Świadczenie pielęgnacyjne 2024 – uprawnienia oraz wysokość

Niekiedy sytuacja rodzinna osoby czynnej zawodowo staje się na tyle trudna i skomplikowana, że jedynym wyjściem jest rezygnacja z aktywności zarobkowej. Dzieje się tak wówczas, gdy zachodzi konieczność sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną. Czy rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w takich okolicznościach umożliwia uzyskanie jakiegoś wsparcia finansowego? Czy na przykład można ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne? Odpowiedź na to pytanie poniżej.

Świadczenie pielęgnacyjne – podstawa prawna

Sprawy dotyczące osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego oraz zasad jego przyznawania zostały uregulowane w Ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 390, z późn. zm.), zwanej dalej „uśr”.

Osoby uprawnione do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego

Przepisy uśr określają katalog osób, które – przy spełnieniu ustawowych wymogów – mogą ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne. Zgodnie z art. 17 ust. 1 uśr świadczenie pielęgnacyjne przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej:

1. matce albo ojcu;
2. opiekunowi faktycznemu dziecka;
3. osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
4. innym osobom, na których zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

– jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia albo innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki bądź pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

W przypadku osób wskazanych w art. 17 ust. 1 pkt 4 uśr, innych niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• nie ma osób, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 2 i 3 uśr, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W myśl postanowień art. 17 ust. 1b uśr świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:

• nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
• w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Brak prawa do świadczenia pielęgnacyjnego

W art. 17 ust. 5 uśr wyszczególniono przypadki, w których świadczenie pielęgnacyjne nie może zostać przyznane. Oznacza to zatem, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:

• osoba sprawująca opiekę:
• ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w Ustawie z dnia 31 stycznia 2019 roku o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym. Należy zaznaczyć, że przepis ten utracił moc w zakresie, w jakim stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 czerwca 2019 roku, sygn. akt SK 2/17, Dz. U. poz. 1257),
• ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w Ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
• osoba wymagająca opieki:
• pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu;
• na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;
• na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w Ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
• na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2024 roku

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w stałej kwocie ustalonej według zasad określonych w uśr na dany rok kalendarzowy. Jego kwota podlega corocznej waloryzacji od 1 stycznia wskaźnikiem, którym jest procentowy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tak ustaloną wysokość świadczenia pielęgnacyjnego ogłasza – w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” – minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

Świadczenie pielęgnacyjne za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymany wynik mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje. Kwotę świadczenia przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.

Świadczenie pielęgnacyjne w roku 2024 – uprawnieni oraz wysokość. Podsumowanie

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje matce lub ojcu dziecka albo opiekunowi faktycznemu, a także innym osobom, które zostały wymienione w Ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną spełniającą określone kryteria ustawowe. Chodzi tutaj o osoby, których niepełnosprawność powstała nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole bądź w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia. Wspomniana ustawa wskazuje jednocześnie okoliczności, których zaistnienie powoduje brak prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Wysokość omawianego świadczenia podlega corocznej waloryzacji.