złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Niniejszy artykuł wskaże, jaka jest najwyższa instancja w sprawach administracyjnych, kto i w jakim terminie może złożyć skargę kasacyjną, na czym może być oparta. Podane zostaną także obligatoryjne elementym które zawiera każda skarga kasacyjna w postępowaniu administracyjnym. Artykuł dotyczy skarg wnoszonych przez stronę.
Instytucja skargi kasacyjnej
Skarga kasacyjna jest środkiem odwoławczym od wyroków lub postanowień kończących postępowanie w sprawie wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne. Sądem, który rozpoznaje te skargi, jest znajdujący się w Warszawie Naczelny Sąd Administracyjny. Regulacje dotyczące tej instytucji znajdują się w dziale IV Ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Nie jest to środek aż tak wyjątkowy, jak skarga kasacyjna w postępowaniu cywilnym, niemniej również ma swoje, odrębne, regulacje i wymogi.
Kiedy skarga kasacyjna w postępowaniu administracyjnym nie może zostać wniesiona?
Skargi kasacyjnej nie można wnieść od wyroku lub postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, który:
-
stwierdza wniesienie skargi po upływie terminu do jej wniesienia;
-
stwierdza nieuzupełnienie w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;
-
stwierdza, że sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;
-
umarza postępowanie ze względu na to, że skarżący skutecznie cofnął skargę;
-
umarza postępowanie w razie śmierci strony, a przedmiot postępowania odnosił się tylko do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego – na przykład otrzymania stypendium naukowego, chyba że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik tego postępowania;
-
umarza postępowanie z uwagi na to, że stało się bezprzedmiotowe.
Poza tymi sytuacjami, od każdego wyroku i postanowienia kończącego postępowanie w sprawie można wnosić skargę kasacyjną.
Kto i w jakim terminie może wnieść skargę kasacyjną?
-
Skargę kasacyjną może wnieść:
-
strona, która nie zgadza się z zapadłym rozstrzygnięciem;
-
prokurator;
-
Rzecznik Praw Obywatelskich;
-
Rzecznik Praw Dziecka;
-
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.
Podobnie jak w postępowaniu cywilnym, strona nie może działać sama, ale skarga powinna być sporządzona przez radcę prawnego, adwokata, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego (przez doradcę lub rzecznika tylko wtedy, gdy skargi są związane z ich obowiązkami i działalnością). Przed Naczelnym Sądem Administracyjnym skarżący nie może występować samodzielnie, a również przez profesjonalnego pełnomocnika.
Termin na złożenie skargi, który obowiązuje stronę działającą przez profesjonalnego pełnomocnika, wynosi 30 dni od daty doręczenia jej wyroku wraz z uzasadnieniem. Dopiero wówczas rozpoczyna się bieg tego terminu. Spóźnienie się jednak choćby o jeden dzień, będzie skutkowało odrzuceniem skargi – nie zostanie ona w ogóle rozpoznana merytorycznie, a odrzucona z powodu uchybień formalnych. Co istotne, skargę kasacyjną wnosi się do Naczelnego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie.
Warto dodać, że skarga kasacyjna jest odpłatna – wysokość opłaty można sprawdzić
w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Podstawy skargi kasacyjnej
Podstawą skargi kasacyjnej w postępowaniu administracyjnym może być:
-
Naruszenie prawa materialnego, przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie – na przykład przez pominięcie przepisów o zwolnieniu od opodatkowania i nałożenie na stronę obowiązku podatkowego, wbrew przepisom;
-
Naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy – na przykład, w sprawach z zakresu prawa budowlanego, niepowołanie biegłego z tego zakresu może spowodować, że sprawa nie będzie dostatecznie wyjaśniona, ponieważ sąd będzie rozstrzygał na podstawie niepełnego materiału dowodowego, nie posiadając wiadomości specjalnych. Ważne jest, by to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie.
Jest to zamknięty katalog zarzutów, nie jest możliwe powoływanie się na, na przykład, błąd w ustaleniach faktycznych – to zarzucenie, że sąd ustalił, że miało miejsce X, podczas gdy uważamy, że to się nie wydarzyło albo że wydarzyło się coś innego.
Elementy skargi kasacyjnej
Każda skarga kasacyjna powinna zawierać następujące elementy:
-
oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części;
Przykład 1.
Zaskarżam wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie: I SA/Lu 50/19 w całości/w części... (należy precyzyjnie wskazać tę część – najlepiej przepisując punkty sentencji wyroku, które chcemy zaskarżyć);
-
przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie – wskazane w punkcie powyżej;
-
wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia, lub zmiany;
Przykład 2.
Mając na uwadze powyższe, wnoszę o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi równorzędnemu w stosunku do tego, który wydał zaskarżone orzeczenie.
-
Wniosek o rozpoznanie sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny lub oświadczenie o zrzeczeniu się rozprawy.
Przykład 3.
Wnoszę o rozpoznanie niniejszej sprawy podczas rozprawy/Oświadczam, że zrzekam się wyznaczania rozprawy w niniejszej sprawie i wnoszę o jej rozpoznanie na posiedzeniu niejawnym.
Czy wojewódzki sąd administracyjny może uwzględnić skargę kasacyjną?
Jeżeli skarga kasacyjna do NSA zarzuca zaskarżonemu orzeczeniu nieważność postępowania albo gdy jej podstawy są oczywiście usprawiedliwione, wojewódzki sąd administracyjny może, przed przedstawieniem skargi kasacyjnej do NSA, uchylić zaskarżone postanowienie lub wyrok i rozpoznać sprawę. Wówczas można uzyskać korzystny rezultat w tej samej instancji, a skarga kasacyjna nie zostanie przekazana Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu do rozpoznania. Zdarza się to jednak bardzo rzadko, a lwia część skarg kasacyjnych przekazywana jest Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.
Rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego
Naczelny Sąd Administracyjny może:
-
odrzucić, na posiedzeniu niejawnym, skargę kasacyjną, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, z powodu uchybień formalnych – sporządzenia jej przez stronę niereprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika, nieopłacenie skargi, złożenie skargi po terminie;
-
oddalić skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw dla jej uwzględnienia, albo gdy zaskarżone orzeczenie, mimo błędnego uzasadnienia, odpowiada prawu;
-
uwzględnić skargę kasacyjną i uchylić zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu;
Wojewódzki sąd administracyjny, rozpoznając ponownie sprawę, musi mieć inny skład osobowy. Jeżeli nie można jej rozpoznać w innym składzie – sprawa jest przekazywana innemu wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu;
-
uwzględnić skargę kasacyjną, uchylić zaskarżone orzeczenie oraz rozpoznać skargę, jeżeli uzna, że istota sprawy jest dostatecznie wyjaśniona – dotyczy to sytuacji, gdy wszystkie istotne i niezbędne dowody zostały przeprowadzone, a wojewódzki sąd administracyjny niewłaściwie zastosował przepisy prawa materialnego i to uchybienie może być skorygowane samoistnie przez Naczelny Sąd Administracyjny.
