Prowadząc własną działalność gospodarczą każdy powinien znać podstawowe pojęcia z zakresu finansów przedsiębiorstwa. Zarządzanie firmą to nie tylko koordynacja działalności podstawowej przedsiębiorstwa, jak sprzedaż towarów, świadczenie usług, czy produkcja. Prawidłowe działanie własnego biznesu zależy również od znajomości zasad zarządzania finansami, czyli umiejętności planowania oraz właściwego obrotu środkami pieniężnymi należącymi do majątku przedsiębiorstwa.
Majątek przedsiębiorstwa oraz źródła jego finansowania
Oczywistym faktem jest, iż przedsiębiorstwo nie może funkcjonować bez posiadania odpowiedniego majątku. Majątek każdej firmy co do zasady stanowią aktywa - ogólne składniki majątku - oraz pasywa, czyli źródła ich finansowania - kapitały własne lub obce.
Aktywa działalności gospodarczej dzielimy na:
-
aktywa trwałe (inaczej majątek trwały) - czyli składniki majątku, które będą wykorzystywane w działalności przez okres powyżej jednego roku. Należą do nich głównie:
-
środki trwałe,
-
wartości niematerialne i prawne,
-
inwestycje długoterminowe,
-
należności długoterminowe;
-
-
aktywa obrotowe - czyli składniki majątku, wykorzystywane w przedsiębiorstwie przez okres poniżej jednego roku w celach, np. działalności podstawowej, m.in:
-
zapasy,
-
środki pieniężne,
-
należności od dostawców,
-
rozliczenia międzyokresowe,
-
inwestycje krótkoterminowe.
-
Pasywa natomiast stanowią źródła finansowania aktywów przedsiębiorstwa - inaczej kapitały, które dzielą się na:
-
kapitały własne - czyli środki wypracowane podczas wykonywania działalności oraz będące własnością przedsiębiorstwa. Do tej kategorii należą również wkłady wartościowe wniesione przez właścicieli spółek,
-
kapitały obce - wszelkie źródła finansowania posiadanego majątku, do których należą głównie kredyty i pożyczki krótko- i długoterminowe oraz zobowiązania handlowe.
Podsumowaniem posiadanego majątku oraz źródeł jego finansowania jest sporządzany - najczęściej na koniec roku podatkowego - bilans, czyli sprawozdanie finansowe przestawiające sytuację finansową przedsiębiorstwa.
Finanse przedsiębiorstwa
Znając już podstawy dotyczące składników majątku koniecznych do funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa oraz źródeł ich finansowania, należy przejść do zapoznania się z podstawowymi pojęciami z zakresu zarządzania finansami.
Finanse przedsiębiorstwa stanowią zbiór procesów zachodzących podczas prowadzenia działalności podstawowej oraz czynności mających na celu prawidłowe funkcjonowanie firmy. Polegają one na obrocie środkami pieniężnymi należącymi do zasobów przedsiębiorstwa - kumulowaniem oraz ich dysponowaniem. Jednak finanse każdej działalności gospodarczej powinny być objęte systemem finansowym działającym wewnątrz organizacji.
System finansowy jest to stworzony na podstawie przepisów prawa zbiór norm i zasad funkcjonowania organizacji w zakresie dokonywanego obrotu środkami pieniężnymi. Obejmuje głównie działania związane z przygotowaniem operacji pieniężnych, a także ich planowaniem, analizą oraz realizacją na konkretne cele działalności gospodarczej. Do zadań systemu finansowego firmy zalicza się również sposoby rozliczeń z kontrahentami (dostawcy, odbiorcy), instytucjami finansowymi, organami państwowymi, itp.
Jednak, co istotne, przedsiębiorstwo nie będzie funkcjonowało prawidłowo bez odpowiedniego nadzoru. Dlatego też ważną częścią organizacji jest umiejętne zarządzanie finansowe. Zarządzanie co do zasady jest to proces decyzyjny polegający na planowaniu działań koniecznych do osiągnięcia założonych celów przedsiębiorstwa. W odniesieniu do finansów każdej firmy, zarządzanie jest procesem związanym z efektywnym wykorzystywaniem oraz pozyskiwaniem środków pieniężnych oraz innych instrumentów finansowych przy wykorzystaniu odpowiednich technik, metod oraz posiadanych możliwości.
Głównym założeniem dotyczącym zarządzaniem finansami przedsiębiorstwa jest takie pozyskiwanie oraz dysponowanie środkami finansowymi należącymi do majątku organizacji, aby zapewnić jak najbardziej efektywne ich zagospodarowanie - dające pozytywne wyniki w planowanej przyszłości.
Wewnętrzne obszary działalności przedsiębiorstwa
Działalność każdego przedsiębiorstwa nastawiona jest głównie na osiąganie zysków. Jednak, aby zyski były możliwe konieczne jest podejmowanie działań prowadzących do zaistnienia procesów wspomagających funkcjonowanie organizacji. Innymi słowy, działalność gospodarcza nie obejmuje tylko czynności związanych ze sprzedażą towarów lub wykonywaniem usług, lecz także pozostałe czynności wspomagające, dzięki którym przedsiębiorstwo działa jak sprawny mechanizm.
Działalność gospodarczą można podzielić zatem na trzy główne kategorie:
-
operacyjną - główna działalność przedsiębiorstwa obejmująca procesy produkcyjne, handel oraz świadczenie usług, które nastawione są na uzyskanie przychodów ze sprzedaży generujących strumienie finansowe napływające do majątku. Porównując ze sobą przychody oraz koszty z zakresu operacyjnego możliwe jest uzyskanie informacji o efektywności działalności podstawowej przedsiębiorstwa, czyli określenie rentowności;
-
pozostałą działalność operacyjną - czyli wszystkie pozostałe procesy wykonywane w ramach działalności nienależące do kategorii działalności podstawowej. Zalicza się do niej przychody i koszty pośrednio związane z działalnością operacyjną, np. zysk ze zbycia materialnych aktywów trwałych lub otrzymane dotacje;
-
inwestycyjną - działania nastawione na podejmowanie czynności mających na celu rozwój przedsiębiorstwa oraz poprawę jego efektywności. Głównie nastawiona jest na procesy powiększania majątku działalności oraz poprawy standardów jakościowych prezentowanych przez firmę;
-
finansową - procesy nastawione na pozyskiwanie najkorzystniejszych źródeł finansowania przedsiębiorstwa oraz regulowania dotychczasowych zobowiązań.
