Z perspektywy twórcy, który wydaje samodzielnie napisaną książkę, może pojawić się pytanie o sposób rozliczenia uzyskanego z tego tytułu przychodu. Do wyjaśnienia pozostaje kwestia tego, czy w takim przypadku organ podatkowy może zakwalifikować przychód do pozarolniczej działalności gospodarczej, co może mieć swoje konsekwencje zarówno na gruncie podatku PIT, jak i VAT. Jak powinna przebiegać sprzedaż samodzielnie wydanej książki względem kwestii podatkowych? O tym poniżej.
Sprzedaż samodzielnie wydanej książki a podatek PIT
Analizując przedstawione zagadnienie z punktu widzenia podatku dochodowego od osób fizycznych, należy wskazać, że bardzo istotne jest właściwe przyporządkowanie przychodu do odpowiedniego źródła, ponieważ rzutuje to na kwestie związane z poprawnym rozliczeniem podatku.
Z tego też względu w kontekście analizowanego przypadku wskażmy, że zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłami przychodów są:
- pozarolnicza działalność gospodarcza (pkt 3);
- kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a–c (pkt 7).
Należy zatem omówić każde z ww. źródeł i zastanowić się, jak poprawnie zaklasyfikować przychód ze sprzedaży samodzielnie napisanej i wydanej książki.
Jak stanowi art. 5a pkt 6 ustawy PIT, pojęcie „działalność gospodarcza” oznacza działalność zarobkową:
- wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową;
- polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż;
- polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1.
Dla uznania określonego pola aktywności podatnika za pozarolniczą działalność gospodarczą konieczne jest zatem łączne zaistnienie 3 cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania i ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej.
Wobec przywołanych przepisów w sytuacji, gdy wykonywanie określonych czynności dokonywane jest w sposób ciągły i zorganizowany, we własnym imieniu, w celu zarobkowym, tzn. z nastawieniem na zysk, wówczas działalność taka może posiadać znamiona pozarolniczej działalności gospodarczej, a uzyskany z tego tytułu przychód może być opodatkowany jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na treść interpretacji Dyrektora KIS z 5 maja 2023 roku (nr 0112-KDIL2-1.4011.267.2023.1.MKA), w której to organ analizował następujący stan faktyczny:
„Z opisu wniosku wynika, że zamierza Pani samodzielnie wydać książkę, a następnie sprzedawać jej papierowe egzemplarze. Sprzedaż będzie odbywać się na własny rachunek, osobiście, przez własną stronę internetową oraz przez lokalnych dystrybutorów. […] Wydanie książki jest dla Pani wydarzeniem epizodycznym. Nie ma Pani w planach i nie jest w stanie stwierdzić, czy w przyszłości powstaną kolejne utwory. […] Nie prowadzi Pani działalności gospodarczej oraz nie zamierza uczynić ze sprzedaży książki stałego źródła zarobku. Pani głównym źródłem przychodów są przychody ze stosunku pracy. Fakt wydania książki nie ma charakteru zarobkowego, ciągłego ani zorganizowanego. Książki będą sprzedawane bezpośrednio kupującemu, bez konieczności korzystania z pośrednictwa agencji lub wydawnictwa”.
W kontekście powyższego organ podatkowy stwierdził, że sprzedaż egzemplarzy napisanych książek nie nosi znamion działalności gospodarczej – nie zostały spełnione kryteria wskazane w art. 5a pkt 6 ustawy PIT, dlatego też przychodów z tego tytułu nie należy zaliczać do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W ocenie fiskusa w takim przypadku będziemy mieć do czynienia z przychodem z praw majątkowych, o którym mowa w art. 18 ustawy PIT. Stosownie do treści tego przepisu za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.
Przychód z praw majątkowych powstaje zatem m.in. w przypadku przychodów związanych z prawami autorskimi w związku z wykonywaną działalnością artystyczną. Zatem w sytuacji, gdy mamy do czynienia z dziełem (np. książka) i jego sprzedażą – przychody z tego tytułu należy zakwalifikować właśnie do przychodów ze źródła określonego w art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów z praw majątkowych.
Przychód z praw autorskich podlega opodatkowaniu według skali podatkowej w zeznaniu rocznym (brak konieczności opłacania zaliczek na podatek w trakcie roku). Ponadto w myśl art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy PIT podatnik może zastosować koszty w wysokości 50% uzyskanych przychodów.
Na podstawie art. 22 ust. 10 ustawy, jeżeli podatnik udowodni, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy procentowej, koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości kosztów faktycznie poniesionych.
Przykład 1.
Pani Marta będąca pasjonatką gotowania napisała swoją książkę kulinarną, którą postanowiła wydać, a następnie sprzedawać przez konto na Facebooku. W pierwszym roku sprzedała 50 egzemplarzy za łączną kwotę 3500 zł. Koszt wydrukowania książki wyniósł 5000 zł. W jaki sposób pani Marta powinna dokonać rozliczenia podatku PIT?
Pani Marta dokona rozliczenia podatku w deklaracji rocznej PIT-36 składanej w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Podatniczka uzyskała przychód z praw autorskich w kwocie 3500 zł, jednakże rzeczywisty wydatek wyniósł 5000 zł, co oznacza, że z tego źródła przychodu osiągnęła stratę podatkową, którą może odliczyć od przychodów z tego źródła w kolejnych latach podatkowych.
Sprzedaż samodzielnie wydanej książki a podatek VAT
Przechodząc na grunt podatku VAT, wskażmy, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie. Po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, natomiast po drugie czynność wykonana była przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem był podatnikiem VAT.
Tymczasem, jak stanowi art. 15 ust. 3 pkt 3 w zw. z ust. 3a ustawy VAT, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się usług twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.
Osoba fizyczna, która samodzielnie wydaje oraz sprzedaje książkę, nie przenosi na konsumentów praw autorskich ani też nie udziela im licencji. W tym zakresie może zatem zostać uznana za osobę prowadzącą samodzielną działalność gospodarczą w sposób ciągły i dla celów zarobkowych.
Podsumowując, należy wskazać, że w ocenie fiskusa sprzedaż samodzielnie napisanej książki stanowi dla twórcy przychód z praw autorskich podlegający opodatkowaniu na zasadach skali podatkowej zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy PIT. W tym przypadku organy podatkowe nie dostrzegają konieczności kwalifikacji przychodu jako działalności gospodarczej, jednakże inne skutki mogą wystąpić w podatku VAT.
