Skarga do WSA - kiedy i na jakich zasadach można ją wnieść?

Rozbieżności w orzecznictwie prezentowanym w interpretacjach indywidualnych i wyrokach sądów powodują, że coraz częściej podatnicy niezadowoleni z rozstrzygnięć z decyzji dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej korzystają z uprawnienia do wniesienia skargi. Niniejszy tekst omawia, co zawiera skarga do WSA, jakie są przesłanki do jej złożenia, a także jak wygląda procedura jej wniesienia.

Kiedy przysługuje skarga do WSA?

Stosownie do art. 3 § 2 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – dalej p.p.s.a., kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne.

Podatnik, który wyczerpał środki zaskarżenia, tzn. po rozpatrzeniu odwołania przez organ drugiej instancji, i nadal nie zgadza się z rozstrzygnięciem i decyzją organów podatkowych, może w ciągu 30 dni od dnia otrzymania decyzji dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej wnieść skargę na tę decyzję do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego może wnieść także jednostka, która nie zgadza się z rozstrzygnięciem interpretacji indywidualnej (od wydanej interpretacji nie przysługuje bowiem odwołanie lub zażalenie).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są zaskarżane. Organ ten ma obowiązek przekazania skargi do sądu wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na przedstawione w niej zarzuty, w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia.

Przykładowo, sporządzoną skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu składa się za pośrednictwem Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu (skargę i odpis należy złożyć w Izbie Skarbowej).

Kto może wnieść skargę?

Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny: prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.

Kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu lub przewlekłego prowadzenia postępowania.

Uchybienie terminowi do wniesienia skargi

Zgodnie z dyspozycją art. 87 § 2 i 3 ustawy p.p.s.a możliwe jest złożenie pisma o przywrócenie terminu do wniesienia skargi. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu.

Wniosek o przywrócenie terminu, w którym wnoszona jest skarga do WSA wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi. Równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie.

W orzecznictwie sądowym można wskazać następujące przykłady okoliczności faktycznych, które mogą uprawdopodobnić brak winy w uchybieniu terminowi: 

• odebranie w miejscu pracy pisma nie przez stronę, lecz przez osobę upoważnioną przez zakład pracy; 

• nieoddanie przesyłki adresatowi przez domownika;

• nieprawidłowe doręczenie pisma sądowego;

• prowadzenie przez skarżącego jednoosobowego gospodarstwa domowego, a zatem brak możliwości w okresie choroby skorzystania z pomocy domowników;

• błąd pracownika operatora pocztowego polegający na nieprawidłowym wpisaniu daty doręczenia decyzji;

• choroba pełnomocnika skarżącego i nagły skok ciśnienia w ostatnim dniu terminu do uzupełnienia braków formalnych skargi.

Co musi zawierać skarga?

Skarga do WSA musi odpowiadać wymogom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:

1. wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności,

2. oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy,

3. określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

Określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego oznacza wskazanie przepisów prawa materialnego lub procesowego, które zostały naruszone. Przykładem naruszenia przepisów prawa materialnego jest wskazanie, że decyzji zaskarżonej zarzuca się naruszenie art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Przykładem naruszenia prawa procesowego jest wskazanie, że zarzuca się naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj. art. 120, art. 121 § 1 w zw. art. 124 ustawy Ordynacja podatkowa, poprzez prowadzenie postępowania w sposób podważający zaufanie do organów podatkowych, a w konsekwencji podważanie dowodów mających walor dokumentu urzędowego oraz odmowę przesłuchania świadków.

Art. 45 ustawy p.p.s.a określa elementy składowe pisma. Każde pismo strony powinno zawierać:

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

2. oznaczenie rodzaju pisma;

3. osnowę wniosku lub oświadczenia;

4. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

5. wymienienie załączników.

W przypadku gdy pismo strony jest wnoszone w formie dokumentu elektronicznego, powinno ponadto zawierać adres elektroniczny oraz zostać podpisane przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo lub jego wierzytelny odpis, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który w danej sprawie nie złożył jeszcze tych dokumentów przed sądem.

Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.

Możliwość wycofania złożonej skargi

Przepisy art. 60 ustawy p.p.s.a. wskazują na możliwość wycofania złożonej skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże uzna je za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności.

Rozstrzygnięcie skargi lub jej odrzucenie

W sytuacji, gdy brak jest przesłanek do odrzucenia skargi, sąd rozstrzyga sprawę merytorycznie, oceniając zarówno jej stan faktyczny, jak i prawny. Rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami zawartymi w skardze oraz powołaną podstawą prawną.

Przykładowe zdarzenia skutkujące możliwością odrzucenia skargi:

1. jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;

2. skarga do WSA została wniesiona po terminie do jej wniesienia;

3. gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;

4. jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;

5. jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej;

6. jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.

Rozstrzygnięcie skargi

Uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie, sąd (art. 145 § 1 p.p.s.a):

1. uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, w przypadku stwierdzenia:

• naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,
• naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,
• innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

2. stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

3. stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa.

W razie nieuwzględnienia skargi w całości albo w części sąd oddala skargę odpowiednio w całości albo w części.

W przypadku, gdy rozstrzygnięcie skargi nie jest satysfakcjonujące dla podatnika, przysługuje mu w ramach zasady dwuinstancyjności postępowania podatkowego prawo do wniesienia skargi kasacyjnej do NSA.